Suriye ve Irakn kuzeyinden frtnayla gelen çöl tozu, su kaynaklar ve tarmsal ürünler üzerinde kirlilie yol açarken insan saln da olumsuz etkiliyor.
Dicle Üniversitesi Tp Fakültesi Göüs Hastalklar Ana Bilim Dal Öretim Üyesi Prof. Dr. Abdurrahman enyiit, dünyadaki tüm kum frtnalarnn yüzde 50sinin tek bana Sahra çölünde olutuunun kabul edildiini, dierlerinin de Orta Asya bölgesinde meydana geldiini ve tüm dünyaya yayldn anlatt.
enyiit, frtnalarla tanan partiküllerin çevre ve salk sorunlar oluturduunu dile getirerek, Özelikle astm, broniti olan hastalar bu dönemde ciddi sorun yaamakta. Burundan ve azdan giren bu partiküller, akcierlere gidip ciddi anlamda nefes darl, hrltl solunum oluturabilmekte. Astm, bronit, akcier veya alerjik hastalk varsa dar çklmamas gerekiyor. dedi.
Bu hava olaynn yaand dönemlerde özelikle gündüz mümkünse dar çkmamak, evlerin pencerelerini ve kapsn kapal tutmak gerektiini ifade eden enyiit, dar çklacaksa da maske kullanlmasn önerdi.
enyiit, dar çkldnda hrlt solunum balamasnn astm veya bronit atann göstergesi olduunu anlatarak, Bu durumda mutlaka hekime bavurulmal. Toz frtnalarnn olduu dönemlerde dikkatli olmamz gerekiyor. Dar çklmad halde öksürük, balgam, hrltl solunum veya göüste yanma ikayetleri varsa da doktora bavurulmas gerekli. diye konutu.
BAZI HASTALIKLAR çN HEM NEDEN HEM TETKLEYC OLABLMEKTE
Mardin Artuklu Üniversitesi Salk Bilimleri Fakültesi Öretim Üyesi Doç. Dr. Vasfiye Bayram Deer ise çöl tozunun insanlarn yan sra hayvan ve bitki saln olumsuz etkilediini belirtti.
Özellikle salk sorunlar bulunanlar için ciddi zararlarnn olduuna iaret eden Deer, öyle konutu:
Havada toz partiküllerinin yüksek olmas özelikle solunum yolu rahatszlklarna sebep olabiliyor. ABDde yaplan bir aratrmaya göre, çöl tozlarnn tanm sebebiyle ylda 60 bin ölüm meydana gelmekte. Irakta 2005te bu çöl tozu tanm sebebiyle Yermük Hastanesinde 1000 boulma vakas rapor edildi. Solunum yolu hastalklarna neden olmakta, ölüm oranlarn artrmakta. Baz hastalklar için hem neden hem tetikleyici olabilmekte. Astm için tetikleyici ve sebep olabiliyor. Migren, göz enfeksiyonu gibi hastalklar için hem neden hem de tetikleyici.
Deer, toz partiküllerin boyutunun önemli olduuna iaret ederek, 10 mikrondan küçük olanlar salk için zarar tekil ediyor. 2,5 mikronun altndakiler akcierin en ücra köelerine kadar ulap solunum yolu problemlerine yol açabiliyor. dedi.
KEMK VE DOKULARDA BRKEN KURUN BEYN HASARINA NEDEN OLMAKTA
çöl tozlarnn barndrd önemli miktarda kurunu da çökeldii ortamlara braktn dile getiren Deer, çöl tozlarnn havalanmasyla atmosfere karan ve çok uzak mesafelere tanan kurun parçacklarnn su kaynaklarna çökelmesi veya tarm ürünleri bata olmak üzere gda maddelerini kirletmesi sonucu insan sal tehlikeye girmektedir. Kemik ve dokularda biriken kurun, beyin hasarlarna ve ölümlere neden olabilmektedir. Düük dozdaki kurun birikimi bile anne karnndaki bebekler ve henüz baklk sistemi gelimemi çocuklara büyük zararlar verebilmektedir. eklinde konutu.
Toz tanmnn salkl bireyler için de zararl olduunu vurgulayan Deer, bu kiilerde de cilt ve saç problemlerine yol açabildiini aktard.
Deer, bu tür olaylarn yaand dönemlerde vatandalarn dikkat etmesi ve darya çkmamas gerektiini ifade ederek, Özellikle risk gruplarnn açk alanlarda bulunmamalar gerekiyor. Kap ve pencerelerin de sk ekilde kapatlarak partiküllerin içeri de girmesinin engellenmesi gerekiyor. dedi.
Toz tanmyla ilgili 1960l yllardan beri çeitli çalmalarn yürütüldüünü belirten Deer, Bu konuda bilimsel çalmalarn artrlmas ve devam ettirilmesi gerekiyor. Ünlü tp bilgini bni Sinann, Toz olmasayd insan ömrünün 1000 sene olmamas için hiçbir sebep yoktu. sözünü hatrlatmak istiyorum. Hakikaten bu anlamda sala olan etkileri ön plana çkarlarak insanlarda farkndalklarn yaratlmas önemli. Olumsuz etkileri bu ekilde azaltlabilir. ifadelerini kulland.
KORUYUCULUU YÜKSEK MASKE KULLANILMASI ÖNERS
rnak Devlet Hastanesinde Göüs Hastalklar Uzman Dr. Mahmut Ülger, toz bulutunun çocuklarda, yallarda ve kronik hastalarda risk tekil ettiini söyledi.
Toz tanm olutuunda çocuklarn, astm ve kronik akcier hastalarnn dar çkmamasn önerdiklerini dile getiren Ülger, çkmalar gerektii durumlarda ise koruyuculuu yüksek maske kullanmalarn, kronik hastalarn ilaçlarn düzenli kullanmalarn tavsiye ediyoruz. diye konutu.
Ülger, solunumla burundan giren küçük partiküllerin akciere kadar indiini anlatarak, unlar kaydetti:
Akciere indiinde özellikle astm hastalar için ciddi anlamda alerjik reaksiyonlar oluturup, ataa sebep olup ciddi sonuçlar dourabilmekte. Kronik hastalarda daha çok ölümler oluyor. Özellikle astm, KOAH hastalar için ciddi anlamda ataklar oluabilmekte. Bu süreçlerde dardan eve gelindiinde du alnmas koruyucu önlemler arasnda yer alyor.