DYARBAKIR-Diyarbakr Barosu, Zrhl Araç, Mayn ve çatma-Sava Atklar Kaynakl çocuk Hakk hlallerine dair hazrlad raporu Tahir Elçi Konferans Salonunda yapt basn toplantsyla açklad. Diyarbakr Barosu Bakan Nahit Eren ve çocuk Haklar Komisyonu üyeleri ile Türkiye nsan Haklar Vakf (THV) üyeleri toplantya katld.
2015 SONRASI HLALLER ARTTI
Baro Bakan Nahit Eren, güvenlikçi politikalar nedeniyle özellikle bölge kentlerinde birçok hak ihlallerine neden olduunu kaydetti. Raporun 2011 ile 2022 yln kapsadn aktaran Eren, özellikle çözüm sürecinin sonlandrld 2015 yl ihlallerin arttn öne sürdü. Eren, ihlallerin en çok bölge kentlerinde younlatn ileri sürerek Zrhl araçlarn neden olduu ölümler bir tek Dou ve Güneydou illerinde yaanyor dedi.
ÖLÜMLERN TÜMÜ BÖLGE KENTLERNDE
çocuk Haklar Komisyonundan Özlem Ender ve ore Deniz Turul ise, rapordaki verileri aktard. Birçou basn-yayn organlarndan geçilen haberler üzerine hazrlanan raporda, yaamn yitiren çocuklarn isimlerine ve yalarna yer verildi.
Raporun Zrhl araçlardan kaynaklanan çocuk hakk ihlalleri ksmnda, son 10 yllk süreçte zrhl araçlar nedeniyle yaanan ölümler ve yaralanmalara deinildi. Raporda, son 11 yllk süreçte bölge kentlerinde zrhl araç çarpmas sonucu toplam 21 çocuun yaamn yitirdii ve 27sinin yaraland aktarld. Raporda, Marmara Bölgesinde ise sadece 1 çocuun hayatn kaybettiine yer verildi.
EN FAZLA HLAL 2016-2018DE YAANDI
Raporda, Türkiyede uzun bir süredir devam eden zrhl araç çarpmas sonucu yaralanma ya da ölümler ile zrhl araçlardan çkan ate sonucu çocuklarn ölüm ve yaralanma durumlar özellikle 2015 yl sonras kent merkezlerindeki çatmal durumlar ve OHAL süreci ile güvenlii önceleyen devlet politikalar nedeniyle art gösterildii iddia edildi. 2016-2018 yllar arasnda dramatik bir biçimde ölüm ve yaralanma saylarnda art görülmütür denilen raporda incelenen 11 yllk dönemde zrhl araçlarn sebep olduu ölüm ve yaralanmal durumlarn says en az 49dur. Bu olaylarn % 52si devletin güvenlik odakl politikalarnn artt 2016- 2018 yllar arasnda meydana gelmitir denildi.
45 çOCUK YAAMINI YTRD
Raporun Mayn ve çatma-Sava Atklarndan Kaynaklanan çocuk Hakk hlalleri bölümünde de en fazla ihlalin yaand yerlerin banda bölge kentleri geldi. Uluslararas sözlemelerin hatrlatld ilgili bölümde, bölge kentlerinde 45 ölümün yaand ve 126 yaralanma olduu aktarld. Raporda, Akdeniz ve Egede de toplam 9 kiinin yaraland kaydedildi.
CEZASIZLIK POLTKASI
Raporda, söz konusu ihlallere dair baronun takip ettii dosyalarda, olaylara karan failleri korumaya dönük yarglamann yapld kaydedildi. Raporda, yaanan ölümlerin cezaszlk politikasndan kaynakland iddia edilerek Siyasi iktidarlarn politik eilimleri ile kamu görevlilerinin bu eilim dorultusundaki süregelen yaklamlar cezaszlk pratiinin belirleyici faktörlerindendir denildi. Raporda; u ifadelere yer verildi; Yarg erkinin bamsz olamama sorunu da birlikte deerlendirildiinde, ortaya çkan pratik ile kamu görevlilerinin keyfi uygulamalar sonucunda meydana gelen insan haklar ihlallerinin meru sayld ve faillerin cezaszlk ile korunduu görülmektedir. Failin kolluk görevlisi olduu yarglamalarda kovuturma aamasnn yüzeysellii cezaszlk pratiinin bir baka yönü olarak karmza çkmaktadr. Ceza yarglamasnn asl amac olan maddi gerçein ortaya çkarlmas yönünde bir çabann olmamas, katlan ve müteki vekillerinin çou talebinin gerekçesiz bir ekilde reddedilmesi, dosya kapsamndaki iddialarn gerektii kadar incelenmemesi, kolluk birimlerinden istenilen evraklarn dosya arasna alnmamas, emir komuta zincirinde yer alan kiilerin sank olarak dosyalara dahil edilmemesi gibi hususlar kovuturma aamasnn yüzeyselliine ilikin tarafmzca tespit edilen sorunlardr.
13 ÖNER
Raporun devamnda u önerilere yer verildi:
* Devlet Ottowa Sözlemesi ile taahhüt ettii mayn temizleme yükümlülüünü ivedilikle yerine getirmelidir.
* Mayn temizlemeye ilikin yaplacak yasal düzenlemeler ve uygulamalar, maynn bir çevre ve insan haklar ihlali sorunu olduu kabulüyle gerçekletirilmeli, bu sorun bir ihale ve arazi slah sorununa indirgenmemelidir.
* Mayn temizleme ilemleri planl, ivedi ve kamuoyunun bilgisine ve denetime açk bir sürece yaylmas gerekir.
* Mayn temizleme süreci devam ederken mevcut maynlardan dolay oluabilecek zararlarn önlenmesi için maynl bölgelerin iaretlenmesi ve bu bölgelerin sivil geçiine kapatlmas gerekir.
* Maynl bölgelerin fazla olduu veya maynl bölgelere yakn olan özellikle krsal bölgelerdeki okullarda çocuklara mayn ve çatma-sava atklarna ilikin risklerden korunma eitimleri verilmelidir.
* Öncelikle Karayollar Trafik Yönetmeliinde düzenleme yaplmak suretiyle zrhl araçlarn ehir içi kullanm yasaklanmal, bu mümkün deilse zrhl araçlarn ehir içi kullanm asgari düzeye indirilmeli ve bu durumda dahi zrhl araçlar için belirlenmi ehir içi yasal hz limitlerine uyulmas gerekir.
* Zrhl arac kullanan kolluk görevlilerinin bu araçlar kullanmak için gerekli olan ehliyet ve lisanslara sahip olmas ve buna ilikin eitimlerini tamamlamalar gerekir.
* Kullanm amac olarak deerlendirildiinde aslnda bir sava ve çatma arac olan zrhl araçlar kullanan kolluk görevlilerinin
sosyal gerçeklikle balarnn kopmamas için psikososyal destek çalmalar ile desteklemeleri gerekmektedir.
* Mayn, çatma-sava atnn youn olduu bölgelerde bulunan salk merkezleri personel ve teçhizat bakmndan desteklenmelidir.
* Mayn, çatma-sava at ve zrhl araç nedeniyle yaralanan çocuklar için protez ve rehabilitasyon merkezleri kurulmaldr.
* Hareketli ve sabit protezlerin taklma ve yenilenme ilemleri tamamen ücretsiz olmal ve yenileme süresi çocuklarn geliimlerinin hzl olduu kabulü ile belirli bir süreye deil ihtiyaca göre düzenlenmelidir.
* Mayn, çatma-sava at ve zrhl araçlardan zarar görmü çocuklarn ekonomik ve sosyal destek ihtiyaçlarna cevap olacak politikalar gelitirilmelidir.
* Mayn, çatma-sava at ve zrhl araçlar yüzünden yaamn yitirmi veya yaralanm çocuklarn madur olduu ceza dosyalarnda fail hakkndaki soruturma ve kovuturma ilemlerinin etkin bir ekilde yürütülmesi ve yargnn cezaszlk pratiinden vazgeçmesi gerekir.