Doadaki mevsimsel döngüde, ölümü simgeleyen kasvetli ve souk kn geride braklmas, dirilii ve yaam simgeleyen baharn gelii eski çalardan beri Hdrellez olarak kutlanyor. Miladi takvime göre 6 Maysa denk gelen Hdrellez, ölümsüzlüün peine düen ve karada bereketin, canlln sembolü olan Hazreti Hzr ile denizlerdeki bereketi temsil eden Hazreti lyasn her yl bulumasn, suyla topran birlemesini ve yaz kapsnn açlmasn simgeliyor.
-Hzr ve lyas, lk yaz, Bahar Bayram...
Hdrellez, Türkiyenin pek çok yerinde, doann canlanyla birlikte maddi ve manevi olarak kendilerini yeni bir yla hazrlamak isteyen Müslüman ve Hristiyan topluluklar tarafndan ayn günde kutlanyor.
Balkanlardan Ortadouya pek çok ülkenin ortak figürlerinden Hzr, hastalara, muhtaçlara yardm eden, yolda kalanlara yol gösteren, bereketin iyiliin timsali bir ermi olarak yalnzca slamiyette deil Saint George adyla Hristiyan dünyasnda da tannyor.
Hdrellez, dünyann farkl yerlerinde Arice, Alt Mays, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayram, Ederlez, Erice, Erilce, Hederlez, Hdrellez, Hiderlez, Hzr ile lyas, derlez, lk Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz- Hzr (Hzr Günü) isimleriyle de anlyor.
Hdrellezin, bayram olarak kutlayan Romanlar arasndaki ismi ise Kakava. Kakava hazrlklarn sürdüren kimi Romanlar halsn temizliyor, cam siliyor, kimi de Kakavann kutlanaca Sarayiçine giderken binecei atn tmarlyor.
- Hdrellez inanlar
Anadolunun birçok yöresinde farkllk gösterse de Hdrellez gecesi tutulan dileklerin gerçekleeceine, hastalarn iyileeceine, uursuzluklarn sona ereceine, sorunlara çözüm bulunacana, ksmetin açlacana, bereketin artacana inanlyor.
Büyük ehirlerin aksine kasaba ve köylerde Hdrelleze ciddi bir ekilde hazrlanlyor. Hzrn evleri ziyaret edeceine inanld için evlerin içi, bahçeler temiz tutuluyor.
Hzrn ifa datc ve sala kavuturucu niteliklerine duyulan inancn etkisiyle, Hdrellez gününde kuzu kesilmesi ve kuzu etiyle yaplm yemekler yenmesi ile, ifa ve salk bulma dileiyle ate üzerinden atlanmas gelenekler arasnda bulunuyor.
Kuzu kurban edilmesi de sk rastlanan geleneklerden biri olarak dikkat çekiyor.
Anadoluda Hdrellez törenleri aaçlk ve yeillik yerler, dere, göl ve su kenarlarnda yaplyor. Kimi zaman da türbe ve ziyaret yerlerinin etrafnda toplanlyor. Buralara Hdrellezin kutland yer anlamna gelen Hdrlk ad veriliyor.
- Hdrellez ritüelleri
Yüz yllardr kutlanan Hdrellezde, evdeki eski eyalar ve çal çrpyla yaklan Hdrellez atei üzerinden tekerleme ve dualarla atlamak bata olmak üzere pek çok adet de tekrarlanyor.
Bunlardan bazlar öyle:
- Hdrellez gecesi Hzrn yeryüzünde gezindii ve dokunduu yerlere feyz ve bereket verecei inancndan hareketle, evlerdeki yiyecek ve içecek kaplarnn, ambarlarn, cüzdanlarn azlarn gece boyunca açk brakmak,
- Mal mülk edinmek amacyla, evin bahçesindeki toprak üzerinde istenen eyin küçük bir maketini yapmak,
- Hzra ulaaca düünülen dilekleri küçük bir kada yazarak akarsuya veya denize atmak,
- Talih, ksmet ve bahtn açlmas için süs eyalarn maniler eliinde çiçeklere balayarak su dolu çömlee atmak,
- çocuk sahibi olmak için gül fidannn dibine beik resmi brakmak,
- Bolluk ve bereket için evleri kapya doru deil kapdan içeri doru süpürmek.
- UNESCOya dosya sunuldu
Hdrellezin UNESCO nsanln Somut Olmayan Kültürel Mirasnn Temsili Listesine kaydettirilmesi için yaplan çalmalar sonucunda, Türkiye ve Makedonya Kültür Bakanlklar ortaklaa bir dosya hazrlad. Dosya UNESCO yetkililerine sunuldu.
Dosya ile ilgili nihai kararn 2017 Kasm aynda gerçekletirilecek UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Hükümetler Aras Komitesi toplantsnda verilmesi bekleniyor.