nsan Haklar Dernei (HD) Diyarbakr ubesi, bölge kentlerinde 2021 yl içerisinde yaanan hak ihlallerine dair hazrlad raporu dernek binasnda açklad. HD Diyarbakr ube Bakan Abdülkadir Zeytunun da katld toplantda konuan HD Genel Bakan Yardmcs Rehan Bataray Saman, bölgede OHALin fiili olarak sürdüünü ve bunun insan haklar konularnda onarlmas güç tahribatlar oluturduunu söyledi.
2021de hak ihlallerinin devam ettiine dikkat çeken Saman, Arlkl olarak bölgemizde daha fazla görünür olan ve yaygn bir hal alan çatma ve iddet ortam, tüm hzyla devam etmektedir. Yaanan askeri operasyonlarda, meydana gelen silahl çatmalarda ve patlamalarda, günar insanlar yaamn yitirmektedir dedi. Ölümler, gözaltlar, tutuklamalar ve HDP hakknda açlan kapatma davasna deinen Saman, Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin (AHM) Kürt milletvekilleri ve kayym atanan belediye ebakanlar hakknda verdii ihlal kararlarna ramen, siyasetçilerin halen cezaevlerinde tutulduunu hatrlatt. JTEM Davas ve emdinli Kitap Evinin bombalanmasnda beraat karar verildiine dikkat çeken Saman, bu durumun cezaszlk politikasndaki srar gösterdiini söyledi.
çatmalarda vefat edenlerle ilgili bilgi veren Saman, bir ylda 45 kolluk görevlisinin yaamn yitirdiini, 53 kolluk görevlisinin yaralandn, 272 örgüt üyesinin yaamn yitirdiini kaydetti. Saman, gözalt birimlerinde, ev basknlarnda ve sokaklarda 151 yurttan ikence ve kötü muameleye maruz kaldn paylat. Saman, cezaevlerindeki hak ihlallerini de aktard ve 156 tutuklunun cezaevlerinde ikence ve kötü muameleye maruz kaldn belirterek, insanlk d yöntemlere son verilmesini, bu yöntemlere bavuranlarn görevlerinden alnmas ve yarg karsna çkarlarak cezalandrlmasn talep etti.
7 TUTUKLU YAAMINI YTRD
Saman, bir yl içinde 170 siyasi tutuklunun iradeleri dnda ailelerinden uzak yerlere sevk edildiini belirterek, cezaevlerinde halen 604ü ar toplam bin 605 hasta tutuklu bulunduunu kaydetti. Bu tutuklulardan 7sinin nitelikli salk hizmetine eriemedii için yl içinde yaamlarn yitirdiine dikkati çekti
TECRTE SON VERLMEL
Abdullah Öcalan üzerinde uygulanan tecride de deinen Saman, unlar söyledi: mral Hapishanesinde bulunan PKK Lideri Abdullah Öcalana yönelik tecrit uygulamalardr. Hükümlü mahpus statüsünde bulunan Öcalann ve ayn hapishanede bulunan 3 siyasi mahpusun, aileleri ve avukatlar ile görütürülmemesi insan haklar ihlalidir. Hapishanelerde kiiye özgü uygulamalar, insan haklar anlay ve insancl hukukla badamayan bir durumdur. Bu nedenle, tecrit uygulamalarna bir an önce son verilmesi çarsnda bulunuyoruz.
ÖZKAN VE TULUK SERBEST BIRAKILMALI
Hasta tutuklular Mehmet Emin Özkan ve siyasetçi Aysel Tulukun durumuna dikkati çeken Saman, Adalet Bakanln hapishanede yaanan hukuk d koullara son vermeye çard. Yaanan ihlallerin yanl ve hatal devlet politikalarnn bir sonucu olduunu söyleyen Saman, insan haklar ihlallerinin oluumuna yol açan politikalardan vazgeçilmesi, çatmal ortamn bir an önce son bulmas ve demokratik çözümünün yeniden müzakere edilmesi talebinde bulundu.
YAAM HAKKI HLALLER
HD Dou ve Güneydou Anadolu Bölge Temsilcisi Tahir Saçakldr ise, raporda yer alan verileri paylat. Saçakldr, polis ve askerlerin dur ihtarna uymayan 2 kiiyi öldürdüünü ve 8 kiiyi yaraladn ifade etti. Saçakldr, 2 tutuklu ile 8 asker ve polisin intihar ettikleri iddia edilerek üpheli bir ekilde yaamn yitirdiini kaydetti. Resmi hata ve ihmal sonucu 5 kiinin hayatn kaybettiini, 2 kiinin yaralandn ifade eden Saçakldr, bir siyasi parti yöneticisinin saldrda yaralandn, 1 gazeteci, 2 öretmen, 1 avukat, 2 doktor, 15 salk görevlisinin saldrlarda yaralandn aktard.
Saçakldr, Gare bölgesinde gerçekleen hava destekli askeri operasyon srasnda, PKKliler tarafndan alkonulan 12 asker, polis ve istihbarat eleman ile 1 Irak vatandann yaamn yitirdiini hatrlatt. Saçakldr, snr hattnda 1 kiinin vurularak öldürüldüünü, 2 kiinin ayn sebepten dolay yaralandn, 1 kiinin ise donarak ölü bulunduunu kaydetti. Mayn patlamalarnda 2 çocuun yaamn yitirdiini, 1 çocuun yaralandn dile getiren Saçakldr, 2 yetikinin ayn sebepten dolay yaamn yitirdiini, 4ünün ise yaralandn anlatt. Saçakl, 9 çocuk, 38 kadn ve 4 erkek olmak üzere toplam 51 kiinin kukulu bir ekilde ölü bulunduunu aktard.
SOKAA çIKMA YASAKLARI
Bu yl içinde, 5 kent ve buna bal 19 ilçede 950 bölgenin 7 kez özel güvenlik bölgesi ilan edildiini belirten Saçakldr, 2 kent merkezi ve bunlara bal 10 ilçede 155 köy/mahalle ve bal bulunan onlarca mezrada 13 kez sokaa çkma yasa ilan edildiini kaydetti. Saçakldr, bir aile, korucularnn basksyla yaadklar köyden göç etmeye zorlandn söyledi.
32 KADIN ÖLDÜRÜLDÜ
Bu sürede 21 kadnn intihar ettiini, 10 kadnn intihar teebbüsünde bulunduunu dile getiren Saçakldr, 32 kadn aile içi iddet sonucu yaamn yitirdiini, 17sinin maruz kald iddet sonucu yaralandn, 3 kadnn cinsel saldrya maruz kaldn söyledi. Saçakldr, 10 kadnn toplumsal yaamda saldr sonucu yaamn yitirdiini, 14 kadnn bu iddete bal olarak yaralandn, 18 kadnn cinsel saldrya maruz kaldn, 15 kadn fuhua zorlandn, 1 kadnn da kaçrlma giriimine maruz kaldn kaydetti.
12 çOCUK NTHAR ETT
çocuklara yönelik hak ihlalleri de aktaran Saçakldr, 12 çocuun intihar, 4ünün intihar teebbüsünde bulunduunu, 4 çocuun aile içi iddet sonucu yaamn yitirdiini, 11 çocuun maruz kald iddet sonucu yaralandn, 9nun cinsel istismara maruz kaldn dile getirdi. 4 çocuun toplumsal yaamda maruz kald iddet sonucu yaamn yitirdiini, 8inin yaralandn, toplumsal yaamda 34 çocuun cinsel istismara maruz kaldn söyleyen Saçakldr, 6 çocuun kaçrlarak alkonulduunu ve 1 çocua antaj yaplarak cinsel istismara maruz brakldn anlatt.
KENCE, AJANLIK DAYATMASI
Saçakldrn paylat verilere göre, dier ihlaller öyle: En az 56 kii gözaltnda ikenceye ve kötü muameleye maruz kald. 94 kii gözalt yerleri dnda (sokak-ev baskn) ikence ve kötü muameleye maruz kald. 1 kii korucular tarafndan kötü muameleye maruz kald. 156 mahpus, cezaevinde ikence ve kötü muameleye maruz kald. 15 kii kolluk güçlerinin ajanlk dayatmalarna maruz kalrken, 5 kii de tehdit edildi.
1741 K GÖZALTINA ALINDI
29u çocuk 1741 kii gözaltna alnd. 1i çocuk 312 kii tutukland. 1 kii hakknda ev hapsi verildi. 1461 ev/iyeri baskn yapld. 25 soruturma dosyasnda 102 kii hakknda soruturma balatld. 14 dava dosyasnda 65 kii hakknda dava açld. Aralarnda siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduu 57 dosyada 191 kii hakknda deiik hapis ve para cezalar verildi.
CEZAEVLERNDEK HLALLER
170 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi. 23 mahpus salk hakk ihlaline maruz kald. 3 aile görüü hakk engellendi. En az 56 mahpus hakknda soruturma balatld. 115 mahpusa disiplin cezas verildi. En az 4 mahpus tecrit edildi.
GÜVENCESZ çALIMA
Güvencesiz çalma koullar sonucu meydana gelen i kazalarnda 22 içi yaamn yitirdi, 8 içi yaraland. 404 kii iten çkarld. 15 kii görevinden alnd ve 23 kii de ihraç edildi. 2 ilçe belediye ebakan görevden alnrken, 1 ilçe belediyeye kayym atand. 4 belediye meclis üyesi ve 4 il genel meclis üyesi görevinden alnd.