stanbulun en büyük Kovid merkezlerinden biri olan Göztepe Süleyman Yalçn ehir Hastanesinde acile bavuran, serviste takip edilen ya da youn bakma kaldrlm hastalar üzerinde yaplan bir çalma, virüsün ksa bir süre içinde vücudu kanser ve kalp hastalklarndan koruyan protein düzeylerini çok düürdüünü ortaya koydu. Üstelik Kovidi ar geçiren hastalarda bu protein düzeylerinin eski haline dönemedii de gösterildi. Kovid-19un yaratt bu etkiyi dünyada ilk kez ortaya koyan aratrma, dünyann en büyük kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derneinin kongresinde de ödül ald.
Koronavirüs enfeksiyonu, vücudu kalp damar hastalklar ve kanser gibi kompleks kronik hastalklardan koruyan ve hücre zarnda bulunan LRP1 adl savunma proteini düzeylerinin dümesine ve vücudun geçici bir süre için de olsa toksik etkilere kar savunmasz kalmasna neden oluyor. stanbulun en önemli pandemi merkezlerinden Göztepe Süleyman Yalçn ehir Hastanesinde takip edilen 180 hasta üzerinde yaplan aratrma, Kovid-19 enfeksiyonu geçirenlerin, ileride kalp damar hastalklar ve kansere yatknlnn artp artmadna da k tutacak. Salk Bakanl ve etik kurul onay ile Kovid-19un kan yalar, kalp ve metabolizma üzerinde etkilerini inceleyen aratrma, dünyann en büyük kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derneinin (American Heart Association) Kongresinde, düzenleme komitesi tarafndan Paul Dudley White International Scholar Ödülüne layk görüldü.
KOVD GEçRENLERDE KALP HASTALII YA DA KANSER YATKINLII ARTACAK MI?
çalmay yürüten ekipten Medeniyet Üniversitesi Tp Fakültesi Dahili Tp Bilimleri Bölümü Kardiyoloji Anabilim Dal Öretim Üyesi ve Göztepe Süleyman Yalçn ehir Hastanesi Kardiyoloji Klinii hekimi Prof. Dr. Mehmet Arbal, Hastanemize bavuran 180 hastann metabolik verilerini izledik. Kovid-19a yakalanan kiilerde savunma proteini düzeyi çok ksa bir süre içinde alterler kapanrcasna çok düük düzeylere iniyor. Koruyucu protein disfonksiyonu, kalp hastalklar ve kanserde hastalk oluumunda etkisi büyük. Kovide yakalanan kiilerin ileride kanser ve kalp hastalklarna yatknl artacak m, bu çok önemli bir soru dedi.
VRÜS, çOK KISA BR SÜRE çNDE VÜCUDU SAVUNMASIZ BIRAKIYOR
Prof. Dr. Arbal, Vücudun metabolik stres anlarnda kulland belli savunma mekanizmalar var. Bunlar da belli koruyucu proteinler içeriyor. Bu koruyucu proteinleri hastanemizde acile bavuran, servislerde veya youn bakmda yatan hastalarda aratrdk. Gördüümüz ey çok artcyd çünkü Kovid-19, hastala yakalanan kiilerde çok ksa bir zaman içinde koruyucu protein düzeylerini düürerek vücudu savunmasz brakyor. Hastalk zemininde gelien inflamasyon ve sitokin frtnas, pek çok toksik olabilecek molekülü tabiri caizse ba bo brakyor. Hastalk ilerledikçe vücut, savunma mekanizmalarn yeniden oluturmaya çalyor fakat normale dönmüyor eklinde konutu.
AIR HASTALARDA PROTEN DÜZEYLER TAMAMEN NORMALE DÖNMÜYOR
Koruyucu protein disfonksiyonunun daha önceden de bilinen bir ey olduunu ve kronik hastalklarda, özellikle iki büyük hastalk grubunda (kalp damar hastalklar ile kanser oluumunda) oluumunda kilit rolde olduunu da vurgulayan Prof. Dr. Arbal, u bilgileri verdi:
Koruyucu protein disfonksiyonunun bu hastalklarn oluumunda etkili olduunu biliyoruz. Ama Kovid-19da imdiye kadar bu etkiyi gözlemlememitik. leride bu hastalarda tekrar ayn riske maruz kalabilecekleri bir sekel kalyor mu; dünyada milyonlarca insan etkilemi bir hastalktan bahsediyoruz, bu insanlar Kovidden iyileseler bile ileride kronik hastalklara yakalanma riski, özellikle iki büyük hastalk grubu olan kalp damar hastalklar ve kansere yakalanma riski, dier popülasyonlara göre daha m yüksek olacak? Bunlarn hepsini ileriki çalmalar ortaya koyacak. Koruyucu protein disfonksiyonunu Kovid-19dan önce de biliyorduk. nflamasyon olduu zaman, bu durum hzl bir ekilde geliebiliyor. Ama Kovid-19da enteresan bir ekilde, acile bavuru yapan bütün hastalarda bu durumu gözledik. Dolaysyla bu, Kovid-19un bir özellii olabilir. çünkü çok çabuk bir ekilde vücudun sistemlerini deitirebiliyor. Tabii ki sonra vücut bu metabolik stresi anlad zaman savunma mekanizmas olarak koruyucu proteinleri tekrar devreye sokabilir ama bizim gördüümüz kadaryla, youn bakmdaki hastalarda bu protein düzeyleri tamamen normale dönmüyordu.
LRP MOLEKÜLÜ NEREDEYSE YOK OLUYOR
Prof. Dr. Mehmet Arbal öyle devam etti:
Vücudun kendisinin ürettii, phtlamaya kar koruyucu olan proteinler var yine. Bunlarn da Kovid-19da aa gittiini görüyoruz dier çalmalardan. Biz, kendi çalmamzda ise LRP1 diye bir moleküle baktk. Bunun ateroskleroz (damar sertlii), inflamasyon ve pek çok hastalkta koruyucu olduunu biliyoruz. Kovid geçiren hastalarda bu molekülün hemen hemen yok denecek kadar azaldn gördük. Dünyada baktnzda, neredeyse yarm milyar insan bu hastala yakaland ve iyileti. Bu kadar çok insan etkileyen bir hastalk eer (kalp, kanser gibi) kronik hastalk risklerini artrrsa bu ileride, salk sistemlerinin de ba edemeyecei düzeyde bir yük getirecektir. Hastaln nasl olutuunu anlarsnz, tedavi de gelitirebilirsiniz. Örnein iyi kolesterol olarak bildiimiz molekülün içerisinde olan en önemli protein Apo Ann, sentetik formlar var. Bunlar zaten Kovid pandemisinden önce sepsis dahil pek çok hastalkta kullanlyordu. Bizim çalmamzda baktmz protein olan LRPnin ise miyokard infarktüs (kalp krizi) ve dier hastalklarda koruyucu rolünün olduu daha evvelden bilindii için de bunlarn sentetik analoglar üretilmeye çallp, insanlarda Faz-2 deneylerine geçilmiti.
HASTALIIN BLNMEZ BU KADAR çOKKEN KORUNMAK ZORUNDASINIZ
Kovid-19un etkilemedii neredeyse hiçbir sistem olmadn vurgulayan Prof. Dr. Arbal, hastalk bunca risk yaratyorken ann çok nadir görülen yan etkilerinin polemik konusu edilmesine de deinerek sözlerini öyle noktalad: Özellikle kardiyovasküler sistem, solunum sistemi ve hemen tüm sistemleri etkiliyor. Bu hastaln uzun etkileri hakknda hiçbir ey bilmiyoruz. Hastala kar elimizdeki en iyi koz u anda önlemek ya da hastala hiç yakalanmamak. Alarn ise u anki etkinlikleri son derece güçlü olmakla birlikte yan etkileri çok çok nadir. Aslna bakarsnz tpta kullandmz bütün tedavilere bakn, hepsinin yan etki riski olduunu görürsünüz. Ama biz, fayda ve zarar gözetmek zorundayz. Eer korunmaya çaltnz hastalk çok tehlikeli bir hastalksa, baz yan etkileri kabul eder, o hastala kar önlem alrsnz. Alar da bu gruba giriyor, kullandmz bütün tedaviler de bu gruba giriyor
AIR GEçRENLERDE BU MOLEKÜLLE LGL GENETK YATKINLIK OLABLR
180 Kovid-19 hastasnn incelendii çalmada, LRP1 protein düzeylerinin erken dönemde üçte bire dütüünü, ilerleyen dönemde savunma mekanizmalaryla toparlamaya baladn ama normale dönemediini gösterildi. LRP1 ise kalp damar hastalklar, diyabet, kanser gibi dier kronik hastalklarla çok ilikili bir protein. Koronavirüsün, bu hastalklardan vücudu koruyan sistemin en önemli enzimlerinden olan ACE2yi etkisiz hale getirdii, dier koruyucu protein seviyelerinin azalmasnn da bu olayla ilikili olduu düünülüyor. Türk bilim insanlarnn yapt bu çalma ayrca Kovid-19u ar geçiren hastalarda da bu sistemlere ait genetik deiimlerin yatknlk oluturabildiini vurguluyor.