DYARBAKIR-Eskiehir Osmangazi Üniversitesi öretim üyelerinden Prof. Dr. Kürat Öncül, yapt saha çalmalarnda edindii bilgiler çerçevesinde Celaleddin Herzemahn mezarnn Karsta olduunu ileri sürdü. Bu iddialara kar Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Bakan Doç. Dr. Oktay Bozan, Celaleddin Harzemahn mezarnn Karsta deil, kaynak göstererek Diyarbakrn Silvan ilçesinde olduunu savundu.
ÖNCÜNÜN DDALARI
Eskiehir Osmangazi Üniversitesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Kürat Öncül, Celaleddin Harzemsahin mezarnn Diyarbakrda deil Karsta aranmas gerektiini bildirdi.Bir dönem Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümü bünyesinde görev yapan Prof. Dr. Kürat Öncül, son günlerde Türk tarihi açsndan önemli çalmalara imza atan Dicle Üniversitesi Tarih Bölümü öretim üyeleri, yakn tarihte Celaleddin Harzemahn mezarnn Silvanda olduunu tahmin ettikleri yönünde açklamalar yaptn belirtti.
TARHç DELM DED
Kars Kalesinde bulunan türbedeki Celal Babann, Celaleddin Harzemah olduunu ifade eden Prof. Dr. Kürat Öncül, Bir tarihçi olmamakla birlikte Karsta yapm olduum saha çalmalar ve edindiim bilgiler çerçevesinde Celaleddin Harzemahn mezarnn Karsta olduu kanatimi belirtmek isterim. Farkl kaynaklarda Bingöl ve Tuncelide imdi de Silvanda mezarnn bulunduuna yönelik açklamalar bulunmakla birlikte Kars Kalesi içerisinde medfun olan ve Kahraman Celal Baba adyla anlan türbedeki zatn Celaleddin Harzemah olduunu düünüyorum dedi.
ÖLÜM TARHYLE LGL
Türbede bulunan metinde 1239 tarihi ve Moollarla yaplan savalara ait ifadeler bu kiinin sradan bir komutan olmadn göstermektedir diyen Öncül, Özellikle Moollarla yaplan savalar ifadesi Celaleddin Harzemahn tarihsel kimlii açsndan oldukça dikkat çekicidir. Her ne kadar Celaleddin Harzemahn ölüm tarihi olarak 1231 tarihi verilmekteyse de Arapçadaki dokuz ve bir rakamlarnn yazm dikkate alndnda buradaki 1239 tarihinin 1231 tarihi olabilecei, bunun türbeye sonradan ilave edilen tarihi bilgileri düzenleyen kiinin muhtemelen silik bir metindeki okuma yanlndan kaynaklanm olmas bize göre oldukça yüksek bir ihtimaldir diye konutu.
KARSTA OLDUU DDASI
Celaleddin Harzemahn mezarnn Karsta olduunun teyit edilmesiyle daha anlaml hale geleceine dikkat çeken Prof. Dr. Kürat Öncül, Bingöl ve Tunceli gibi yerlerde Celaleddin Harzemahn mezarna yönelik kaytlar bu tarihi ahsn öldürüldüü corafyaya yakn bir yerde defnedilmek istemeyecei ve mezarnn gizlenmesini istedii gibi etkenlerle Karsa getirilmi olmasn muhtemel klmaktadr. Konunun özellikle arkeologlar ve Müze Müdürlüü tarafndan aratrlmas durumunda bu tarihsel durum netleecektir. Karsn tarihsel ve kültürel anlamdaki zenginlii bir dönem Türk ve Avrupa tarihini deitiren Celaleddin Harzemahn mezarnn Karsta olduunun teyit edilmesiyle daha anlaml hale gelecektir eklinde konutu. Kaynak: Prof. Dr. Kürat Öncül : Celaleddin Harzemsahn mezar Diyarbakrda deil Karsta aranmal
SLAM TARH AçIKTIR
Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Bakan Doç. Dr. Oktay Bozan, Öncülün iddialarna karlk, Celaleddin Herzeman mezarnn Karsta deil, Silvanda olduunu iddia etti. Doç. Dr. Bozan, Celaleddin Herzemah, slam tarihinin en önemli ahsiyetlerinden birisi. Bir kere Harzemahlar gibi 150200 yl hüküm süren bir devletin son hükümdar. Bunun yan sra Celaleddin Harzemah, bilindii üzere Moollara kar ciddi mücadele veren, Moollar yer yüzünde durduran ilk isim. Bu ilk isim olmasndan dolaysyla da slam dünyasnda dikkat çeken bir ahsiyet olduunu görüyoruz. Celaleddin Harzemahn mezaryla ilgili tartmalar gündeme geldi. Celalaeddin Harzemah, Özbekistan açsndan çok büyük bir anlam ifade ediyor. Özbekistann önemli tarihi ahsiyetlerinden birisi olduunu biliyoruz. Mesela baz kiiler bunun Tuncelide olduunu söylüyor. Baz kiiler bahsettiim üzere Karsta olduunu söylüyor. Bazlar Bingölde olduunu söylüyor. Kesinlikle bunun mezar Silvandadr. Silvanda derken neye dayanarak söylüyoruz, birinci özellik tarihi bir olaya hakknda bilgi verirken en büyük iddiamz ve kaynamz tarihi kaytlardr dedi.
NFAZ TM KURMULARDI
Celaleddin Harzemahn son anlarn kaydeden ve aktaran kiinin Muhammed Nesevi olduunu aktaran Doç. Dr. Bozan, Bu kii hem Celaleddin Harzemahn sohbet arkada hem de tarihçisidir. Sirreti Celledi Mengübert adnda tarih çalmas, bir tarih kitab var ve bu tarih kitabnda Celaleddin Harzemahn son anlarn bize aktarm oluyor. Bilindii üzere Moollara kar ciddi bir mücadele verilince Moollar, Celaleddin Hazremah tasfiye etmek açsndan bir infaz timi oluturuyor. Bir 15 bin kiilik bir infaz timi oluturuyorlar. Bütün amaçlar gözlerinde büyük olarak gördükleri Celaleddin Harzemah bir ekilde tasfiye etmek istiyorlar. Bu açdan Vandan Bitlise, Diyarbakrdan Mardine bu corafya da youn bir takip balyor. Son tahlilde Diyarbakr ve Silvan arasndaki bir noktadayken bunu Nesevi bize anlatyor. Bir gece basknnda uruyorlar. Bu gece baskn Mool müfrezisi tarafndan gerçekletirilmi oluyor. Bu baskn sonrasnda Celaleddin Harzemah youn bir takip neticesinde Silvan dalarna snyor. Silvan dalarna snd zaman bir ekya tarafndan öldürüldüünü görüyoruz. Baz kaynaklarda bu ekyann onun üzerindeki elbiseyi almak için öldürttüünü söylüyorlar. Baz kaynaklarda ise Celaleddin Harzemahn ahlat kuatmas var daha önce. Celaleddin Harzemahn prestijinin ciddi anlamda sarslmasna neden olan bir kuatmadr. Ahlatta kardeini kaybeden bir kiinin bunun intikamn almak için Celaleddin Harzemah öldürttüünü görüyoruz diye konutu.
NESEV TARINDAN SÖYLENYOR
Celaleddin Harzemahn ölmeden önceki son günlerine bakld zaman özellikle onun mahiyetindeki birtakm kiilerin o dönemde Silvan emiri Melik Muzaffer ile görütüünü gördüklerini kaydeden Doç. Dr. Bozan, Bu anlamda irtibat kurduunu görüyoruz. ahabettin Gaziyle görümeleri var ve bu anlamda Celaleddin Harzemah hayatn kaybedince bunun Emir ahabettin tarafndan getirildiini, atnn, klcnn, özel eyalarnn ve Celaladdin Harzemahn Silvana defnedildiini görüyoruz. Nesevi tarndan söylenen bu bilgi, Süryani tarihçi Ebul Ferecte naklediyor. Dolaysyla bu tarihi verileri dikkate aldmz zaman Celaleddin Harzemahn tartmasz bir ekilde Silavnda olduunu rahatlkla söyleyebiliriz. Tabi hocamzn iddialarna gelecek olursak ben orada üç eksiklik görüyorum. Birincisi bir kere Anadoluda baba ifadesi geçen, Celal Baba, ifadesinde geçen yerlere bakld zaman bunlar genellikle dini ahsiyetlerdir. Diyarbakrda ne vardr Hindi Baba vardr. Elaza gittiiniz zaman Arap Baba olduunu görüyoruz. Malatyaya gittiimiz aman Somoncu Baba olduunu görüyoruz. Dolaysyla baba ifadeleri siyasi ahsiyetler için kullanlan bir ifade deildir eklinde konutu.
çELKLER DE AçIKLADI
Birinci çelikinin bu olduunu gördüklerini dile getiren Doç. Dr. Bozan, sözlerine öyle devam etti:
kinci çeliki ise demin söylediim gibi, tarih kaytlarnn hiçbir yerinde bunlarn mezarnn Karsta olduuna dair bir bilgi yok. Ki Silvan neresi, Kars neresi. Engebeli bir arazi, zor bir corafya ve Kars, Celaleddin için bir anlam ifade edecek bir yer deil. Üçüncü olarak da çeliki u, tabi Kürat Hocamz unu söylüyor. 1239 sahihinden bahsediyor. 1239 tarihin ki 9un daha sonra 1 olduunu, 9 olarak deitirildiini söylüyor. Aslnda bu da anlamsz. Neden, çünkü 1925 tarihine kadar ülkemizde takvim olarak bilindii üzere Hicri ve Rumi takvimler kullanlrd. Tabi yaad dönemle ilgili Rumi takvim olmas mümkün deil. Hicri Takvim olur. Hicri Takvim olduu zaman ne oluyor peki? Biz, 1231 tarihini hicriye çevirdiimiz zaman 636 yapar. Dolaysyla o yap üzerinde bir tarih olsa ayet bu 636 olur. Yoksa 1239 olmas mümkün deildir. Bu açdan bu üç bileeni alt alta koyduumuz zaman Celaleddin Harzemahn mezarnn Karsta olma ihtimalinin bu anlamda hemen hemen sfr olduunu söyleyebiliriz. Gerek tarihi veriler, gerek bu anlamdaki mücadele alan, gerekse anlatlanlara bakld zaman Celaleddin Harzemahn ne Karsta, ne Tuncelide, ne Bingölde olmadn, olamayacan ve Silvanda olduunu görmek mümkündür.