Diyarbakrn Bismil ilçesindeki Körtik Tepede yürütülen kazlarda, yaklak 17 ylda 30 bini akn eser gün yüzüne çkarld.
Ilsu Baraj Gölü Altnda Kalacak Kültür Varlklarnn Kurtarlmas Projesi kapsamnda, Kültür ve Turizm Bakanl ile Devlet Su leri Genel Müdürlüü birliiyle, Diyarbakr Müze Müdürlüü bakanlnda 2000den bu yana kurtarma kazlarnn sürdürüldüü Körtik Tepe, insanlk tarihine k tutuyor.
Dicle Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Bakan Prof. Dr. Vecihi Özkaya bakanlnda Dicle Nehri ve Batman çaynn kesitii Körtik Tepede yürütülen kazlarda, insanln tarmsal üretimden önce de yerleik düzene geçtii tespit edildi.
Bölgede yaklak 12 bin 500 yl öncesinde dokuma yapmnda kullanlan kemik ine bulundu. Kazlarda bulunan dier eyalar üzerinde, dokumann incesinden kalnna varncaya kadar tüm evrelerini gösteren desen izleri ortaya çkarld. Bu ürünlerin analizi sonucunda, 10 ayr dokuma örnei belirlendi.
Ayrca kazlarda balk avlamada kullanlan, modern olanlarna benzeyen kemikten oltalar, ta aletler, baltalar ve üzerinde dinsel inanlar simgeleyen figürlerin yer ald eyalar bulundu.
- Dünya insanlk tarihinde bir ilk
Kaz Heyeti Bakan Prof. Dr. Özkaya, bu ylki kazlarn 40 arkeolog 180 kiinin katlmyla sürdürüldüünü bildirdi.
Körtik Tepenin Orta Dounun en önemli yerleim merkezlerinden biri olduunu anlatan Özkaya, Yerleik düzene geçi olarak nitelendirilen döneme ilikin birçok bilinmezlere yeni yaklamlar getiren bulgular, burada ortaya çkarld. Körtik Tepe, bulgularyla bilinmeyen birçok konuya açklk getirerek arkeolojide çr açt. ifadelerini kulland.
Buradaki yaamn milattan önce 10 bin 450 yl öncesine dayandn dile getiren Özkaya, Bugüne kadar o dönemde insanlarn av peinde yiyecek toplad biliniyordu. Yerleik düzen söz konusu deildi. Burada yerleik düzeninin bütün gereklerini yerine getiren, tarm öncesi topluluktan bahsediyoruz. Bu, dünya insanlk tarihinde bir ilk durumundadr. dedi.
Özkaya, Tarmn kefiyle insanlarn yiyecek aramaktan vazgeçip bunun yerine yiyecek üretimine balad, bunun da yerleimi zorunlu kld gibi bir kural vardr. çok genel geçer olan bu kural, Körtik Tepe ile geçerliliini kaybetmitir. Buras, bilinenlerin yeniden ele alnmasn zorunlu klmtr. çünkü Körtik Tepede avclk ve toplayclk yapp, yerleik düzende yaayan bir topluluk var. diye konutu.
Kazlarda, dünyada hayranlk uyandran bir yerleim birimiyle karlatklarn vurgulayan Özkaya, öyle devam etti:
Bilim çevresi, Körtik Tepeyi Arkeolojinin bana bin ylda bir gelecek vaka olarak deerlendiriliyor. Buradan çkarlan 12 bin civarnda tehirlik eseri müzeye teslim ettik. Ayrca bilimsel derinlii haiz 20 bin eser çkardk. Klorit malzemeyle ta kaplar üzerinde figürlü bezemeler öyle özenle ilenmi ki Yunan ve sonraki uygarlklar kskandracak düzeyde.
Kazdan çkan verilerin tamamnn analizlere tabi tutulduunu vurgulayan Özkaya, Örnein Almanlara, az dilerinden genetik aratrmas yaptryoruz, bitkisel aratrmalar Avrupada tannm bir enstitüye, jeomorfolojik aratrmalar ise Ruslara yaptrdk. Buras Türkiyede çok fazla tannmyor olabilir ama bilim camiasnda referans merkezi olarak alnyor. dedi.
- Baz yerel alkanlklar bu döneme uzanyor
Burada yaam insanlarn sosyokültürel dokularn anlayabilme ansn yakaladklarn ve halen süren baz yerel alkanlklarn bu döneme uzandn belirlediklerini de anlatan Özkaya, unlar kaydetti:
Ylan ve akrep sokmalarna kar tlsm bölgede hala yaygn. Bizim bulduumuz ta kaplar üzerinde ylan ve akrep tasvirlerine rastladk. Özellikle ölü armaan olarak kullanlm olmas akrep ve ylana özel bir anlam yüklendiini göstermitir. Bu ikisiyle ilgili inan biçimleri günümüzde de sürüyor. Kültürel devamllk söz konusu.
Kazlarda, ceninin ana rahmindeki konumunda yatrlm tekil ve ikiz gömü iskelet bulduklarn belirten Özkaya, Emsali toplumlarda genelde insanln henüz karnn doyurmakla megul olduu söylenir. Oysa bu insanlar beslenme ve barnma sorununu am, dinsel inan biçimlerini kurumsallatrm ve estetik deerler üretmeye balam çok gelikin bir toplum. ifadelerini kulland.