Suriçinde gerçekleen restorasyon çalmalarnn bir kültürü ve tarihi yok etme çalmalarna dönütüü belirten TMMOBa bal Mimarlar Odas ube Ebakan Ferit Kahraman, çevre ve ehircilik l Müdürlüüne sürecin neden effaf yürütülmediini sordu.
Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birlii (TMMOB) Diyarbakr l Koordinasyon Kurulu (KK) üyeleri, Suriçi Kentsel Sit Alannda yaplan restorasyon çalmalarna ilikin açklama yapt. ST Alannn bulunduu Yenikapda yaplan açklamada, Hafzamz, tarihimizi ykmaktan vazgeçin pankart açld. KK Sekreteri Doan Hatun, 6 yl sonra ilk defa Suriçine gelerek bir açklama yaptklarn belirtti. Surda tarihten eser kalmadn ve yerine ucube diye tabir ettii uan ki yaplarn yapldn söyleyen Hatun, Surda yaayan aileler 6 yldr madur durumda. Yaplan yaplardan hiçbiri Sur halkna teslim edilmedi. Dier yasakl mahaller Yenikap Sokakta ticari amaçla yaplan yaplara kurban edildi dedi.
HANG FRMANIN KONTROLÜNDE?
Yaplan yaplarn kimlere verildiinin de netlemediine dikkat çeken Hatun, Netleen tek bir ey var yaplan ticari yaplarn hiçbiri Sur halkna teslim edilmeyecek. Arkadaki yaplarn sözde restorasyonu yaplyor ama bunlarn neye, kime göre ve nasl yapld bizlere söylenmemekte ve halktan da gizlenmektedir. Yaklak 6-7 firmaya ihale edilmi ancak hangi firmann kontrolünde tam anlamyla belli deil diye ifade etti.
YAPILAN TAHRBATLAR
TMMOBa bal Mimarlar Odas Diyarbakr ube Ebakan Ferit Kahraman, Suriçi bölgesinin 1988 ylnda Kentsel Sit Alan ilan edildiini ve Dünya Miras Alan için tampon bölge konumunda olduunu hatrlatt. Sokaa çkma yasaklar ve 6 mahallede 21 Mart 2016 tarihinde buralar için acele kamulatrma kararnn alndn kaydeden Kahraman, çatmalar srasnda Suriçi Kentsel Sit Alan dnda kalan UNESCO Dünya Miras Alan olan Diyarbakr Surlar ve Burçlar zarar görmü, Keçi Burcunun üzerine prefabrik tuvalet yaplm ve atk sular burcun çörtenlerinden aa aktlmt. Fndk Burcu, Yenikap ve Keçi Burcu üzerine beton dökülerek bayrak direkleri ankre edilmi ve tarihi kaplar beton bloklar ile kapatlmt dedi.
KÜLTÜREL MRAS YOK EDLYOR
çatma sonras uydu verileri ve alanda yaplan tespit çalmalaryla, onlarca tescilli, yüzlerce tescile deer ve binlerce yapnn i makineleri ile ykldnn kaydedildiini aktaran Kahraman, bugün de Kentsel Sit Alannda tahribatlarn devam ettiine ve kültürel mirasn izlerinin yok edildiine dikkat çekti.
BAKANLIK TALEB REDDETT
Dünya Miras Alan ve Kentsel Sit Alannda çalma yürüten idarelere, alanlarda inceleme izin bavurular yaptklarn ifade eden Kahraman, Diyarbakr Büyükehir Belediyesinin çalma yürüttüü ilgili alanlarda Diyarbakr Surlar 1inci, 2nci ve 3üncü etap restorasyon çalmalarn inceleme izni verdiini söyledi. Kahraman, buna karn 14 Temmuz 2021 tarihinde çevre ve ehircilik l Müdürlüünden, 30 Temmuz 2021 tarihinde ise çevre Ve ehircilik Bakanl Toplu Konut daresi Bakanlndan çalma yürüttüü alanlarda inceleme yapma izni talep ettiklerini ancak bu taleplerine olumsuz cevap verildiini dile getirdi.
GERçEKLERN ÜSTÜNÜ ÖRTEMEZSNZ
Suriçi Kentsel Sit Alanndaki tescilli sivil mimari yaplarda sürdürülmekte olan restorasyon çalmalar için inceleme izinlerinin yanl ve aykr tablonun ortaya çkmasn engellemek amacyla verilmediini vurgulayan Kahraman, Fakat hiçbir engel var olan gerçeklerin üzerini örtemeyecektir. çatmal süreçten sonra yetkinin çevre ve ehircilik Bakanlna, Toplu Konut daresi Bakanlna devri ile birlikte alan talan edilmitir. 2016 ylndan bugüne Bakanln Kentsel Sit Alanndaki bütün uygulamalar, yaplan ykmlar, hafriyat ve kaz çalmalar, yeni yaplarn inas ve restorasyon faaliyetlerinin bir kültürü ve tarihi yok etme çalmalarna dönütüü görülmektedir diye ifade etti.
SÜREç NEDEN EFAF DEL
Karaman son olarak çevre ve ehircilik l Müdürlüüne u sorular yöneltti:
* Surlarda yürütülen restorasyon çalmalarn inceleme izni ilgili kurum tarafndan veriliyor iken Suriçi Kentsel Sit Alannda yaplan restorasyonlar inceleme izni neden verilmemektedir?
* Surlarn restorasyon çalmalar için her hafta yaplan haber ve paylamlar halkn takdirine sunuluyor iken Suriçindeki tescilli yaplarda süren 5 yllk çalma neden basn ve medyada paylalmamaktadr?
* Defalarca basn açklamas yapm olmamza ve izin bavurusunda bulunmamza ramen yanl ve aykr uygulamalar yok ise yetkililer neden çkp bir açklama yapma cesaretinde bulunmuyor?
* Yeni ina edilen ucube yaplar gibi her ey olup bittikten, yapsal izler, özgün dokular yok edildikten, arkeolojik katmanlar tahrip edildikten sonra bunun hesabn kimler verecektir?
* Kültürel Mirasa sahip çklyor ve korunuyorsa, süreçler neden effaf yürütülmemektedir?
* Hak sahipleri neden sürece dahil edilmemekte, çalmalar neden katlmc bir ekilde yürütülmemektedir?
* UNESCO Dünya Kültürel Miras Alan olmas sebebiyle, Reaktif zleme Komitesi yakn zaman içerisinde alan ziyareti gerçekletirecektir. Bize açmadnz kaplar, onlara da kapatabilecek misiniz?
* Bu engellemeleriniz bu aykrlklar tehir etmenin önüne geçecek midir?
* Kültürel Miras Etki Deerlendirmesi Raporu açklandnda içinde yer alan aykrlklar yaptnz belgelenmi olmayacak m?