DYARBAKIR-Diyarbakr Ticaret ve Sanayi Odas (DTSO) Yönetim Kurulu Bakan Yardmcs Erdal Avar, TARSM eksperlik sisteminde sorun olduunu ve kuraklk zarar, ziyan tespitlerinin bilirkii komisyonu marifetiyle belirlenmesi gerektiini söyledi.
KURAKLIK ETKLER
DTSO Yönetim Kurulu Bakan Yardmcs Erdal Avar, 2020-2021 üretim periyodunda ülke genelinde yaanan kurakln herkesi etkilediini, tarmsal üretimde çok büyük kayplara neden olduunu açklad. Avar, Tarm ve Orman Bakanlnn il ve ilçe müdürlükleri ile ziraat odalarnn saha taramalarnda kurakln çok yüksek boyutlarda olduu, hububat ve baklagil ekim alanlarnda yüzde 80e varan oranlarda verim kayplarnn yaand tespit edilmitir. Yaanan kuraklk doal afet kapsamnda olup, TARSM tarafndan çiftçi zararlarnn karlanmas gerekmektedir. TARSM, köy bazl kuraklk verim sigortas genel artlar ile tarife ve talimatlarna göre verim tespit çalmalarnda izlenecek prosedür u ekilde açklanmtr.
SGORTA EKSPERLER
Sigorta eksperleri kuraklk sigortas kapsamnda olan çiftçilerin ekim yaptklar alanlar köy baznda inceleyerek, parsellerde ürün baznda verim tespiti yaparlar. Ürün baznda ilgili köydeki parsellerden elde edilen verim deerlerinin ortalamas, Köyün Gerçekleen Verim deeri olarak belirlenir. Bu deerin, Köy Ortalama Verim deerinin yüzde 70i baz alnan eik verim deeriyle fark ölçülür ve bu farkn sigorta bedeli üzerinden çiftçiye hasar tazminat ödemesi yaplr. Sigorta irketi tarafndan bu prosedürün uygulamas çiftçilerimizde baz endielere sebep olmamas için, köy baznda gerçekleen verim ortalamas belirleyecek olan referans parsellerinin yükseklik, toprak yaps ve ekilen ürünün çeit özellii yannda bahar aynda yaan lokal yalar göz önünde bulundurulmal, bu konuda üreticilere detayl bilgi verilmelidir. TARSM tarafndan köyde gerçekleen verim ortalamasn belirleme çalmalarnda sadece kuraklk sigortas olan arazileri baz almayp sigorta yaplmam arazileri de baz almaktadr. Bu da verim tespit çalmalarnda yanltc bir unsur olmaktadr. Kendi imkanlar ile dere, nehir, gölet, sondaj vb. yöntemleri kullanarak arazisini sulayan çiftçiler çiftçi Kayt Sisteminde (çKS) kuru tarm arazisi sahibi olarak görünmektedirler.
VERMLERN ARTIRILMASI
Köy bazl yaplacak olan verim ortalamas tespitinde sulanan ama çKS sisteminde hala kuru gözüken araziler verim tespitine dahil edilmeleri halinde kuraklktan etkilenme oran gerçek orann çok altnda bir rakam olarak görülebilir. Dolaysyla çalmalarda fiili durum tespiti köy, mahalle muhtarnn da bilgisine bavurularak tespit edilmelidir. Köy bazl yaplacak verim ortalamas belirleme çalmalarnda referans parsellerinde çalma yapacak olan eksperler parselin farkl noktalarndan hakkaniyetli ve titizlikle numune almaldrlar. Engebeli bir arazinin fiziki artlar verim ortalamasnda bire bir etkileyebilmektedir. Örnek parselde verim tespiti yaplrken arazinin fiziki özellikleri eim, toprak yaps, drenaj, sulanabilirlik gibi göz önünde bulundurulmaldr. Eksperler referans parsellerde inceleme yapmadan önce üreticilere ve köy, mahalle muhtarlarna mutlak anlamda bilgi vermelidirler. çalma yaplrken Tarm ve Orman l ve lçe Müdürlüklerinden konu uzmanlar, ziraat odalarnn temsilcileri ve köy, mahalle muhtarlarnn da içinde yer alaca bir komisyon marifetiyle çalmaldrlar.
çFTçLERN TALEB
çiftçilerin taleplerine ramen TARSM Genel Müdürlüü belirlemi olduu referans parselleri çiftçiler ile paylamamas güvensizlie neden olmaktadr. Bu durum çiftçilerin itiraz hakkn ellerinden almaktadr. Olas itirazlar ve güvensizliin ortadan kalkmas için üreticilerden gelecek bilgi alma taleplerine açklkla cevap verilmelidir. l ve lçe Tarm ve Orman Müdürlüklerinin ve ziraat odalar tarafndan yaplan saha çalmalarndan elde ettikleri veriler TARSM raporlarna yaplan itirazlarda bilimsel veri olarak kullanlabilmesi salanmaldr. Yukarda belirtmi olduumuz hususlarn uygulanmamas durumunda köyde gerçekleen verim ortalamas deerinde büyük sapmalara neden olacak, bu sapmadan kaynakl olarak yaanacak olas hak kayplar bölge çiftçilerini madur edecei gibi, sigorta irketlerine olan güven ve itibarn zedelenmesine neden olacaktr. Bütün bu endieler göz önünde bulundurularak kuraklktan kaynakl verim kayplar bütün taraflarn içerisinde yer alça bir bilirkii komisyonu marifetiyle belirlenmeli, zarara uram çiftçilerin zararlar ksa sürede telafi edilmelidir dedi.