Mimarlar Odas Diyarbakr ubesi, tarihi Sur ilçesinde 4üncü yln geride brakan yasak ve ykmla birlikte yeni ina edilen yaplara ilikin basn toplants düzenlendi. ube binasnda gerçekletirilen toplantda konuan Mimarlar Odas Bakan erefhan Aydn, Dünya Kültür Miras olarak tescillenen Surda kültür ve tarih ykmnn gerçekletiini, bu durumun usulsüzlük ve hukuksuzlukla ile devam ettiini belirtti.
Aydn, Dün itibariyle Surun kent savalarna ahitlik eden 6 mahallesindeki yasak, 4 yln tamamlam oldu. Süre olarak deerlendirdiimizde tarihin sayfalarna ilenmeye deer bir süredir. Bu süre içerisinde ve sonrasnda ykmla birlikte birçok hukuksuz, keyfi uygulama ile karlamtk ve halen de ekil deitirmi bir biçimde bu uygulamalar sürmektedir. Hafzalar tazelemekte fayda vardr dedi.
TARH BR YIKIM VE NSANLIK SUçU
Surun tamamnn acele kamulatrlmas, çatmalarn bitmesiyle DS ve Karayollarnn ar i makinelerinin kentsel sit alanna girmesi, hasarl ve hasarsz yüze yakn tescilli, 250 adet tescile deer tarihi yapnn yetkililer eliyle yklmas, binlerce evin yklmas sonucu, on binlerce insann kendi yurdunda göçertilmesi, kentsel sit alan Surda ar tonajl güvenlik kulübelerinin ina edilmesi, ar tonajl beton bloklarla Surun etrafnn örülmesi, tarihi rezalet olarak kaydettiimiz keçi burcuna tuvalet yaplmas, özensiz kaz yaplmas, yasakl bölgeye girme yetkisine sahip kiilerin kentsel sit alannda define aramas, tarihi yap kalntlar olan deerli yap elemanlarnn yamalanmas, koruma amaçl imar plannn oyun hamuru gibi istenilen ekilde deitirilmesi, bazalt makyajl villalarn yaplmas, ilgisiz alakasz belki de Diyarbakrn suyunu içmemi, Surun sokaklarn görmemi yabanc mimarlarla Surun ina edilme maceras Sonuç tarihi bir ykm ve hatta insanlk suçu.
DAVALARDA OLUMLU SONUç ALAMADIK
Aydn, Mimarlar Odas ve TMMOBun buna kar hukuk mücadelesini sürdürdüünü ancak cezaszlk politikalar sonucu ykmn merulatrdn ve tarihi suçlara da tevik ettiini söyledi. Aydn, son 4 ylda Dengbj Evinin kamulatrlmas kararnn iptali dnda hiç bir davadan olumlu sonuç almadklarn söyledi.
CEZAEV MMARS
Surdaki ykmdan sonra ina edilen imitasyon yaplarda usulsüzlük yapldn ve bu yaplar Sincan Cezaevine benzeten Aydn, Sur içerisinde periyodik olarak yaptmz incelemelerde aça çkt ki; Fatihpaa, Hasrl ve Dabanolu mahallelerinde yaplan 181 adet bazalt makyajl yaplarn, yap ruhsat alm sürecinde usulsüzlük yapld tarafmzca tespit edilmitir. Projeler proje çizme ehliyeti olmayan bir mimar tarafndan hazrlanmtr ve bu projeler ilgili kurum tarafndan incelenip onaylanmtr. Yani kurum bu usulsüzlüe onay vermitir. Yasal olarak kurumun bu kontrolü yapma sorumluluu vardr. Kontrolü yapmad için de kurumun görevini ihmal ettii ortadadr dedi.
MMARIN PROJE çZME EHLYET YOK
çevre ve ehircilik l Müdürlüü tarafndan 2018-2019 tarihlerinde verilen ruhsatlarn yeni yaplan 181 adet Sur evinin proje müellifinin proje çizme ehliyetinin olmad aça çktn söyleyen Aydn, Bu mimarn Büro Tescil Belgesi yoktur. Büro Tescil Belgesi olmadan Sur projelerini hazrlayp onaylam ve ruhsat için kuruma ibraz etmitir. Bu durumla ilgili yasalar açkt fenni mesuliyet üstlenen mimar ve mühendislerin 27.01.1954 tarihli ve 6235 sayl TMMOB kanunu uyarnca, ilgili meslek odasna kaytl olmalar, büro tescillerini yapmalar gerekmektedir. Ayrca, çevre ve ehircilik Bakanlnn Austos 2013 tarih ve 25 Nolu genelgesinde, Yap denetim kurulular, ilgili meslek odalarn büro tescilini yaptrmayan proje müelliflerinin projelerini kabul etmeyecektir. lgili idareler bu kontrolü yapacaktr ibaresi yer almaktadr. Ayn zamanda 3194 sayl mar Kanununun 28. Maddesi de ilgili proje müellifleri ilerini bu kanuna ve ilgili mevzuata uygun olarak gerçekletirmekten sorumlu olduklar belirtilmitir diye konutu.
Proje müellifinin suç ilediini dile getiren Aydn, Surun bu ekilde olmasna sebep olmutur. Bu durumla ilgili kurumlarla gerekli yazmalar yaplm ve mimarla ilgili hukuki süreç balatlmtr. imdi daha iyi anlalyor ki; Ankara merkezli hazrlanan, cezaevine benzeyen, sur mimari dokusuna aykr ekilde yaplan bazalt makyajl yaplarn içinde bulunduu enkaz durumu ifadelerini kulland.
KMLKSZ BR SUR
Yaplarn Suru kimliksizletirmeye yönelik olduunu ifade eden Aydn, sözlerini öyle sürdürdü: Surun ykm süreciyle birlikte defalarca deitirilen ve oyun hamuruna dönütürülen Koruma Amaçl mar Plannda, revize öncesi yeni yaplacak yaplarn sokak cephesinde bazalt ta kullanlmaldr ibaresi varken; 06.03.2018 tarihindeki KAP revizesinde Yeni yapmlarda bazalt ta kullanlarak avlu duvar yaplabilir olarak deitirilmiti. Diyarbakrn yerel malzemesi bazalt tadr. Yapsal olarak Diyarbakr Sur denildi mi, bazalt ta akla gelmektedir. Bu deer binlerce yldan günümüze kadar aktarlmken, Sur tarihte yerini bu özelliinden dolay almken, plan uygulama hükümleri revize edilip bazalt ta kullanma zorunluluunu ortadan kaldrmak geleneksel tarihi ve mimari dokunun giderek tümüyle yok olmasna neden olacaktr. Kimliksiz bir Sur ortaya çkacaktr diyerek buna kar hemen yürütmenin durdurulmas ve kararn iptali için dava sürecini balatmtk.
MAHKEME BLRK RAPORUNU KABUL ETMED
Bilirkii raporuna ramen yanlta srar edildiinin altn çizen Aydn, Bu süreçle birlikte mahkeme bilirkii heyeti görevlendirmi ve bilirkii heyeti de bu uygulamann yanl olacan bilim ve tekniki referanslarla sayfalarca gerekçeyle raporu mahkemeye sunmutu. Yani bu plan notlarndaki revizenin iptal edilmesi gerektii tescillenmiti. Ancak bu rapor kendi istedikleri dorultuda olmad için ve raporu beenmeyen daval kurum olan çevre ehircilik bakanl ile Kültür ve Turizm Bakanl bilirkii raporuna itiraz etmi ve mahkeme de kendi atad bilirkiilerin raporunu kabul etmeyip yeniden bilirkii heyeti tayin etme karar almtr. Bu durumun Kentsel Sit Alan olan Sur içerisinde telafisi mümkün olmayan sonuçlar douraca açktr. Telafisi imkansz durumlarn mevcut olmas halinde ilemin yürütmesinin durdurulmasna karar verilmesi yasal zorunluluktur. Bilirkii heyeti bu deiikliin Surun tarihi niteliine tamamen aykr olduunu raporunda belirtmitir. Ancak mahkeme yürütmenin durdurulmasna karar vermeyerek, her geçen gün artan yaplarla ortaya çkan kimliksiz Sur tablosunun olumasna ve gelien kamu zararna yol açmaktadr. Mahkemenin kendi atad bilirkiilerin raporunu beenmeyip yeniden bilirkii atamas karar kabul edilebilir deildir diye belirtti.
KMLKSZ SUR TABLOSUNUN TELAFSN NASIL YAPILACAKTIR?
stenilen rapor hazrlanana kadar bu süreç uzatlacak mdr? Oluacak kimliksiz Sur tablosunun telafisini nasl yaplacaktr? diye soran Aydn, unlar söyledi: Hukuk bu ekilde ayaklar altna alnamaz, mahkemeler kamu yararna olmayan kararlar alamaz ve insanlarn adalete olan güven duygusunu bu ekilde tahrip edemezler. Biz mimarlar odas olarak kentimize, doamza, kültürel ve tarihi deerlerimize kar gelien tüm bu süreçlerin takipçisi olacamz belirtiyor.
EHLYET OLMAYAN MMAR AKP ESK MLLETVEKL
181 adet Sur evinin proje müellifini yapan proje çizme ehliyetinin olmad belirtilen mimarn, AK PART eski Diyarbakr Milletvekili Mine Lök Beyaz olduu ileri sürüldü.