Nöroloji Uzman Prof. Dr. Ouz Tanrda, unutma ve unutkanlk arasnda önemli farkllklar olduunu, bunlarn mutlaka birbirinden ayrlmas gerektiini söyledi.
UNUTMA, DOAL BR OLAY VE HAYATIN PARçASI
Unutma ve unutkanlk arasndaki farkn belirgin hale getirilmesi çok önemli diyen Prof. Dr. Ouz Tanrda, Bozuklua unutkanlk diyebilmek için öncelikle unutma dediimiz olay bundan farkllatrmak gerekiyor. Unutma dediimiz olay, örenme gibi doal, fizyolojik bir ilev kabul ediliyor. Unutma normal hayatmzn bir parçasdr. dedi.
BEYN YEN ÖRENLENLERE YER AçIYOR
Unutmann iki özellii olduunu belirten Prof. Dr. Ouz Tanrda, Bunlardan bir tanesi geçicilik özelliidir. Zaman içinde baz bilgilerin unutulmasdr. Hepimizin bana gelen bir eydir. Bu durumun iyi bir anlam bile olabilir, beyin bu yolla kullanlmayan bilgilerin unutulmas yoluyla yeni örenilenlere yer açyor olabilir. kincisi de dalgnlk faktörüdür. Bu kiiye göre çok deiken olabilen faktördür. Örenilen baz bilgilere yeterince önem vermemekten kaynaklanabilir. Hepimiz bilmekten ve yapmaktan holandmz bilgileri daha kolay zorunlu tutulduumuz ve empatik iliki kuramadmz eyleri daha zor öreniriz. Ayrca hepimizin zekas farkl türdendir. Kimi insanlar matematiksel-mantksal bilgiyi daha kolay örenirken kimimiz bize duygu uyandran bilgileri kimimiz ise jest ve mimiklerle ilgili ifadeleri daha kolay öreniriz. Herkesin örenme biçimi ve hz farkl olduu için unuttuu konular da farkldr. Kimimiz isimleri kimimiz yüzleri kimimiz beceri gerektiren hareketleri daha kolay unuturuz. Hepimizin farkl bir kiilik yaps vardr ve bu kiilik yaps örenmeyle ve unutmayla ilgili farkl biçimler dourur. Obsesif kiiler daha kolay örenir ve zor unuturken depresif mizaca sahip kiiler daha zor örenir daha kolay unutur. Unutma dediimiz olaya elik eden bu özelliklere elik eden tbbi bir belirti genellikle yoktur. Eskiden bu unutma biçimlerine iyi huylu unutkanlk ad veriliyordu. diye konutu.
Unutkanln ise unutmann tekrar eden ve dikkati çeken bir davran biçimi olarak ortaya çktna dikkat çeken Prof. Dr. Ouz Tanrda, Bu durum kiinin kendisinin de dikkatini çekebilir, çevresinin de dikkatini çekebilir. çok önemli bir özellik, kiinin unuttuunu unutmas ve ayn bilgileri tekrar etmesi veya kendine söylenen sözleri duymam gibi alglamas ve bu bilgilerin tekrar srasnda da yeni bilgi gibi, yeni duyuyor gibi bunu alglamasdr dedi.
UNUTKANLIA ELK EDEBLRLER
Unutma ve unutkanln her zaman net biçimde ayrlmayabileceini belirten Prof. Dr. Ouz Tanrda, Önerilen ölçütler dnda insan faktörü devreye girebilir. Bu durumda unutkanlk olduu halde bunun unutma olduunu söyleyen hastalar, yaknlar ve doktorlar olabildii gibi; unutma olduu halde bunun unutkanlk olduunu söyleyen kliler, yaknlar ve doktorlar ortaya çkabilir. Dolaysyla doktora unutma ya da unutkanlk nedeniyle getirilen kii srarla Bunlar bende hiç yok ya da Ben de herkes gibi unutuyorum diyebilir. Unutma unutkanlk belirginlii olmayan bir kii srarla Ben çok unutuyorum ya da bende Alzheimer var diyebilir dedi.
4 TP UNUTKANLIK VAR
Yaam boyu unutma-unutkanlk profilleri olduunu da belirten Prof. Dr. Ouz Tanrda, Aratrmalarda 4 tip ayrdedilmitir. Bunlar; Salkl unutma dediimiz 60 ya ve üzerinde artan normal bir unutma ve unutkanlk profili; Metabolik, dahili, damarsal faktörler eliinde ortaya çkan, erken beyin yalanmasnn neden olduu profil; Erken beyin yalanmasnn neden olduu unutkanlk (ki bu 30-40 yalarndan itibaren balayabilir) profili; Genetik, geliimsel faktörlerle beraber oluan ve tüm yaam boyu etkisi hissedilebilen unutkanlk profili olabilir (ki bu 10-20 ya gibi çok erken yalarda kendini belli edebilir) ve erikinlikte oluan travma enfeksiyon gibi nedenlerle hzlanm bir unutkanlk profili olabilir dedi.
UNUTMA VE UNUTKANLIK AYRIMINDA VER TABANI ANALZLER ÖNEML
Prof. Dr. Ouz Tanrda, unutma ve unutkanlk analizlerinde veri taban yöntemlerinin önemine iaret etti. Unutma ve unutkanlk ayrmnda sonucu bildiini düünme eiliminden saknlmas gerektiini belirten Prof. Dr. Ouz Tanrda, Veri tabanl düünmeyi önplana almamz gerekiyor. Bize gelen hastalar ve yaknlarndan görüyoruz ki unutkanlk ya da unutma hastasn gören hekimlerin çou, sonucu bildiini düünmek eilimine bal olarak görü belirtiyor, karar veriyor ve reçete yazyor. Buna karlk veri tabanl düünme yolunu seçen hekimler de var. Onlar da yaptklar tetkiklerden ve dosya içeriinden anlyoruz. Veri tabanl yaklam içinde nörolojik ve psikiyatrik muayeneler, biyokimyasal analizler, yapsal veri taban için Kranyal MR, elektromanyetik veri taban için bilgisayarl EEG (qEEG), ilevsel veri taban için Nöropsikolojik Testler (NPT), genetik veri taban için kan ve Beyin-Omurilik Svs (BOS) analizleri yaplyor diye konutu.
VER TABANLI DÜÜNME YÖNTEMLER, PERYODK DENETM SALAR
Veri tabanl düünme yönteminin, unutma üphesinde ya ve eitim kontrollü yapsal ve ilevsel normlar ortaya koyduunu kaydeden Prof. Dr. Ouz Tanrda, Veri tabanl düünme yöntemi, normal unutma profilinin periyodik denetmini salar. Unutkanlk üphesinde ise unutkanlk davrannn ve elik eden bulgularn nörolojik, psikiyatrik ve dier tbbi nedenlerini ve evre bilgilerini ortaya koyar. Unutkanlk profillerinin periyodik denetmini salar diye konutu. Günümüzün önemli bir salk problemi olan Alzheimer Hastalnn müdahalesiz ilerleyici evrelere gelmesinde veri tabanl yaklamn kullanlmamas önemli bir etkendir. Buna karn, hastaln erken tans için tek bilimsel ve doru yaklam veri taban analizine dayanan Beyin Taramalar (Beyin Check-up) nn yaplmasdr diye konutu.