“IKBY, bağımsızlık sınırını mı çiziyor?”

BAĞDAT/ ERBİL - IKBYnin hendek kazma çalışması Irakta tartışmalı bölgeler olarak bilinen kentlerde yapılması bölgedeki Türkmen ve Arapları kızdırdı. Kürtler, birinci hedefin Peşmergenin bulunduğu bölgeleri terör örgütü DAEŞin saldırılarından korumak olduğunu söylüyor. Kürt yetkililer, IKBY Başkanı Mesud Barzaninin bağımsızlık referandumu açıklaması üzerine bağımsızlığa giden adım olduğu söylentilerine karşılık, Bağımsızlık için hendek kazmaya gerek yok cevabını veriyor.

Ancak Türkmen ve Araplar, IKBYnin Irak anayasasına göre tartışmalı bölgeler olarak bilinen Musul, Kerkük, Salahaddin ve Diyala illerinin sınırlarını kapsayacak şekilde hendek kazma çalışması yürüttüğü ileri sürülüyor. Söz konusu hendeğin IKBY Başkanı Mesud Barzaninin 2016da startını vereceği tahmin edilen bağımsızlık için ön hazırlık olarak da yorumlanıyor.

Irak Anayasasında (140. Madde) tartışmalı bölge olarak söz edilen Musul ve ona bağlı Sehil Ninova, Şihan, Hamdaniyye, Tilkef, Zummar, Sincar, Kerkük ile Salahaddin vilayetine bağlı Tuzhurmatu, Diyalaya bağlı Hanekin, Mendeli ve Bedre bölgelerini kapsıyor. Ancak söz konusu 140. madde Kürt, Türkmen ve Araplar arasında uygulamada yaşanan uyuşmazlıktan dolayı bu madde 2007 yılı sonunda yürürlükten düşmüştü.

AAya konuşan IKBYnin Tartışmalı Bölgelerden Sorumlu Bakanı Nasrettin Sait, Irak Kürdistan hükümetinin tartışmalı bölgelerde hendek kazmasının iki nedeni olduğunu belirterek, Birinci hedefin, terör örgütü DAEŞin Peşmerge cephelerine yönelik yaptığı bombalı saldırılardan korunmak. İkinci hedefin ise Irak merkezi hükümetin bu bölgeleri koruyamaması ve 140. maddeye göre tartışmalı bölgelerin sınırlarının çizilmesine yardımcı olmak. Fakat tartışmalı bölgelerin hepsi tam olarak Peşmerge güçlerinin kontrolünde değil. Bu yüzden bin kilometre boyunca hendek kazıldığı iddiaları doğru değil değerlendirmesi yaptı. Barzaninin liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Başkanlık Konseyi Üyesi Ali Avni de Hendekler tamamen bölgenin güvenliğini sağlamak ve DAEŞin saldırılarını engellemek için kazılmıştır dedi.

Avni, olayın merkezi hükümet tarafından gereksizce büyütüldüğünü savunarak, şunları kaydetti:

Eğer Bağdat bu bölgeleri koruyabilecek durumda olsaydı hendeklerin kazılmasına gerek kalmazdı. Bu hendeklerle Kürdistanın sınırlarının çizildiği iddiası gerçekleri yansıtmıyor çünkü bir ülkenin sınır güvenliği hendeklerle korunmaz. Eğer bağımsızlık ilanı için atılacak ön bir adım olarak görülüyorsa da tamamen yanlış bir yaklaşımdır. Bunun ilanı için hendek kazılmasına da ihtiyaç yok.

Türkmenler endişeli

Kerküklü Türkmen Milletvekili Hasan Turan, IKBYnin hendek çalışmasına başladığını bölgedeki görgü tanıklarından duyduklarını belirterek, Türkmenler olanlardan büyük endişe duyduklarını ifade ederek, olayı emrivaki siyaseti olarak yorumladı. Turan, hendek çalışmasının Irak-Suriye sınır bölgesi Rabiadan başlayıp ülkenin doğusundaki Diyalanın Hanekin ilçesine kadar uzadığını ileri sürerek, Irak Başbakanı Haydar el-İbadiden konuyla ilgili haberi olup olmadığı yönünde açıklama istediklerini belirtti.

Türkmen bölgelerini ikiye bölüyor

Hendeğin tartışmalı bölgeleri kapsadığını hatırlatan Turan, Bu hendek Türkmen bölgelerini ikiye böldüğü için endişeliyiz. Hendeğe dahil edilen bölgelerin yanında bazı yerler hendeğin dışında kalıyor.Hendek çalışması siyasi amaç ve hudut çizme girişimi olursa buna karşı dururuz değerlendirmesinde bulundu.

Iraklı Türkmen eski milletvekili Fevzi Ekrem ise, Irakı Kürdistan, Şiistan ve Sünnistan diye üç ayrı yapıya bölmek için uluslararası plan var diyerek, bunun Türkmen nüfusunun yoğun olarak bulunduğu tartışmalı bölgeler üzerinde hayata geçirilmek istendiğini savundu.

Kürt bölgesi, bu adımla söz konusu bölgelerdeki petrol gelirinin tamamını hakimiyeti altına almak istiyor diyen Ekrem, hendeği kazma işlevini Fransız bir şirketinin üstlendiğini öne sürdü.

Türkmenlerin IKBY ile Bağdat yönetimi arasında olası çekişme ve çatışmaların kurbanı olmak istemediklerini ifade eden Türkmen eski milletvekili Ekrem, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve dünyadaki insan hakları kuruluşlarına söz konusu çalışmanın durdurulması için çağrı yaparak, 2003ten sonra Iraktaki siyasi sürecin en büyük kaybedeni Türkmenler oldu.

Türkmenler, oynanan oyunlar karşısında kimlik, coğrafya ve tarihini kaybetti. Türkmenleri siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda bilinçli olarak dışlayan çevreler oldu ifadelerini kullandı.

Konuyla ilgili açıklama yapan Salahaddin Türkmen Milletvekili, Casim Muhammed de, Irak-Suriye sınırından başlayarak Ninova, Erbil, Kerkük, Salahaddin ve Diyalada İran sınırına kadar uzanan Kürt hendeği, uluslararası sözleşmelere aykırıdır ve hendeğin kazıldığı bölgelerde yaşayan topluluklara karşı ihlaldir dedi. Hendeğin 3 metre derinlik ve 3 metre genişliğe sahip olduğunu savunan Muhammed, IKBYnin bunu Fransız bir şirketle sınırlarını çizmek için hayata geçirdiğini iddia etti.

İbadi, Kürtlerle yeni cephe açmak istemiyor

Irak Meclisi Savunma ve Güvenlik Komitesi üyesi Macid Garravi ise IKBYnin ülkenin içinden geçtiği güvenlik durumu ve DAEŞ ile savaşı fırsat bilerek böyle bir hamleye kalkıştığını ifade etti. Garravi, İbadi hükümetinin DAEŞ ile savaşla meşgul olduğundan hendekten dolayı Kürtlerle yeni bir cephe açmayacağını sözlerine ekleyerek, bunu Kürtlerin büyük rüyası olduğunu öne sürdüğü bağımsızlık için sınırların çizilmesinin ön hazırlığı olduğunu söyledi.