ABD Dileri Bakan Mike Pompeonun igal altndaki Bat eriada yer alan Yahudi yerleim birimlerini artk yasa d olarak görmediklerini açklamas gözleri yeniden bu bölgelere çevirdi.
srail, 1967den bu yana igal altnda tuttuu Filistin topraklarnda Yahudi yerleim birimleri ina etmeye devam ediyor. Bu zaman zarfnda iktidara gelen hükümetler, yerleim yerlerini, Filistin topraklarn Yahudiletirme arac olarak kullanma politikasn aralksz olarak sürdürdü.
Bat eria ve Dou Kudüste ina edilen toplam 262 Yahudi yerleim biriminin varl, burada egemen bir Filistin devletinin de kurulmasn imkansz hale getiriyor.
ABDnin önceki günkü politika deiikliine kadar uluslararas toplumun tamam bu yerleimleri yasa d olarak adlandryor ve Tel Aviv yönetimine bunlar geniletme politikasndan vazgeçme çarsnda bulunuyordu.
Göreve geldii günden bu yana neredeyse srailin her isteini yerine getiren ABD Bakan Donald Trumpn, bu son kararyla Amerika, igal altndaki Filistin topraklar üzerine ina edilen Yahudi yerleimleri yasal kabul eden ilk ülke oldu.
ABDnin bu kararnn, sraili, 1967den beri igal altnda tuttuu Bat eriadaki Yahudi yerleim birimlerini ilhak etmek için cesaretlendirecei belirtiliyor.
Yahudi yerleim birimlerini geniletme çalmalarnn bir gün dahi durmadna dikkati çeken Filistinliler, bu durumun 1967 snrlarnda bir Filistin devletinin kurulmasnn önündeki en büyük tehditlerden biri olduunu ve Bat eriay parçalanmaya ittiini ifade ediyor.
Birlemi Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Aralk 2016da ald 2334 sayl kararla, srailin igal altndaki Filistin topraklarnda tüm yerleim faaliyetlerini derhal durdurmasn talep etmiti.
- 52 yldr devam eden igali ad: Yerleim birimleri
Filistin topraklarndaki Yahudi yerleim birimlerinin tarihçesi u ekilde:
srail, 1967de Bat eria ve Dou Kudüsü igal etmesinin ardndan bölgede Yahudi yerleim yerleri ina etmeye balad.
Sol eilimli çi Partisi yönetimindeki srail hükümeti, 1967-1977 yllarndaki süreçte Dou Kudüs ve çevresi ile Bat eriann dousundaki Ölü Deniz (Lut Gölü) etrafnda youn bir Yahudi yerleim birimi inas program için dümeye bast.
çi Partisinden yönetimi devralarak hükümeti kuran ar sac Likud Partisi de 1977-1987 yllarndaki süreçte, Yahudi yerleim yeri inas programn aralksz ekilde sürdürerek, Bat eria çevresinde yaayan Yahudi saysn bir milyona ulatrmay hedefledi.
1990da dönemin srail hükümeti, 1967 snrlarn kabul etmediini duyurarak, Bat eriada Yahudi yerleim alanlar ina etme planna hz verdi. Bu süreçte srail hükümeti, bölgedeki yasa d Yahudi yerleim birimlerinin birbirleriyle ve dier srail kentleriyle ulamn salamak üzere Bat eriann iç bölgelerinden geçen güvenli yollar ina etti.
Eski srail Babakan Ariel aronun 1996da Bat eriann her tarafnda yerleim birimi ina etme çarsyla, Yahudi yerleim yerleri dorudan Bat eriann iç bölgelerinde de ina edilmeye baland.
- Toplam 262 Yahudi yerleim birimi bulunuyor
Bat eriann güneyindeki Kefar Atsiyon Yahudi yerleim birimi, srailin 1967de Bat eria ve Dou Kudüsü igal etmesinin hemen ardndan kurduu ilk Yahudi yerleim birimi olarak kabul ediliyor.
srail tarafndan kapatlan Harita Dernei Eski Müdürü ve Yahudi Yerleim Birimleri Uzman Halil Tüfekçinin aktardna göre Bat eriada 252, Dou Kudüste 10 Yahudi yerleim birimi bulunuyor.
Yahudi yerleim birimi kartlyla bilinen srailli sivil toplum kuruluu Bar imdi hareketine göre, Yahudi yerleim birimleri Bat eriann yüz ölçümünün yüzde 13üne tekabül ediyor.
- 640 bin Yahudi yerleimci yayor
srailin Bat eria ve Dou Kudüsü igal ettii 1967de, bölgede tek bir Yahudi yerleimci bile bulunmazken, Tüfekçiye göre bugün 220 bini Dou Kudüste olmak üzere bölgede 640 bin Yahudi yerleimci yayor.
Filistinin bamszlk vesikasnn ilan edildii 1988de Bat eriadaki Yahudi yerleimci says 66 bin 500 iken, srail ile Filistin arasndaki Oslo Bar Antlamasnn imzaland 1993te bu say, 116 bin 300e ulat.
ABDnin Camp David kasabasnda srail-Filistin sorununa çözüm araylar amacyla taraflarn bir araya geldii 2000de ise Bat eriadaki Yahudi yerleimci says 184 bini bulmutu.
srail-Filistin sorununun çözümü için 2014te yaplan son çabalarn durmasyla beraber Bat eriadaki yerleim birimlerinde yaayanlarn says 371 bin olarak kaydedildi.
ABDde Donald Trumpn iktidara gelmesinin ardndan srail Babakan Benyamin Netanyahu da Yahudi yerleim yerleri inasna hz verdi.
- Gazzedeki Yahudi yerleim birimleri
srail devleti Gazzede 1968de birçok stratejik noktada Yahudi yerleim birimi ina etmeye balad.
Gazze eridinde 23 bin metrekarelik alan üzerinde 19 Yahudi yerleim birimi ina eden srail, bu yerleri güvenli alan ad altnda ilhak etti.
Gazzede yükselen silahl direnile beraber 2003te dönemin srail Babakan aron, ilk defa bölgedeki Yahudi yerleim alanlarnn boaltlmasn öngören Ayrm Plann gündeme getirdi.
Bölgede büyük bir silahl direnile kar karya kalan srail, 15 Haziran 2005te Gazze eridindeki yasa d Yahudi yerleim birimlerini boalttktan sonra ykarak Gazzeden çekilmek zorunda kald.
- Taraflarn yerleim birimlerine bak
Filistinlilere göre, Bat eria ve Dou Kudüsteki Yahudi yerleim birimleri, sradan yerleim alanlarndan daha çok yollar, üniversiteleri, okullar ve salk kurulularnn olduu komple bir sömürge sistemi haline geldi.
Uluslararas camiaya göre de srailin Filistin topraklar üzerinde ina ettii Yahudi yerleim yerleri yasa d olup, taraflar arasnda bar tesis edecek iki devletli çözüme giden yoldaki en büyük engellerden biri. Önceki gün bu yerleim yerlerini yasal olarak kabul ettiklerini açklayan ABD ise bunun tek istisnas haline geldi.
srail, Yahudi yerleim birimlerinin ina edilmemesi çarlarna kulak tkayarak yaplan bu çarlar Yahudilerin Bat eriadan tamamen çkarlmalar olarak deerlendiriyor ve bunu etnik temizlik yapma çarlar eklinde nitelendiriyor.
Filistin Kurtulu Örgütü (FKÖ) Filistin topraklarnda ina edilen yerleim birimlerinin, iki devletli çözüme giden yoldaki en büyük engel olduunu belirterek, söz konusu yerleim alanlarnn bölgede adil ve kalc bir bara ulama ihtimalini zayflattn vurguluyor.
gal altndaki Dou Kudüs ve Bat eriada ina edilen Yahudi yerleim birimlerinde Yahudi olmayanlarn yaamas da yasak.
srail ile Filistin arasndaki bar görümeleri, srailin 1967 snrlarn, zorunlu göçe maruz braklan Filistinlilerin geri dönü hakkn ve yeni Yahudi yerleim birimlerinin inasna son vermeyi kabul etmemesi nedeniyle Nisan 2014te durmutu.
ABD Dileri Bakan Mike Pompeo, 18 Kasmda yapt açklamada, igal altndaki Bat eriada yer alan Yahudi yerleim birimlerini artk yasa d olarak görmediklerini duyurdu.