Kopyasna ulalan belge ABDnin Suriyede Esadl geçii ve bölgesel yönetimleri dlamadna yönelik önemli ipuçlar tayor. ABD, kurulacak anayasa komisyonunda kuzeydou Suriyeden de temsilciler bulunmasn istiyor. Kuzeydou Suriye, PKKnn uzants YPGnin ana unsur olduu SDGnin kontrolünde bulunuyor.
ABD bata olmak üzere Batnn Suriyede siyasi çözüm araylarnn adresi olarak gördüü Cenevre sürecinin canlandrlmas için Birlemi Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, yeniden devrede. Mistura, Cenevrede hafta boyunca süren toplantlarda Suriye krizinin baat aktörleriyle kurulmas öngörülen yeni anayasa komisyonu ile anayasal reform sürecini masaya yatrd. Mistura, ilk iki gün Astana sürecinin garantörü Türkiye, Rusya ve rann temsilcileriyle bir araya geldi. Hemen ertesinde ise Misturann masasnda, ABDnin ban çektii Fransa, Almanya, ngiltere, Msr, Ürdün ve Suudi Arabistandan oluan Küçük Grup temsilcileri vard. Toplantda ABDyi Suriye Özel Temsilcisi Büyükelçi James Jeffrey ile yardmcs Joel Rayburn temsil etti.
ABD heyeti Cenevrede masaya Trump yönetiminin Suriye için öngördüü siyasi vizyonu ortaya koyan, balaycl olmayan bir belge (non-paper) koydu. Kamuoyu ile paylalmak üzere hazrlanmad vurgulanan belgenin Suriyede siyasi çözüm için ABDnin Küçük Gruptaki ülkelerle birlikte çizdii hedefler açsndan rehber niteliinde olduu belirtildi. Belgede siyasi çözüm parametresi olarak sekiz maddeye yer verildi:
Birlemi Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 2254 sayl kararna bal olarak Küçük Grup öyle bir Suriye hükümetinin araynda olmal:
Teröristleri desteklemeyen ve onlara güvenli alan salamayan;
Kitle imha silahlarndan arndrlm ve kitle imha silah programlarn kantlanabilir bir biçimde sonlandrm
ran rejimi ve onun militan uzantlaryla ilikisini kesmi
Komularna tehdit oluturmayan;
Snmaclarn evlerine gönüllülük esasna dayal, güvenli ve onurlu dönüü için gerekli koullar salayan;
Sava suçlularn ve insanla kar suç ileyenleri yarglayan ya da bunu yapmas için uluslararas toplumla ibirlii içinde olan.
BM himayesinde ve BMGK 2254 sayl karar uyarnca iletilecek siyasi süreç, anayasal reformlar ve BMnin gözetiminde yaplacak seçimlerle sonuçlanmal.
Suriye hükümeti tarafndan kontrol edilen alanlarda, baç ülkeleri tatmin edecek, anayasal reform ve BM gözetiminde seçimle sonuçlanacak bir siyasi sürecin olmamas durumunda uluslararas yeniden ina destei verilmeyecek.
Anayasa reformu, seçimler ve Suriyede siyasi çözüm için uygun mekanizma BM himayesi ve kontrolündeki bir anayasa komisyonudur. BM en ksa zamanda anayasa komisyonunu kurmaldr.
KUZEYDOU SURYEDEN TEMSLCLER VURGUSU
Anayasa komisyonunun belirlenmesi BMnin sorumluluunda olmal. Küçük Grup, BMyi anayasa reformu ve seçimlerin uygulanmas için Suriye hükümetinin, kuzeydou Suriyeden temsilcilerin ve burada bahsedilen prensiplere bal bir çözümden yana olan Suriye muhalefetinin de aralarnda bulunduu bütün siyasi güçleri sürece dahil etmeye tevik eder.
DEAn kalc biçimde yenilgiye uratlmas ile Küresel Koalisyon ve ortaklar tarafndan temizlenen bölgelere istikrar destei Suriyede siyasi çözümün vazgeçilmez unsurlardr.
Özellikle Ürdün, Golan ve Türkiye snrlarnda burada bahsedilen prensiplerle uyumlu biçimde insani krizi hafifletmeye yönelik çabalarn tümü tevik edilmeli.
Küçük Grup, Suriyede kimyasal silahlarn kullanmn engellemek için gerekli tüm admlar atacaktr.
MERKEZYETç YAPI YERNE YETK DEVR
ABDnin Cenevrede masaya getirdii metinde Suriyedeki siyasi sürecin ilk adm olarak gördükleri anayasa reformu için gereken admlar ise alt maddede özetlendi. Yeni anayasada cumhurbakannn yetkilerinin bölgesel hükümet kurumlarnn bamszln garanti edecek ekilde düzenlenmesi gerektii belirtiliyor. Merkeziyetçi yap yerine bölgelere yetki devri vurgusu da var. Detaylar öyle:
Cumhurbakannn yetkileri hem kuvvetler ayrln daha geni biçimde salayacak, hem de dier merkezi ve bölgesel hükümet kurumlarnn bamszln garanti edecek ekilde yeniden düzenlenmeli.
Hükümet, güçlendirilmi yetkileri olan bir babakan tarafndan yönetilmeli. Cumhurbakan ve Babakann yetkileri arasnda net bir ayrm olmal. Babakan ve hükümet, cumhurbakan onayna bal olmayan bir biçimde atanmal.
Yarg daha geni bir bamszla sahip olmal.
Güvenlik kurumlar reformdan geçirilerek sivil otoritenin gözetimi salanmal.
Yönetme yetkisi açk biçimde devredilmeli, sorumluluk bölgesel baz kapsayacak ekilde datlmal.
Seçimlerde aday gösterilebilme üzerindeki snrlamalar kaldrlmal. Snmaclarn, yerlerinden edilmilerin ve sürgündekilerin de cumhurbakanl dahil olmak üzere tüm makamlar için aday olabilmeleri salanmal.
BLG NOTU: Belgede terör örgütü PKKnn uzants YPGnin ana unsur olduu SDGnin kontrolündeki bölgelerden kuzeydou Suriye diye bahsediliyor. Kuzeydou Suriyeden temsilcilerin de anayasa komisyonunda yer almas gerektii belirtiliyor.