KABL
ABDnin çekilmesine müteakip uluslararas yardmlarn kesilmesi, ekonomik krizin derinlemesi gibi sorunlarn artmasyla sava, açlk ve yokluk en önce çocuklar etkilemeye balad.
ç savan 40 yl sürmesinin yannda karmaa ve igal enkaznn ardndan Talibann yönetime gelmesiyle Afganistanda, yarm asrn ac yükü yetersiz beslenme nedeniyle yürüyemeyen çocuklarn ve annelerinin srtna bindi.
nsan vücudunun ihtiyaç duyduu beslenme öelerinin sürekli eksiklii olarak tanmlanan malnütrisyondan mustarip çocuklar en temel haklar anne sütünden mahrum. Sebebi ise ülkedeki fakruzaruret sonucu annelerin yetersiz beslenmesi. Hayati temel gdalara dahi eriemeyen anneler ksa sürede sütten kesiliyor. Gerekli gda takviyelerinin de olmamas bebek ve çocuklarda gözle görünür geliim yavalna neden oluyor.
AA muhabirleri bakent Kabilde yetersiz beslenme kliniklerini gözlemledi, aileler ve bu konuda çalma yapan doktorlarla görütü.
2-3 yandaki çocuklar, 8-10 aylk bebekler gibi görünüyor. Ya gelmelerine ramen emekleyemeyen bebekler, sanki ülkelerindeki 40 yln yükünü srtlarn tarcasna ayaklar üzerinde duramyor, yürüyemiyor.
ki yanda hala 5 buçuk kilo
Yorgun baklara sahip 24 aylk Halide bu çocuklardan sadece biri. Yeryüzü Doktorlar Derneinin kliniklerinden birinde kendine yer bulabilmi ansl çocuklardan. Ancak 2 yanda olmasna ramen hala ayaklarnn üzerinde duramyor.
ki hafta önce klinie gelen Halide aslnda geliimi düzgün olsa 10-12 kilo civarnda olacakt. ki haftadr klinikte olmasna ramen 5,5 kiloya ulam. Klinikte salanan gda takviyesiyle iki hafta sonunda yaklak 500 gram alm. Doktorlara göre durumunda olumlu seyir var ancak hala kritik eii aamam.
Halidenin babas Azimullah Safe, çocuunun klinie eriebilmesinden duyduu memnuniyeti ifade ederek, Gün geçtikçe salnn iyilemesi ve geliim göstermesi beni çok mutlu ediyor. dedi.
Klinikte 2 buçuk aydr tedavi gören 25 aylk Gülsüm ise hala yürüyemiyor ve ayaklar üzerinde durmakta zorlanyor. Klinie ilk geldiinde 5 kilo olan Gülsüm iki buçuk ayn sonunda 6 kilo 400 grama ulam.
çocuunu kuru ekmekle besliyor
Yetersiz beslenme nedeniyle sütten kesilen 25 yandaki anne Vefa, günlerdir kuru ekmek ve çay dnda bir ey yemediini anlatyor. Vefa, AA muhabirinin En son ne zaman düzgün bir yemek yedin? sorusuna ise Geçen ay babama misafirlie gitmitim. Orada tavuk eti yemitim. dedi.
Vefa, ekonomik durumlarnn kötü olduunu belirterek, Üç aydr sütüm kurudu. çocuumu u an sütümle deil kuru ekmekle besliyorum. Ben de iyi beslenemediim için sütüm yok. ifadelerini kulland.
Klinie yatmann tek yolu hayati tehlike
Kliniklerde çocuk saysnn artmas ülkede tehlike çanlarnn çaldnn en büyük iareti. Hali hazrda hastaneler birçok imkanszlkla bouurken, yetersiz beslenme kliniklerinin önlerinde çocuklarnn temel gda ihtiyaçlarn karlayamayan anneler uzun kuyruklar oluturuyor. Bilinci yar açk çocuklarn çounun mecali kalmam, annelerinin kucanda srada bekliyor. Anneler ise ayn ekilde takatsiz olmasna ramen kendi durumunu bir tarafa brakm.
Ailelerin bazlar konuma konusunda isteksiz. çekiniyor ya da yüzünü çevirerek konumak istemediini ifade ediyor.
AA muhabirinin çocuuna çorba içirebiliyor musun? sorusuna adn vermek istemeyen bir anne, çorbay ben dahi bulamyorum. Sütüm dahi yok. Nasl çocua içireyim. diye konutu.
Battaniyelere sarlm, göz alt torbalar olumu çocuklar kliniin koridorlarnda bakma muhtaç ekilde bekliyor. Kliniin shhi artlar tam deil. Sralanm yataklarda doktorlar imkanlar nispetinde çocuklarla ilgilenmeye gayret gösteriyor.
Hastane ve kliniklerde asgari shhi artlarn olmad dikkati çekiyor. Anneler çocuklarn getirdiinde ksa süreli gda takviyeleri verilerek tekrar evlerine gönderiliyor ve 2 haftalk ya da 1 aylk sürelerde tekrar kontrole geliyor. Normal artlarda yatarak tedavi görmesi gereken birçok çocuk, kliniklerin yetersizlii nedeniyle evlerine gönderiliyor.
Sadece hayati tehlikesi bulunan çocuk ve bebeklere yat veriliyor zira kliniklerin kapasitesi yetersiz.
1 milyon çocuk ölüm tehlikesiyle kar karya
UNICEFin Ekim 2021deki açklamasna göre, Afganistanda 5 ya alt 3,2 milyon çocuk yetersiz beslenme hastas ve bunun en az 1 milyonu ise ölüm tehlikesi yayor.
Save The Children 19 Ocakta yapt açklamada, klinik takibe alnan yetersiz beslenen çocuk saysnn austostan bu yana iki katna çktn duyurdu.
Yeryüzü Doktorlar Derneinden AAya iletilen verilere göre, kliniklerde austos aynda 2 bin 886 olan takip altndaki çocuk says ocakta 4 bin 673ye yükseldi. Yine ayn dönemde, iddetli vaka says 1438den 1938e yükseldi.
Yeryüzü Doktorlar Derneinin kliniklerinde çalan Dr. Cemaleddin Abbas, annelerin salkl beslenememesi nedeniyle çocuklarnn da iyi beslenemediini ve geliim gösteremediini aktararak, u ifadeleri kulland:
Son dönemde yetersiz beslenme kliniklerinde hasta saysnn yaklak 2 katna çktn gözlemliyoruz. Bu da halkn ekonomisinin çok kötü olduunu gösteriyor. Buraya bavuran annelerin çounun sütü de yok.
Ülkedeki insani krizin gittikçe derinletiine dikkati çeken Yeryüzü Doktorlar Dernei Proje Koordinatörü Aye Nur Saralan, Krizi yakndan gözlemliyoruz ve burada yaanan krizin belki de Yemen krizini bile geçebileceinin geçtiimiz ekim ayndan beri farkndayz. Beslenme merkezleri veya mobil ekiplerimizin saysn artrmak üzerine çeitli çalmalarmz var. Bölgede vardk, u an ise çalmalarmz artrma noktasnda hizmetlerimizi planlyoruz. dedi.
Hastane imkanszlklarla bouuyor
Bakent Kabildeki ndira Gandi Hastanesinin yetersiz beslenme bölümünde, küçük kliniklerde geliim göstermeyip salk durumu arlaan çocuklar yatyor.
Burada ülkenin her vilayetinden vakalar görülebiliyor. Anneler, çocuklarnn banda günlerce bekliyor. Kimi aileler, tedavi için varn younu satmak zorunda kalyor.
Kliniin imkanlarnn kstl olmas nedeniyle sadece 22 çocuk yatarak tedavi ediliyor. Klinik sorumlusu Profesör Muhammed Arif Hasanzey, öncesinde 501 olan vaka saysnn son 10 ayda 722ye yükseldiini anlatt.
Uluslararas yardm kurulularna destek çars yapan Hasanzey, Bize gelen hastalarn hepsinin durumu kritik. Birçok vilayetten acil durumda hastamz bulunuyor. Malnütrisyon nedeniyle her ay 3-4 çocuk hayatn kaybediyor. Bu hastalk hem çocuu hem de anneyi psikolojik olarak da olumsuz etkiliyor. dedi.
Günlerdir hastanede çocuunun iyilemesini bekleyen Nazife Kasmi, çocuunun 2,5 yldr malnütrisyon hastas olduunu, yaad vilayet olan Balanda çare bulamayarak Kabile geldiini anlatt.
çocuunun iyileme gösterdiini belirten Kasmi, Kabile gelecek paramz bile yoktu ama bir ekilde otobüs bulup buraya geldik. Kocam uyuturucu bamls. 2 yl önce evi terk etti. Haber alamyoruz. dedi.
Taliban hükümetinin Salk Bakanl Sözcüsü Doktor Cavid Hajir ise Dünya Salk Örgütü ve UNICEF gibi uluslararas kurumlarn temin ettii gda takviyelerini ülkenin her yerine ulatracaklarn belirterek, Anne sütü ve doumlar aras zamann öneminin anlalmas için kampanyalar düzenlemeye baladk. dedi.
Ülkede isizlik, fakirlik ve açlk alarm verici seviyelerde. Birlemi Milletler Gda ve Tarm Örgütü (FAO), Afganistanda akut gda güvensizlii ile kar karya kalan kii saysnn k aylarnda 22,8 milyona yükselmesinin beklendiini duyurmutu.