Kazakistann bakenti Astanada üçüncüsü düzenlenen Suriye konulu toplant Perembe günü sona erdi. Ancak bu görümeler, beklentilerin çok altnda kald. Astana süreci krlgan atekesin salamlatrlmasn ve ihllleri tespit edip sorumlu taraflara yönelik yaptrmlarn kararlatrlmasn amaçlyordu. Ancak görümeler bir gün geç balamasnn ve planland gibi iki gün yerine bir günde son bulmasnn yan sra, ön görüldüü gibi bir sonuç bildirgesi de çkaramad.
Atekesle ilgili hedeflenen birçok adm ötelendi. Terör örgütü olarak nitelendirilen gruplar dier muhalif gruplardan ayrmak görevi garantör ülkelerin yer ald üçlü mekanizmann daha sonraki toplantlarna brakld. Tutuklularn dosyas gibi muhaliflerin çözüme balamak istedii baz konular ise, daha sonra Ankarada yaplacak müzakere görümelerine brakld.
Garantör taraflarn arasndaki anlamazlklar da su yüzüne çkt. Görümelerin gündemiyle ilgili bu görü ayrlklar, toplantlarn saatlerce ertelenmesine neden oldu.
Rejim ve muhalifler, 23-24 Ocakta düzenlenen ilk turda olduu gibi üçüncü tura da katld. Müzakereler srasnda birbirine kar oturmay reddeden bu iki tarafn sadece açl ve kapan oturumlarnda ayn masada yer almas bile bir baar sayld.
Ancak bu da kolay olmad. Zira Esed rejiminin garantörü olan Rusyann, rejimin atekese balln salayamamasn gerekçe gösteren muhalifler önce müzakerelere katlmak istemedi. Sonra ise küçük bir teknik heyetle katld.
Üçüncü tur, sadece rejim ve muhalifler deil, garantör ülkeler arasndaki fikir ayrlklarn da ortaya serdi. Rusya siyasi konular da görümelerin gündemine almak isterken muhalifler ve garantörleri Türkiye, siyasi konularn Cenevre görümelerine braklmas ve Astanada sadece atekesle ilgili konularn masaya yatrlmas konusunda srar etti.
Bu gündem anlamazlklar, Perembe günündeki görümeleri saatlerce geciktirdi. Kapal kaplar arkasnda geç balayan bu görümeler beklenenden daha ksa sürdü. Sonuç bildirgesi de çkmad.
Alt düzey katlm
Sadece muhalifler deil; garantör konumunda olan Türkiye, BM ve ev sahibi Kazakistan da ilk oturumdan daha alt düzey bir heyetle görümelere katld.
Bir önceki tura katlan Türk Dileri Suriye dairesinden yetkililerin, Suriye konusunun da gündeme alnd Riyad ve Doha ziyaretlerinde Cumhurbakan Tayyip Erdoanla birlikte olmas buna gerekçe gösterilirken, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura Moskovada Rus Dileri Bakan Sergey Lavrovla görümeyi tercih etti.
lk turda hazr bulunan ev sahibi Kazakistan Dileri Bakan da bu tura katlmad.
Karlkl suçlamalar
Görümelerin beklentileri karlamamas sorumluluunu ise taraflar birbirine yükledi. Muhalifler, Rusyay ciddiyetsizlikle itham ederken rejimin temsilcisi Bear Caferi toplantlara geç katldn söyledii Türkiye ve muhalifleri, Astana sürecini baltalamakla suçlad. Türkiyenin Suriyedeki askerlerini çekmesini istedi.
Reuterse konuan üst düzey bir Fransz diplomat ve ülkesi görümelere resmi olarak katlmayan ancak toplantlarda yer alan bir baka yetkili, Rusyann siyasi konular Astanaya dayatma çabasnn, olumsuz gidiatn arkasndaki en önemli sebeplerden biri olduunu söyledi. Zira Rusya, Suriyedeki atekesi salamlatrmak amacyla balatlan Astana görümelerinde bir anayasa taslan taraflara iletmiti.
Taraflar arasndaki güvensizlik de sorunun bir baka boyutu. Bu noktaya deinen Rusya temsilcisi Alexander Lavrentiyev, adm adm ilerlemek gerektiini savundu:
Taraflar arasndaki güvensizlik düzeyi yüksek ve çok fazla karlkl suçlama var. Ancak ben bu konuda ilerlemeye devam etmemiz ve her seferinde adm adm gitmemiz gerektiini düünüyorum.
Muhalifleri terör örgütlerinden ayrmak
Astanann birinci turu bir üçlü mekanizmayla sonuçlanmt. Rusya, Türkiye ve rann yer ald bu mekanizma Suriyedeki atekesi güçlendirmeyi amaçlyor.
Cuma günü Astanann sonuçlaryla ilgili yazl bir açklama yapan Kazakistan Dileri Bakanl, bu mekanizma kapsamnda oluturulan ve üç ülkenin temsilcilerinin yer ald çalma ekibinin görevlerini sralad. Suriyede terör örgütü olarak nitelendirilen silahl gruplar dier muhalif gruplardan ayrmak ve taraflarn arasndaki güveni artrmak, bu görevlerin arasnda yer ald.
Tutuklularn takasn Ankarada ele alacaz
Toplantlara katlan muhalifler, görümelerin sona ermesinden sonra yapt açklamada Rusyadan bölgelerinin bombalanmamas sözünü aldklarn söyledi.
Muhalifler için bir baka önemli konu olan tutuklular için ise, Ankarada Rusya ile ayr müzakereler yaplacan belirttiler.
Muhalifler 2016nn sonunda Ankarada Rusya ile yürüttüü görümeler sonucunda, Halepte kuatma altnda bulunan on binlerce sivilin tahliyesi ve daha sonra ülke genelinde geçerli olan bir atekes anlamas gibi önemli kazanmlar elde etmiti.
Muhalefet heyetinin Bakan Muhammed Allu ayrca Ürdün, Suudi Arabistan, Katar ve Birleik Arap Emirliklerine çözüm çabalarnda yer verilmesini istediklerini ancak bu konuda bir karar alnmadn belirtmiti.