Belarusta cumhurbakanl seçim sonuçlarna kar çkan muhalefet, protesto eylemlerinde çocuklar ve kadnlar kullanmaktan, vergi ödememe ve çocuklarn devlet okullarna gönderilmemesi çarsna kadar farkl yöntemlere bavuruyor.
Ülkedeki muhalif kesimler, seçim öncesi yeni tip koronavirüs (Kovid-19) sürecinde karantina önlemi almayan yönetime kar zaman zaman sosyal medya üzerinden organizeli küçük çapl gösterilerle gelecekteki protestolarn tatbikatn yapt.
Cumhurbakanl aday adaylarnn imza toplama sürecinde ehir meydanlarnda kurulan imza masalar önünde tek sra halinde uzun kuyruklar oluturan muhalifler, meydana gelen kalabalk görüntüyü sosyal medya aracl ile yayarak çounlua sahip olduklar imaj vermeye çalt.
Muhalifler, hiçbir anket çalmasnn olmad Belarusta, Cumhurbakan Aleksandr Lukaenkonun yüzde 3 oya sahip olduu iddiasn sosyal medya üzerinde youn ekilde ileyerek seçimi kazanma ihtimali olduu imaj üzerinde çalt.
TELEGRAM UYGULAMASI ANAHTAR ROL OYNADI
Muhalefet, 9 Austosta yaplacak seçim yaklatkça Lukaenko kartlarn sosyal medya üzerinden organize etti.
Özellikle gizli yazmalara imkan salayan ve sunucularnda içeriklerin kayd tutulmayan Telegram isimli sosyal medya uygulamas yaygn ekilde kullanld. Bu sayede hem genele hitap eden hem de özelde oluturulan farkl gruplarla toplumun her kesimine uygun iletiim sistemleri kuruldu.
Polonyaya kaçan Belaruslu bir muhalifin blog yazarl yapan 22 yandaki olunun açt Telegram hesab, muhalif kesimlerin binlerce kiilik eylemlerini koordine eder hale geldi. lerde yaplacak protesto gösterilerinde anahtar rol oynayan uygulama ile eylemlerin içerii, tarihi, saati ve hatta deikenlik gösteren güzergahlar bile canl olarak protestoculara bildirildi.
Baz cumhurbakan aday adaylarnn farkl suçlara kart iddiasyla tutuklanmasnn ardndan aday adaylarndan birisinin ei olan ev hanm Svetlana Tikhanovskaya aday yapld. Tikhanovskayaya dier bir aday adaynn ei ve muhalefetten bir kadnn daha elik etmesiyle Lukaenkoya kar üç kadn imaj öne çkarld.
Seçim kampanyalarnn balad süreçte Telegram hesaplarndan önceden planlanan protesto eylemlerine yönelik görsel içerikli hazrlk talimatlar verildi. Sadece güvenlik güçlerinin sahip olabilecei bilgileri içeren talimatlar arasnda, polise kar nasl konulaca, sokak eylemleri taktikleri, anarizm yönergesi gibi içerikler yer ald.
Taraftarlarndan beyaz bileklik takmalar ve oy verdikleri pusulann fotoraflarn çekmesini isteyen muhalefet, bu yolla seçim sonras gerçek rakamlarn ortaya çkacan savundu. Ancak seçim sonrasnda muhalefet bu meselenin üstünü örterek protesto eylemlerine odakland.
Belarusun 1995 öncesinde kulland beyaz-krmz-beyaz renkleri tayan ve geçmite Hitlerin kullandrd öne sürülen tartmal bayrak, yeil krmz renkleri tayan mevcut Belarus bayrana kar alternatif bayrak olarak ortaya çkarld.
Muhalefet, bir haftalk oy verme ileminin yapld seçimlerde önceden verilen oylarn çalnacan öne sürerek taraftarlarnn sanda son gün gitmesini istedi.
9 Austosta sandklara geç gidilmesi nedeniyle uzun sralar olutu, baz kimseler oy kullanamadn iddia etti. Böylece sandklar kapanmadan sandklara hile kart iddias sosyal medya araclyla hzla yayld.
- OYLAMALAR BTMEDEN PROTESTOLAR BALATILDI
Muhalefet daha oylama bitmeden protesto gösterilerini balatt. Seçim akam yüzleri maskeli kiilerin önderliinde organize edilmi gençlerden oluan gruplar caddelere çkt.
Polis izinsiz gösterileri engellemek isterken provokasyonlar ile olaylar büyümesi karsnda sert müdahalede bulundu.
Polonyadan yönetilen Telegram hesab üzerinden provokatörlerin polise saldrd ksmlar silinerek sadece polisin sert müdahalesini gösteren özenle seçilmi görüntüler hzla yayld.
Polise tepki gösteren kesimlerin de sokaa çkmasyla 3 gün boyunca polis ile göstericiler arasnda olaylar yaand. Polis yaklak 6 bin kiiyi gözaltna ald.
Muhalefete destek veren Bat medyasnn da söz konusu Telegram hesabndan yaylan, sadece polisin müdahale görüntülerini aktarmas üzerine Avrupadan Belarus yönetimine büyük tepki geldi.
Lukaenkonun büyük desteinin güvenlik güçleri ve askeri kesim olduunu bilen muhalefet, bu kesimleri itibarszlatrma yoluna gitti.
Polisin copla müdahale ettii kiilerin vücudundaki morluklar gösteren, says 10u geçmeyen fotoraflar ile gözaltna alnanlarn braklmas sonrasnda cezaevinde ikence ve taciz iddialar hzla sosyal medya üzerinden yaylarak toplumda yönetime kar nefret duygusu oluturuldu.
Güvenlik güçleri mensuplar ve ailelerine yönelik ar tehdit kampanyalar balatld. Muhalefet, açk bir ekilde istifa edecek olan komutan ve polis amirlerine ev satn alma sözü verdi.
Bu psikolojik yöntemle tepkilerden çekinen güvenlik güçleri protestocularn gösterilerine müdahale etmeyerek sadece önlem almakla yetinmek zorunda kald.
Telegram üzerinden günlük talimatlar çerçevesinde hareket eden protestocular, her gün Lukaenkonun görevi brakmas hedefiyle sokaa çkt. Protestocular ehir içinde yollar kapatarak hayat felç etmeye çalt. Devlet televizyon kanallar önünde toplanarak çalanlar tehdit eden protestocular, istifa etmeyen basn mensuplarn halk düman ilan etti.
Bundan sonuç alamayan protestocular bu defa Belarusa döviz girdisi salayan ve ekonominin bel kemii olan devlete ait fabrika ve iletmelerde i brakma eylemi çars yapt. Muhalefet, i brakma eylemine katlan içiler için para topladklarn ve i brakan her içiye 3 aylk 1500 avro verecekleri vaadinde bulundu.
brakma eylemlerinden sonuç alamayan muhalefet bu defa yeni eitim-öretim döneminde okullar ilevsiz hale getirmeye çalt. Ailelere çocuklarn ilkokullara göndermeme, çocuklara devlet okullarnda deil evde ya da özel okulda eitim aldrma çarsnda bulunan muhalefet, üniversitelerde de örencilerden eylem yapmasn istedi. Baz üniversitelerde düük katlml eylemler yaplsa da ksa sürede protestolar engellendi.
- SANAL DEVLET YAPISI DENEMES
Eitim kurumlarnda da istediini alamayan protestocular Telegram kanal üzerinden toplum düzenini tamamen bozacak talimatlar hayata geçirmeyi denedi. Vatandalara elektrik, su gibi temel hizmetlere yönelik faturalar ve vergileri ödememe çars yaplan duyurularda, bireylerin kendi aralarnda bakanlklar oluturarak sanal paralel bir devlet yaps kurmas istendi.
Devlete ödenmeyecek paralarn bu yapda kullanlmas istenen mesajlarda, devletin güvenlik güçlerine kar silahl gerilla tarz gruplar oluturularak sokaklarda kontrolü salama, polisi takip, darp, devlet araçlarna sabotaj gibi çarlar yapld. Ancak bu çarlar toplumda yeterli karl bulmad.
Muhalefet, biliim teknolojileri çalanlarn Belarustan ayrlarak Avrupa ülkelerine gitmeye tevik ederken muhalif bilgisayar korsanlar da resmi kurumlarn internet sayfalarna saldr giriimlerinde bulundu.
- KADINLAR POLS MÜDAHALESN YAVALATTI
Muhalefetin yönetime kar sokak gösterilerinde en güçlü protesto arac kadnlar oldu. Öte yandan, baz üniversitelerde hatta orta öretim çandaki örenciler de polisin müdahalesine kar organize edilirken baz kadnlar bebek arabalarnda, omuzlarnda veya ellerinde çocuklarn protesto gösterilerine getirdi.
Muhalefet belli günlerde arlkl kadnlardan oluan gruplar organize ederek polisin karsna çkard. Kadnlar, polisin erkek protestocular gözaltna almasn engellerken polise fiziken kar koyma yolunu kullanmaya balad
Muhalefetin bu taktii, polisin yasal olmayan gösterileri tazyikli su veya güç kullanarak datmasn engelledi.
Muhalefeti temsil edenler, protesto eylemlerini koordine eden söz konusu Telegram hesab ile ilikisi olmadklarn zaman zaman açklasalar da bu hesaptan gelen talimatlar dorultusunda protestolara destek verdiler.