Suudi gazeteci Cemal Kakç cinayetinin ardndan 1 yl geçmesine ramen, cinayete kar gösterilmesi gereken tavr konusunda ABDde Donald Trump yönetimi ve Kongre arasndaki ayrma sürüyor.
Cemal Kakçnn öldürülmesinin ardndan geçen bir ylda, ABDde Trump yönetiminin Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selmana ve Riyada yönelik sert bir adm atmazken, Kongre üyeleri Trumpa bu konudaki basky sürdürüyor.
ABD Merkezi stihbarat Tekilat (CIA) ve BM nsan Haklar Yüksek Komiserlii (OHCHR) tarafndan hazrlanan raporlarda, Suudi Arabistan yönetimi cinayetten açkça sorumlu tutulmasna ramen, Trumpn Suudi Arabistan ile güçlü ilikilerini korumas sklkla eletiriliyor.
Basnda sk sk çkan haberlerde Trump, Muhammed bin Selmann avukat olmakla eletiriliyor. Trump yönetimi ise Suudi Arabistan ile milyarlarca dolarlk silah anlamas, rana kar denge unsuru olmas ve sraille her alanda ittifak kurmas gibi konular nedeniyle Suudi Arabistan ile ilikilerini bozmak istemediini dile getiriyor.
Öte yandan Kongre ise ABDnin Suudi Arabistana bata Yemendeki iç sava olmak üzere birçok konudaki desteini kesmesi ve Kakç cinayetinin sorumlularna yönelik daha sert admlar atmas konusunda basksn sürdürüyor.
- Washingtondan ilk tepki 1 hafta sonra geldi
Kakçnn 2 Ekimde stanbuldaki Suudi Arabistan Bakonsolosluuna girdikten sonra ortadan kaybolmas ve cinayet iddialarnn gün yüzüne çkmas uluslararas gündemin merkezine otururken, ABD Bakan Trump konu hakkndaki ilk açklamasn 9 Ekimde yapt.
Trump, o günkü açklamasnda, Kakçnn akbeti hakknda, Bu konuda endieliyim. Bu konuda baz oldukça kötü haberler var. Bu, houma gitmiyor. ifadesini kulland.
Kakç cinayetine ramen Trump, Suudi Arabistana srtn dönmeyeceinin iaretini ise bugünlerde verdi. 11 Ekimde Trump, kayp gazeteci Kakç bulunana kadar Suudi Arabistana askeri yardmlarn kesilmesi çarlarna, Böyle bir adm bizi yaralar. ifadeleriyle karlk verdi.
- Senatonun Magnitsky talebi yant bulamad
ABDde Kongre üyeleri, yönetimi, Kakç konusunda adm atmaya çarrken, en somut çk ise 11 Ekimde Senato D likiler Komitesinden geldi. Komite, yönetime, Kakçnn akbeti hakknda Küresel Magnitsky nsan Haklar Sorumluluk Yasas kapsamnda soruturma açmas talebinde bulundu. Ancak Beyaz Saray, Trumpn bu mektuba cevap vermeyeceini belirterek Senatoya rest çekti.
Trump, 13 Ekimde Suudi Arabistan Kral Selman ile telefonda görütü ve Kakçnn Suudi yetkililerce öldürüldüüne yönelik iddialara ilikin, Eer durum böyleyse bu bizi çok kzdrr. Yakn bir gelecekte elimizde bir yant olacaktr. ifadelerini kulland.
Takvimler 19 Ekimi gösterdiinde ise Trump, Kakçnn akbeti hakknda, Eer çok büyük bir mucize olmazsa onun öldüünü kabul ediyorum. Bu, gelen tüm istihbaratlara dayanyor. diye konutu.
Cinayetin ilk günlerinde Kakç meselesinde Kongre ile ortak çalacan sk sk yineleyen Trump, 24 Ekimde, Örtbaslar tarihindeki en kötü örtbast. Her kim bunu düündüyse kanmca ba belada. Ne yapacamz noktasnda karar Kongreye brakacam ve umarm iki partinin de destekledii bir karar olur. açklamasn yapt. Ancak Trump yönetimi ile Kongre, neredeyse tamamen zt yönlere gitti.
- ABD yönetimi stratejik ortakl çöpe atamad
ABD Kongresindeki önemli Cumhuriyetçi ve Demokrat isimler her frsatta Suudi yönetimine tepki gösterilmesi ve yaptrm uygulanmas çars yaparken Trump yönetimi, bu süreçte sorumlularn belirlenmesi için gerekli admlarn atlacan ancak ABD-Suudi Arabistan stratejik ortaklnn süreceini ifade etti.
Kakç cinayetinin emrini Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selmann verdii iddialar iyice güç kazanrken, ABD yönetimi, 15 Kasmda, Kakç cinayetinde rolü olduu belirtilen 17 Suudi yetkiliye yönelik yaptrm karar ald.
Ancak hem yaptrm listesine eklenen kiiler arasnda Muhammed bin Selmann olmamas hem de yaptrmlarn görece hafif olmas skça eletirildi.
- Trump, istihbarat görmezden geldi
APye, 17 Kasmda konuan üst düzey Amerikal yetkili, ABDli istihbarat yetkilileri, Muhammed bin Selmann Suudi gazeteci Cemal Kakçy öldürme emri verdii sonucuna ulat. dedi.
Washington Post gazetesi ise ABD Bakan Donald Trumpa Muhammed bin Selmann bu iin içinde olduunun kant gizlice gösterildi ancak Muhammedin bu cinayetin emrini verecei konusunda Trumpn hala üpheleri vard. ifadelerine yer verdi.
Trump, 20 Kasmda yapt açklamada, Amerikan istihbaratnn Kakç cinayeti bilgilerini deerlendirmeye devam ettiini belirterek Muhammed bin Selmann bilgi sahibi olabileceini kaydetti. Trump, Kongrenin Kakç konusunda farkl yöne gitmek isteyebileceini, ABDnin güvenlii ön planda olduu sürece tüm görülere açk olduunu bildirdi.
Kongre üyeleri, Muhammed bin Selmann bu cinayetin arkasnda olduu yönünde açklamalar yaparken, Trump, Amerikan basn, uluslararas kamuoyu ve Türkiyeyi karsna almak pahasna bin Selman suçlamaktan kaçnd.
Bir grup Amerikal senatörün 6 Aralkta Senatoya sunduu ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selmann Cemal Kakç cinayetinden sorumlu tutulmasn öngören tasar, 13 Aralkta kabul edildi.
- Raporda Suudi Prense yer verilmedi
ABD yönetiminin mart aynda yaymlad nsan Haklar Raporunda Kakç cinayeti ksmnda Muhammed bin Selmana yer vermemesi ise dikkat çeken bir dier detay oldu.
Bu dönemde gündeme gelen ve Beyaz Saray ile Kongreyi kar karya getiren bir dier önemli nokta da ABDnin Yemendeki iç savata Suudi Arabistana verdii destek oldu.
Bu konuda birçok yasa tasars Kongre gündemine geldi. Trump, Washingtonn Yemende devam eden savata Suudi Arabistana verdii askeri destei kesmesini öngören bir yasa tasarsn nisan aynda veto etti.
Trump, mays aynda ise Suudi Arabistan ve Birleik Arap Emirlikleri (BAE) gibi baz ülkelere silah satlarnda Kongre onayn baypas eden acil durum yetkisini kullanmaya karar verdi.
- Trump, Muhammed bin Selmandan vazgeçmedi
Trump, haziran aynda verdii bir röportajda, Kakç cinayetinin zaten herkes tarafndan derinlemesine aratrldn savunarak ran bir günde çok sayda insan öldürdü. Orta Doudaki dier ülkeler saldrgan. Eer Suudi Arabistana bakacaksanz, rana bakn, adn anmayacam dier ülkelere bakn ve neler olduunu görün. ifadelerini kulland.
Suudi Arabistann ABD ile ticaret hacminin 450 milyar dolar bulduunu kaydeden Trump, Suudi Arabistan ile i yapmak istemiyorum diyecek kadar aptal deilim. Bu arada eer Suudiler bizimle i yapmazsa ne yapacaklar? Gidip Ruslar ya da çinlilerle çalacaklar. dedi.
Haziran aynda Japonyadaki G20 Zirvesinde Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya gelen Trump, burada Muhammed bin Selman ile dostluk tablosu çizerken, Kakç cinayetine ilikin sorular yantlamaktan kaçnd.