Cenevre/Lefkoa
Birlemi Milletler (BM) öncülüünde, sviçrenin Cenevre kentinde düzenlen 5+1 formatndaki gayriresmi Kbrs konulu konferansta, Kuzey Kbrs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbakan Ersin Tatarn, Kbrsta kalc çözüm için sunduu 6 maddeden oluan öneri gündem oldu.
Kbrsl taraflar ve garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve ngilterenin de katlmyla 5+1 formatndaki gayriresmi Kbrs konulu konferans 27-29 Nisanda BM Cenevre Ofisinde gerçekletirildi.
Konferansa BM Genel Sekreteri Antonio Guterres bakanlk etti.
KKTC Cumhurbakan Tatar, Türk Dileri Bakan Mevlüt çavuolu, Güney Kbrs Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Anastasiadis, Yunanistan Dileri Bakan Nikos Dendias ve ngiltere Dileri Bakan Dominic Raab heyet bakanlar olarak konferansa katld.
Kbrs Türk taraf, 1968de balayan ve 1977den bu yana federasyon odakl devam eden Kbrs müzakerelerinin artk yeni bir zeminde yürütülmesi yönündeki iradesini Cenevredeki gayriresmi Kbrs konferansnda gösterdi.
Adada iki devletli çözüm masaya getirildi
Özellikle Ekim 2020de KKTC Cumhurbakan Ersin Tatarn seçilmesiyle Kbrs Türk taraf, Türkiyenin de desteiyle, Kbrsta egemen eitlik temelinde, yan yana yaayan iki devletli çözüm modeliyle ilgili kararl duruunu sürdürdü.
Cumhurbakan Tatar ve heyeti, bata BM yetkilileri olmak üzere, bir araya geldikleri tüm muhataplarna bu yeni politikay hakl sebepleriyle anlatt.
Kbrs Türk taraf ve Türkiye, konferans öncesinde belirledikleri ve tüm muhataplarna da ilettikleri yeni vizyonu (iki devletli çözüm) Cenevrede BM Genel Sekreteri Guterrese sundu.
BMnin yan sra ngiltere de Türk tarafnn bu yeni politikasn, bu politikann altnda yatan hakl sebepleri ve Kbrs Türk halknn yllardr urad haksz muameleyi dinleme frsat buldu.
Kbrs Rum kesimi ve Yunanistan ise müzakerelerde 53 yldr süre gelen uzlamaz tavrlarndan geri adm atmad.
Egemen eitlik ve eit uluslararas statü vurgusu
Cumhurbakan Tatar, BM Genel Sekreteri Guterresin taraflara yollad davet mektubunda yer alan yaratc fikirlerle gelme çarsn da göz önünde bulundurarak, Kbrsta kalc çözüm için Guterrese 6 maddeden oluan bir öneri sundu.
Önerinin ilk maddesinde, Kbrsl Türkler ve Rumlarn eit uluslararas statüsünün ve egemen eitliinin güvence altna alnd bir kararn BM Güvenlik Konseyinde kabul edilmesi için Genel Sekretere inisiyatif alma çars yer ald.
Böyle bir kararn mevcut iki devlet arasnda i birliine dayal bir iliki kurulmas için yeni bir temel oluturaca da öneride belirtilirken, taraflarn egemen eitliini ve eit uluslararas statüsünün salanmasyla BM himayesinde, sonuç odakl ve belli bir zaman aralna dayal müzakerelere balanabilecei de belirtildi.
Rum taraf konferansa hazrlksz geldi
Türk taraf, on yllardr müzakere edilen ve sonuç alnamayan federasyon modeli yerine, Adann ve çan gerçeklerine uygun, mevcut iki devletin devamn ve resmi statüye ulamasn salayacak önerisini Cenevrede masaya getirmi oldu.
Buna karlk Rum taraf ise 2017de sonuçsuz kalan Crans Montanadaki konferansn kald yerden devam etmesi yönünde bir öneriyle masaya gelirken, bir nevi Genel Sekreterin yaratc fikirlerle gelin çarsna da olumsuz yant verdi.
Crans Montanada 2017de kurulan müzakere masann Rum kesimi tarafndan devrilmesi de göz önüne alndnda, Rum kesiminin Cenevreye hazrlksz geldii ve mevcut statükonun devamndan yana olduu açk ekilde görüldü.
Türk taraf yeni çözüm önerisini kaytlara geçirdi
Cenevredeki gayriresmi Kbrs konferansnda Kbrs Türk tarafnn Kbrsta kalc çözüm için 6 maddeden oluan öneri sundu.
Rum taraf Cumhurbakan Tatarn bu hamlesi karsnda akna döndü. Rumlar, üzerine baz ilaveler de yaparak Cumhurbakan Tatarn belgesini Rum basnna szdrd.
KKTC Cumhurbakan Tatar, konferans sonrasnda Dileri Bakan çavuolu ile düzenledii ortak basn toplantsnda Kbrsta egemen eitlik temelinde iki devlet siyasetinden asla vazgeçmeyeceklerini vurgulayarak, Eitlie dayal ve eit statü tannmadan, eski artlarda masaya oturmamzn ve resmi görümelere balamamzn anlam olmaz. ifadelerini kulland.
Rum Kesiminin amacnn, Kbrs Cumhuriyetinin devam ve anayasal deiiklikle Kbrsl Türklerin buna yama edilmesi olduunu belirten Tatar, bu çerçevede Kbrsl Türklerin, Avrupa Birlii içerisinde bir konumda, Türkiye ile balarnn kopartlmaya çalldn da söyledi.
Tatar, konferansta tarihi bir adm attklarn vurgulayarak, Egemen eitlie dayal sürdürülebilir bir anlama talebini kaytlara geçirdik. vurgusunu yapt.
Cumhurbakan Tatar, tarihte ilk kez Kbrs görümeleri kapsamnda, egemen eitlie dayal, uluslararas alanda tannan bir KKTC için adm attklarnn altn çizdi.
Cumhurbakan Tatarn önerisi dünya basnnda
Tatar, KKTCye döndüünde düzenledii basn toplantsnda da Cenevrede görülerini BMye ve ilgili taraflara ifade ettiklerini ve bu yeni fikirlerinin dünya basnnda da yer bulduunu açklad.
Cenevredeki çklarn bir dönüm noktas olduunu kaydeden Tatar, Kbrs Türk tarafnn federal anlama için 50 senedir yapt fedakarlklar ve önünün açlmas için bu admn atlmas gerektiini, eer masada iki eit taraf oturmazsa orada adil bir çözümün çkmas imkanszdr olduunu da dile getirdi.
çavuolundan KKTC ile birlikte devam edeceiz vurgusu
Dileri Bakan çavuolu ise konferansa ilikin ,Türk taraf egemen eitlie dayal, iki devletli çözüm modelini kayda geçirmitir. Bu aslnda KKTCnin bamszl ve egemenlii mücadelesidir. deerlendirmesinde bulundu.
çavuolu, tüm dünyaya, KKTCnin egemen eitlie dayal, iki devletli çözüm vizyonuna ve önerisine çok güçlü bir eklide destek olmaya devam edecekleri mesajn verdi.
KKTCnin bamszl, egemenlii ve eitlii konusundan ödün vermeyeceklerinin altn çizen çavuolu, Bunlar teslim edilirse iki devlet gelecekte nasl i birlii yapacan müzakere edebilirler. Teslim edilmezse yolumuza KKTCyle birlikte devam edeceiz. ifadesini kulland.
Yunanistan ve Rum kesimi statükoda diretti
Rum lider Anastasiadis, Türk tarafnn masaya sunduu yeni önerilere karlk veremezken, statükonun devamnda diretti.
Tatarn Guterrese sunduu 6 maddelik önerinin arndan hayal krkl yaadn dile getiren Anastasiadis, Türk tarafnn müzakereler boyuncu egemenlik haklarnn tannmasna odaklanlmasnda srar ettiini belirtti.
Anastasiadis, Türk tarafnn yeni vizyonundan geri adm atmadn da açklarken, kendisi ise yaratc hiçbir fikir ortaya koyamad.
Yunanistan ise konferans sürecinde, her zaman olduu gibi, Rum kesimine koulsuz desteini sürdürdü. Yunanistan Dileri Bakan Dendias, konferans sonrasnda, Türkiye ve KKTCnin taknd tavr nedeniyle ortak zemin bulunamadn iddia etti.
Kbrsta kalc bir çözüm için yeni bir fikir üretemeyen Yunanistan da BMnin konferans öncesi çarsna uymam oldu.
Adann bir dier garantörü olan ve taraflara konferans öncesi esneklik çars yapan ngilterenin Dileri Bakan Raab da taraflarn yakn zamanda yeniden bir araya gelme taahhüdünü memnuniyetle karladn açklad.
Guterres vazgeçmiyor
Genel Sekreteri Guterres, müzakerelerin yeniden balamas adna taraflar arasnda yeterli ortak zemin bulamadn ve 2-3 aylk süreci içerisinde ayn formatta bir toplant için temaslarn sürdüreceklerini söyledi.
Türk taraf, Cenevredeki kararl duruunu BM kaytlarna geçirirken, ileride balayabilecek bir müzakere sürecinde de KKTCnin egemenliinden vazgeçmeyeceini, uluslararas alanda Rum kesimi ile eit statüde kabul edilmeden müzakerelere balamayacann mesajn net bir ekilde verdi.
Konferans Kbrs Türk taraf için dönüm noktas oldu
Türk taraf, tüm dünyaya konferansa ne kadar hazrlkl geldiini gösterirken, Rum kesimi ise konforlu ve Kbrsl Türklerin hakkn gasbeden pozisyonunu brakmak istemediini bir kez daha ortaya koydu.
BM yetkililerinin yakn gelecekte taraflar arasnda yeni bir konferans için diplomasi mekii dokumaya balamas bekleniyor.
Türkiye ile KKTCnin yüzde 100 uyum içinde hareket ettii konferansta, Türk tarafnn hakl pozisyonundan asla taviz vermeyecei tüm dünyaya bir kez daha teyit edildi.
Ayrca, Türk taraf toplantlarda Kbrsta kalc bir çözüm isteyen taraf olduunu güçlü ekilde gösterdi.
Cenevredeki konferans, Kbrs Türk taraf açsndan egemen eitlie dayal, iki devletli çözümün kaytlara geçirilmesi açsndan dönüm noktas oldu.
Türk tarafnn somut teklifi ve yapc tutumuna karlk veremeyen Rum taraf ise uzlamaz tavrlarn Crans-Montanadan sonra Cenevrede de sürdürmeye devam etti.