Irak Kürt Bölgesel Yönetimindeki (IKBY) Süleymaniye l Meclisi, bütçe krizi ve siyasi çekimenin yaand bir süreçte, 3 yl aradan sonra yeniden mali ve idari özerklik talebini gündeme getirdi.
Süleymaniyenin mali ve idari özerklik talebi, Süleymaniye merkezli ve IKBYdeki koalisyon hükümetinin en önemli ikinci orta olan Kürdistan Yurtseverler Birlii (KYB) öncülüünde Süleymaniye l Meclisi tarafndan 2017den sonra ikinci kez resmi yazyla 1 Maysta IKBY Babakanlna sunuldu.
Konuya ilikin AA muhabirine deerlendirmelerde bulunan Süleymaniye l Meclisi KYB üyesi Rekevt Zeki, IKBYnin içinde bulunduu durum, özerklik talebiyle uyuuyor. Meselenin yeniden gündeme getirilmesi de bölgenini maruz kald krizlerden kaynaklanyor. dedi.
Özerklik talebinin yeni bir adm olmadnn altn çizen Zeki, bu maddenin, IKBYdeki 9uncu koalisyon hükümetinin kurulmasnn ön artlar arasnda yer aldn, hükümet orta olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), KYB ve Goran (Deiim) Hareketi arasnda önceden bu mesele üzerinde anlama salandn hatrlatt.
Zeki, özerlik talebinin daha önceden uygulamaya konulmas gerektii ancak yeni hükümetin kurulmas üzerinden 10 ay geçmesine ramen Erbilin bu hususta elini tan altna koymad görüünü dile getirdi.
Talebin yasal olduunun ve IKBY anayasasna aykr olmadna iaret eden Zeki, unlar söyledi:
Kürdistan Bölgesinin 2009 ylnda vilayetlerin idaresine ilikin çkard bir madde bulunuyor. Bu maddenin 5. bendine göre her vilayet kendi il snrlar içinde mali ve idari olarak kararlar verme yetkisine sahiptir.
Zeki, vilayetler maddesine binaen emrivaki yapmak istemediklerini, Erbil yönetiminin onay alndktan sonra özerklii tam olarak uygulamaya koymak istediklerini belirtti.
KYB üyesi, l Meclisinde bulunan tüm partilerin bu duruma destek verdiini, u ana kadar bu özerlik projesine kar çkan herhangi bir tarafn bulunmadn, uygun bir projenin yeniden hazrlanmas içinde bir komisyonun kurulduunu kaydetti.
- Barzaninden IKBYnin bölünmesi uyars
IKBY Babakan Mesrur Barzani, Erbilde dün bir araya geldii KYB Bakanlk Konseyi Üyesi ve IKBY Babakan Yardmcs Kubat Talabani ile özerlik meselesini ele almt.
Toplantya ilikin yaplan açklamada, Barzaninin idari ve malik özerlik meselesinin hükümetin programnda yer aldn ancak IKBYnin iki idareye - Erbil ve Süleymaniye merkezli- bölünmesi ve bölgenin toprak bütünlüünün krmz çizgileri olduu uyarsnda bulunmutu.
- Özerklik talebenin nedeni
IKBY snrlar içinde yaklak 5 milyon 500 bin nüfusa sahip Erbil, Duhok, Süleymaniye ve Halepçe vilayetleri bulunuyor. Mesut Barzani liderliindeki KDP, Erbil ve Duhokta nüfuz sahibiyken, KYB ise daha çok Süleymaniye ve Halepçede etkin.
Her iki parti arasnda uzun yllardr yaanan siyasi çekimelerin yan sra 1990l yllarda silahl çatmalar da meydana geldi. KYB ve KDP çekimesinin öne çkan nedenleri arasnda da hükümetin ekonomik gücünün paylalmas yer alyor.
KDPnin seçimlerde birinci parti gelmesi münasebetiyle IKBYdeki bakanlk ve babakanlk gibi önemli pozisyonlar elinde tutuyor. Haliyle IKBYdeki hükümetin büyük oran da KDPnin elinde bulunuyor.
KYB ise KDPyi, Süleymaniye ve Halepçeye aktarlan bütçenin tam olarak teslim edilmemesi, bölgenin ihmal edilmesiyle itham ediyor.
Son olarak KYB, 17 Nisanda yapt yazl açklamada, yeni koronavirüse (Kovid-19) kar ayrlan bütçeden kendi nüfuz bölgeleri olan Süleymaniye ve Halepçe vilayetlerinin mahrum brakldn ileri sürmütü.
- IKBYnin kar karya olduu tehlikeler
IKBY, 2014 ylndan bu yana Irak merkezi hükümetinin bütçe ve memur maalarn kesmesi, petrol fiyatlarndaki ciddi düü ve terör örgütü DEAn ortaya çkmas nedeniyle ciddi bir ekonomik krizin içine girdi.
Badat yönetimi, Erbilin petrol gelirini kendilerine teslim etmediini gerekçe göstererek 21 Nisanda IKBYnin bütçe ve memur maalarn yeniden kestiini duyurmutu.
Ekonomik krize ek olarak son dönemlerde IKBY, KDP ve KYBnin siyasi çekimelerine sahne oluyor. Her iki tarafn da elinde silah bulundurduu göz önüne alnnca bölgenin 1990l yllarda yaad iç sava ihtimali akllara geliyor.