BAĞDATHAYDAR KARAALP - Yaklaşık 40 yıl önce ülkelerinden ayrılarak yeni bir hayat kurmak için Iraka gelen Sudanlılar, artık kendilerini buradaki yerel halktan farksız görüyor ve Sudana dönmek istemiyor.
Irakın başkenti Bağdat’ın kadim semtlerinden Bettavin, 1980’lerde ülkeye gelip yerleşen Sudanlıların merkezi konumunda. Bettavin’in neredeyse her sokağında Sudanlılara ait market, manav, berber dükkanı, marangozluk atölyesi, kahvehane gibi iş yerleri göze çarpıyor.
Gayriresmi verilere göre, Bağdat’ın bu kadim semtinde 1300’e yakın Sudanlı yaşıyor. Bazıları ikamet sorunu yaşasa da hayatlarını bir şekilde polis denetiminden uzak sürdürmeye çalışıyor. Bazıları ise Iraklılarla evlenerek vatandaşlık almış.
Irak’taki gündelik hayata ayak uyduran Sudanlıların çocukları, okullarda Iraklı çocuklarla aynı sınıflarda eğitim alıyor. Annesi Iraklı olan çocuklar baba diyarı Sudan’ın yanı sıra Irak lehçesini de akıcı şekilde konuşuyor.
Birçok konuda artık Iraklılara benzeyen Sudanlılar, gündelik yaşamlarında hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadıklarını ve ülkelerine dönmek istemediklerini söylüyor.
- Sudanlı Abdulkerimin çocukları Iraklıyız diyor
AA muhabirine konuşan Sudanlılar Kahvehanesinin sahibi Sudanlı Ali Abdulkerim, Bağdata 1986da geldiğini belirtti.
Biri kız biri erkek iki çocuğu olduğunu aktaran Abdulkerim, Çocuklarım okula gidiyor, Iraklı çocuklarla aynı sınıfı paylaşıyorlar ve kendilerini Iraklı olarak görüyorlar. Onlar, Sudan ile ilgili hiçbir şey bilmezler. Nerelisin? diye sorsan Iraklıyız derler. dedi.
Sudanlıların buluşma noktası olan Abdulkerimin kahvehanesi sabah erken saatlerden akşam 23.00e kadar açık kalıyor. Kahvehanede çay ve kahvenin yanı sıra Irakın meşhur hamiz denilen ekşi çay da müşterilere sunuluyor. Abdulkerim, Kahvehaneye gelenlerin büyük bölümü Sudanlılar ama burada yaşayan Mısırlılar ve Iraklılar da buraya gelip çay içiyor. ifadelerini kullandı.
Sudanlıyla evlendiği için Irak vatandaşlığı alamayan Abdulkerim, ikamet hakkına sahip olduğunu ve bu konuda sorun yaşamadığını dile getirdi.
Abdulkerim, sözlerini şöyle sürdürdü:
Bağdatın Bettavin bölgesi Sudanlıların merkezi konumundadır. Buranın dışındaki semtlerde de Sudanlılar var. Bettavin dışında yaşayan Sudanlılar cumaları ve diğer tatil günleri buraya gelip buradaki Sudanlılarla takılır. Irakta hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadık. Bir gün de birisi çıkıp bize yabancı olduğumuzu hissettirmedi. Hamdolsun Iraklılar gibi yaşıyoruz. Son dönemde ekonomik olarak zor günler yaşanıyor ama çay ocağından elde ettiğim gelirle kiramızı ödeyebiliyor ve geçimimizi sağlıyoruz.
Sudanda yaşananları yakından takip ettiklerini söyleyen Abdulkerim, ülkesindeki durumun iç açıcı olmadığını sözlerine ekledi.
- Iraklılarla hiçbir sorun yaşamıyoruz
Bettavinnin dar sokaklarından birinde kurduğu atölyesinde demirci olarak çalışan Sudanlı Abdullah Yahya da, 1989da 32 yaşındayken çalışmak için Iraka geldiğini söyledi.
Yahya, Başlarda belli aralıklarla Sudana gidip geliyordum. En son Sudanı 1997de ziyaret edebildim. Ama şimdi oradaki durumlardan dolayı pek gidemiyoruz. dedi.
Sudanlıların bazılarına oturum izni verilmediğini aktaran Yahya, ancak bu konuda pek sorunla karşılaşmadıklarını, gündelik yaşamlarını Iraklılar gibi sürdürdüklerini ifade etti.
Yahya, şunları söyledi:
Iraklılarla hiçbir sorun yaşamıyor ve ayrımcılığa maruz kalmıyoruz. Bizler de onlara karşı hiçbir olumsuz davranışta bulunmuyoruz. Akrabalarımın tamamı Sudanda yaşıyor. Onlarla 2-3 günde bir telefon üzerinden görüşüyorum. Ben, ailenin tek ferdi olarak burada yaşıyorum. Sudandaki durumun ne olduğu net değil. Savaş Irakı da çok yordu ama şu an Irakın durumu daha istikrarlı ve pek bir sorun yok. Burada yaşayan Sudanlılar olarak genelde kahvehanelerde bir araya geliyoruz.
Bağdat sakini Sudanlı Muhammed Abdurrahman, Bağdata 1981de geldiğini ve koyun güderek çobanlık yaptığını söyledi.
Eşi ve çocuklarının ise Sudanda yaşadığını belirten Abdurrahman, Sudanda yaşanan olaylardan dolayı çocuklarımı ziyaret edemedim. Çocuklarımla telefonda görüşüyorum, hal hatırlarını soruyorum. diye konuştu.
- Hem Sudan hem Irak Arapçasını konuşuyoruz
Amcalarıyla birlikte çay ocağı işleten yarı Sudanlı yarı Iraklı genç Ali Abdurrahman ise, 2003teki ABD işgali sırasında ailesiyle bir süreliğine baba ocağı Sudana gittiğini belirterek, Sudanda elektrik mühendisliği okudum ancak bitirmeden Bağdatta geri döndük. Irak diploması Sudandaki gibi güçlü değil. Iraktan mezun olursan başka ülkede işe girmen zor. Sudanda okulu bitirmiş olsaydım istediğim ülkede çalışabilirdim. ifadelerini kullandı.
Irakın yerleşik Arapça lehçesini iyi şekilde konuşan genç Abdurrahman, Annem Iraklı. Evde hem Sudan hem Irak Arapçasını konuşuyoruz, ama daha çok Sudan Arapçasını konuşuyoruz. dedi.
Abdurrahman Bağdatta yöre halkından biri olarak görüldüğünü ve hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadıklarını söyledi. Çok sayıda Iraklı mahalle arkadaşı olduğunu kaydeden Ali Abdurrahman, onlarla futbol gibi spor aktiviteleri yaptıklarını anlattı.
- Evlenirsem bir Iraklıyla evlenirim
Bettavinde babasının ikinci el eşya tamiri atölyesinde çalışan 26 yaşındaki Mahcup Salah, Irakta dünyaya gelmiş.
Babam Sudanlı, annem ise Nasiriyeden. Ailemle birlikte yaşıyorum. diyen Salah, annesinin Iraklı olmasından dolayı Irak kimliğine sahip olduğunu belirtti.
Bazen hamallık da yaptığını ve 70 küsur yaşındaki babasına yardım ederek ailesini geçindirmeye çalıştığını aktaran Salah, Henüz evlenmedim ama evlenirsem bir Iraklıyla evlenirim. diye konuştu.