Kerkük bata olmak üzere Irak genelinde seçimlere hile ve aibe kartrld iddialar, yeni hükümetin kurulmasnn önündeki engellerin banda geliyor
Siyasi partiler arasndaki görümeler srasnda ülkenin güneyinde patlak veren gösteriler de hükümetin kuruluunu geciktirdi
Sadr Hareketi lideri Mukteda esSadr, 19 Temmuzda siyasi partilere ülkenin güneyindeki gösteriler nedeniyle koalisyon görümelerini askya almalar çars yapt
Kerkükün güneyi, orta kesimdeki DiyalaBadat ve Salahaddin üçgeninde güvenlik güçleriyle sivillere yönelik saldrlarda ciddi art var
Irakta 12 Maysta yaplan genel seçimlerin üzerinden yaklak 3 ay geçti, ancak yeni koalisyon hükümetinin kuruluuna dair hl somut bir gelime yok.
Kerkük bata olmak üzere Irak genelinde seçimlere hile ve aibe kartrld iddialar, yeni hükümetin kurulmasnn önündeki engellerin banda geliyor.
Bu iddialarn ortadan kaldrlmas için ikyette bulunulan sandklardaki oy pusulalarnn elle saylmas da süreci uzatt.
Ülkenin hemen hemen bütün vilayetlerinde ikyetlerin kaydedildii sandklarn büyük ksm Badatta saylrken, Kerkük, Süleymaniye, Erbil, Duhok ve Musuldaki sandklar ise bulunduklar depolarda yeniden sayma tabi tutuldu.
Seçimlerle ilgili hile ve aibe iddialarnn yan sra siyasi partiler arasndaki görümeler srasnda ülkenin güneyinde patlak veren gösteriler de hükümetin kuruluunu geciktirdi.
Hile ve aibe iddialar nedeniyle resmi sonuçlarn açklanamamas
Irak tarihinde ilk kez 12 Mays genel seçimlerinde oy kullanma ileminde elektronik sistem devreye sokuldu.
Seçim öncesi tüm siyasi partilere tantlan elektronik sistem, özellikle muhalefet partilerini ve oylarn farkl ekilde çalndn iddia eden kesimleri umutlandrd.
Ancak seçimlerin ardndan öncelikle Kerkük ve Irak Kürt Bölgesel Yönetiminde (IKBY) yer alan Süleymaniye kentinden komisyon tarafndan açklanan sonuçlara büyük itirazlar geldi.
Kerkük ve Süleymaniyenin yan sra iç göçmenlerin yaad kamplar ve daha sonra Irakn güneyindeki kentlerde de itiraz sesleri yükseldi. Elektronik sistemin daha effaf bir seçim süreci vadettiine inanan siyasi partiler büyük bir hayal krkl yaad.
Irak meclisinde 6 Haziranda düzenlenen olaanüstü oturumda oy çokluuyla ülke genelinde seçim sandklarnn yeniden açlarak elle saym yaplmas karar alnd.
Meclis ayrca Irak Bamsz Yüksek Seçim Komiserlii üyelerinin görevlerinin dondurulmasna ve yerlerine 9 yargcn atanmasna karar verdi.
Oylarn elle saymna karar verilmesinden 4 gün sonra, bakent Badatta seçim sandklarnn yer ald depoda yangn çkt. Badat Operasyonlar Komutanl, 10 Haziranda yapt açklamada depoda bulunan sandklarn tamamnn yandn belirtti.
Oylarn elle saym ilemi de tartmal
Oylarn elle saym ilemin ilk adresi, Kerkük kenti oldu. Seçim komisyonu 3 Temmuzda oylarn hepsini deil, sadece ikyetlerin geldii 500 sandkta oylar saymakla yetindi.
Bu durum Türkmenlerin büyük tepkisini çekerken, elle saym ilemi herhangi bir resmi açklama yaplmadan durduruldu.
Kerkükten sonra elle saym ilemine Süleymaniye, Musenna, Basra, Meysan, Vast, Zikar, Kaddisiye, Erbil ve Duhok vilayetlerinde devam edildi. Seçim komisyonu, meclisin kararnn aksine oylarn sadece bir ksmn sayp, herhangi bir açklamada bulunmad.
IKBYde 6 siyasi parti, hem Kerkük hem de Süleymaniyedeki elle saym ileminden çekilip, açklanacak her türlü sonucu kabul etmeyeceklerini bildirdi.
Gösterilerin patlak vermesi
Bu gelimeler yaanrken ran, 6 Temmuzda Irakn güney vilayetlerine verdii elektrik akn kestiini duyurdu.
ii nüfusun youn olarak bulunduu, ülkeyi petrolüyle besleyen Basrada ar scaklarda ortaya çkan elektrik krizi, yüksek orandaki isizlik ve kamu hizmeti yoksunluunu da kapsayan protestolar 8 Temmuzda patlak verdi. Gösteriler, ksa sürede güneydeki dier kentlerle bakent Badata da sçrad.
Güvenlik güçlerinin göstericilerin üzerine ate açmas sonucu iki hafta içinde 14 sivil hayatn kaybetti, 700 kii ise yaraland.
Gösterilerin, ülkede farkl kötü sonuçlar ortaya çkaracak seviyeye ulamasnn ardndan Babakan Haydar elbadi, bizzat Basra vilayetini ziyaret etti ve ardndan çeitli iyiletirme paketlerini açklad.
badinin çözüm önerilerine itibar etmeyen halk, özellikle cuma günleri kitlesel gösterilere devam ediyor.
Gösteriler nedeniyle müzakere görümelerinin askya alnmas
Seçim sonuçlarnn resmi bir ekilde açklanmas için yaplan tartmal elle saym ilemi ve daha sonra Basra merkezli patlak veren gösteriler, Badatn yeni hükümet kurma gündemini arka plana itti.
Böylesi ciddi tartmalar ve gösteriler yaanrken, genel seçimlerde zafer elde eden Sadr Hareketi lideri Mukteda esSadr, 19 Temmuzda siyasi partilere ülkenin güneyinde patlak veren gösteriler nedeniyle koalisyon görümelerini askya almalar çars yapt.
Sadrn bu açklamasndan sonra, Badatta partiler arasnda yeni hükümet için yürütülen siyasi müzakereler neredeyse sona erdi.
Siyasilerin gözü, gösterilerin bitmesi ve resmi sonuçlarn açklanmasnda
Irakn güneyindeki gösterilerin ksa vadede tamamen biteceini söylemek zor, çünkü badinin söz verdii atamalarn yaplmas, bütçenin aktarlmas ve en önemlisi elektrik sorununun giderilmesi oldukça vakit alacak gibi görünüyor.
Baz siyasi partiler, imdiden seçim komisyonunun elle saym ileminin ardndan açklayaca resmi sonuçlar tanmayacan belirtip, kurulacak yeni hükümeti boykot etmeye hazrlanyor. Bununla birlikte, bu partilerin koalisyon hükümetinin kurulmasnda pek etkili olmas beklenmiyor.
Siyasi kriz, DEA tehdidini trmandrd
Yeni hükümetin kurulmasnn geciktii bir ortamda güneyde gösterilerin patlak vermesi ülkedeki siyasi istikrarszln sürmesine yol açyor. Bu balamda gözler Basra gibi güney vilayetlerine çevrilirken, orta ve kuzey bölgelerinde de güvenlik zafiyeti büyümeye balad.
Babakan badi, Aralk 2017de terör örgütü DEAn askeri varlnn tamamen sona erdiini ilan etse de özellikle son aylarda örgütün Kerkükün güneyi, orta kesimdeki DiyalaBadat ve Salahaddin üçgeninde güvenlik güçleriyle sivillere yönelik saldrlarnda ciddi art söz konusu.
DEA, askeri varln ispatlamak için Irakn en güvenli bölgesi olarak tabir edilen IKBYde yer alan Erbil valilik binasna da geçen hafta saldr gerçekletirdi.
Hükümetin kurulmasn dört gözle bekleyenler arasnda DEA ile çatmalarda büyük ykmn meydana geldii Musulda yaayanlar bulunuyor.
Kentin yeniden ina edilmesini bekleyen Musullular, yeni hükümetten ayrca güvenlii tesis etmesini istiyor. Ancak hükümetin kurulmasnn gecikmesi ve terör saldrlarnn artmas, beslenen umutlarn da tükenmesine yol açyor.
Sadrn zafer ilan ettii ilk sonuçlar
Irakta 12 Maysta yaplan seçimlerde Sadra bal Sairun Koalisyonunun 329 sandalyeli mecliste 54 sandalye elde ederek birinci olduu açklanmt.
ran destekli Bedir Örgütü lideri Hadi Amirinin bakanlk ettii Fetih Koalisyonu 47, Babakan badinin Zafer Koalisyonu da 43 sandalye kazanarak seçimin üçüncüsü oldu.
Irakta seküler yaklamyla bilinen ii eski Babakanlardan yad Allavinin Vataniyye Koalisyonu 21, Sünni liderlerden Usame enNuceyfinin Karar Koalisyonu ise 15 milletvekili kazand.
ii liderler arasnda yer alan Ammar elHekimin Ulusal Hikmet Koalisyonu ise 19 milletvekili kazand.
IKBYde Mesut Barzani liderliindeki Kürdistan Demokrat Partisi 25, Kürdistan Yurtseverler Birlii 18, Goran Hareketi 5, Yekgirtu 2, Komel 2, Yeni Nesil Hareket 4, Demokrasi ve Adalet için Koalisyon 2 sandalye kazand. Buna göre, IKBY toplamda 58 milletvekili çkard.
Türkmenler ise Kerkükten 3, Musuldan 4 ve Salahaddinden 2 milletvekili çkarabildi.
Hükümet için kurulan mevcut ittifaklar
Seçimin galibi Sadr, yeni hükümetin kurulmas için ilk önce ii liderlerden Hekimin Ulusal Hikmet ve Cumhurbakan Yardmcs yad Allavinin Vataniyye Koalisyonu ile ittifak yapt.
Bu iki ittifaktan sonra Sadr, Bedir Örgütü lideri Amirinin bakanlk ettii Fetih Koalisyonu ve son olarak da Babakan badinin Zafer Koalisyonu ile ittifak kurdu.
Babakan için uzla söz konusu deil
Irakta genel seçimlere katlmn yüzde 45 civarnda kalmas, halkn siyasilere verdii itibar bir kez daha gözler önüne serdi. Siyasilerin Irakllar nezdinde yeniden güven kazanmas, öncelikle baarl bir hükümet kurulmasna bal.
Ancak siyasi partiler, henüz babakanlk için bile uzlaya varm deil. Baka bir adayn olmamas nedeniyle badinin ismi siyasi müzakerelerde öne çkyor.
Dava Partisi lideri Nuri elMalikiden 2014te görevi devralan badi de ikinci kez babakan olmaya istekli.
Terör örgütü DEAa kar zafer ilan edilmesi, Hadi abiye yasal bir statü kazandrlmas, Kerkük gibi tartmal bölgelerin tamamnda Pemergenin geri püskürtülmesi ve isminin önceki babakanlara nazaran yolsuzlua karmamas gibi sebepler badinin ansn artryor.
Sadr, badinin yeniden babakanla aday olabilmesi için Dava Partisinden istifa etmesini art kouyor ancak badiden bu yönde henüz bir açklama gelmedi.
Iraktaki ii dini merci Ayetullah Ali esSistani ise, yeni hükümetin acilen kurulmas ve bandaki ismin muktedir ve güçlü olmas gerektiini belirtiyor.
++++
randan ABD ile görüme yok açklamas
ran Dileri Bakanl Sözcüsü Behram Kasmi:
ABD güvenilir olmadn her gün göstermektedir. Bu tarz bir siyasete sahip ABDyle görümek kesinlikle söz konusu olmayacaktr
ran Dileri Bakanl Sözcüsü Behram Kasmi, ran ile ABD arasnda bir görümenin söz konusu olmadn söyledi.
Kasmi, bakent Tahranda düzenledii basn toplantsnda, ABDnin rana yönelik dümanca tavr sürdükçe müzakerenin mümkün olmayacan belirterek, ABD güvenilir olmadn her gün göstermektedir. Bu tarz bir siyasete sahip ABDyle görümek kesinlikle söz konusu olmayacaktr. dedi.
ABD LE GÖRÜME YOK
Sözcü Kasmi, ABD Bakan Donald Trumpn ran aleyhine açklamalarnn ülke dndaki rejim muhaliflerinin ran savunmalarna sebep olmasndan dolay memnuniyetlerini ifade etti.
ran Dileri Bakan Cevad Zarifin geçen günlerdeki Umman ziyaretini hatrlatan basn mensuplar, bu ziyaretin ardndan Umman Dileri Bakan Yusuf bin Alevinin ABDye gittiini belirterek, bunun bir ara buluculuk giriimi olup olmadn sordu. Kasmi, Bin Alevinin ABDdeki görümelerinin içeriine dair bilgim yok. karln vermekle yetindi.
Umman, ABD ile ran arasnda ara buluculuk özelliiyle tannyor.