Hayr oyu kullanmak kolay deil diyor Süleymaniyeli 27 yandaki gazeteci Ali Faraj. Her Kürt bamsz bir devlet ister diye de ekliyor. Dolaysyla onun düüncesine göre 25 Eylül geldiinde, Kürtlerin çounluu bamszla evet diyecek. Ancak Faraja göre, Mesut Barzani muhaliflerinin kalesi saylan Süleymaniyede pek çok insan referandumun ertelenmesinden yana, Belki 2019a kadar ertelenmeli ki iyi hazrlanmak içi yeteri kadar zaman olsun diyor.
Bamszlk u an için çok tehlikeli
Bamsz bir devlet Farajn hayali olsa da u an için çok tehlikeli buluyor. Ekonomideki kötü duruma dikkat çekiyor, bunun referandum sonucuna etkisi olabileceini belirtiyor. Ayrca Irak merkezi hükümeti ile ran ve Türkiye gibi komu ülkelerin olumsuz tepkilerinin göz önünde bulundurulmas gerektiini söylüyor. Bu ülkelerin snrlarn kapatma tehdidinde bulunduunu ve Irakl Kürtlerin çounun bu ülkelerle ticaret yaptn hatrlatyor. Badat yönetiminden Babakan Haydar el badinin referandumu yasad ilan ettiini ve asker göndermekten bahsettiine dikkat çekiyor. Irakta Anayasa Mahkemesi pazartesi günü referandumun askya alnmasna karar vererek Barzani üzerideki basky artrmt.
çou ran tarafndan desteklenen ii milisler imdiden Irak merkezi hükümeti ile IKBY arasnda tartmal olan baz bölgelerde harekete geçerek buralarda referandumun yaplmamas için faaliyette. Kürt yönetimi Kerkük bata olmak üzere baz tartmalar bölgeleri de referanduma katmay planlyor.
Farajn referandumun ertelenmesi fikrinin en önemli nedeni Kerkük, çünkü orada Kürtler büyük çounlukta deil. Eer orada baz Kürtler hayr oyu verirse, o zaman ehri sonsuza dek kaybederiz diye düünüyor. Faraj, Kerkükün birçok Kürt için Kudüs niteliinde olduunu ve gelecekteki bakentleri olarak görüldüünü söylüyor.
Badat yönetiminin misilleme olarak Kürt bölgesinde havalimanlarna sivil uçaklarn inmesini engelleyebilecei, bankalar kapatabilecei Farajn altn çizdii dier muhtemel sonuçlar. nsanlardaki asl endienin ise ii milislerin saldrma ihtimali olduunu söylüyor ve uluslararas toplumun yardm etmesini istiyor.
Süleymaniyede bir yardm örgütünde yöneticilik yapan 69 yandaki Abdullah Sabir ise çou Kürtün endieli olduunu belirterek Yüzyllk müzakere bir aylk savatan daha iyidir diyor.
Ailesinin sava çkarsa nereye kaçarz endiesinde olduunu anlatan Sabir, Snrlar kapatlr, Badata gitmek tehlikeli, kapana kslrz diye yaknyor.
Bamsz ama daha yoksul?
ran ve Türkiyenin snrlar kapatma ihtimaline kar bir çok insan yiyecek stoku yapmaya balad. Gündemdeki bir baka bir sorun ise kamu çalanlarnn yaklak iki yldr ekonomik daralmadan ötürü eksik maa almas. Petrol fiyatlarndaki düü ve IDe kar verilen sava da bunda etken.
Dolaysyla Sabir, Mideler bosa bamsz Kürt devleti ne ie yarar? diye soruyor. Beni kimin yönettii önemli deil, sadece düzgün bir yaam istiyorum diyen Sabir, hayr oyu kullanacan açklyor.
Referandum admn, Mesut Barzaninin lideri olduu Kuzey Irakn en büyük partisi Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) atmt. Parti bir süredir bakent Erbilde ve bölgenin önemli kentlerinden Dohukta Barzaninin de katld rengarenk bayraklarn etraf kaplad evet kampanyasn younlatrd. KDPnin zayf olduu Süleymaniyede ise böyle bir manzara yok. Sadece araç konvoylar dolaarak evet oylarn artrmaya çalyor.
imdi Hayr Zaman adyla ortaya çkan kampanyann da pek aktif olduu söylenemez. Bu zaten resmi bir hayr kampanyas deil. Zaten hiçbir ekilde kimse resmen bir hayr kampanyas yürütmüyor, zira her Kürtün el üstüne tuttuu bir hayale kar durmak oldukça hassas bir durum.
Yine de Süleymaniyede büyük çounlukla hayr oyu bekleniyor. Ekonomik sorunlar, elektriin günde sadece yedi saat verilmesi ve üç günde bir sularn kesilmesi Süleymaniyelilerin KDP hükümetini hedefe koymalarnn balca nedenleri.
Referandum ertelenecek mi?
imdi Hayr Zaman kampanyasn yürütenler fazla bir çalma içerisinde olmadklarn, çünkü referandumun iptal edilmesini beklediklerini söylüyor. ABD, ngiltere ve Birlemi Milletler referandumun iptal edilmesi çarsnda bulunarak Barzaniye alternatif sundu. Referandum sürecine giden sorunlarn çözümü için Badatla müzakerelerin rayna oturtulmas için arac olacaklar sözünü verdiler. Badatn IKBYye düen bütçe paynda kesintiye gitmesi, petrol gelirlerinin paylam ve tartmal bölgelerin kaderi çözüm bekleyen balca sorunlar. Ancak Barzani referandumla ilgili çarlara u ana kadar olumlu yant vermedi, 25 Eylülde oylamann yaplmasnda kararl olduklarn bildirdi.
35 yandaki Zorabi Gaziye göre temel politikalarda Kürdistan bölgesindeki partilerin bile kendi aralarnda uzlaamamasnn bile hayr oyu vermek için yeterli neden. ki yl aradan sonra referandum kararn yasalatrmak için toplanan IKBY parlamentosunun son oturumunu iki parti boykot etmiti. Toplanda milletvekillerinin üçte biri oylamaya katlmad.
ngilizce öretmenlii yapan uluslar aras ilikiler eitimi alan Gazi bu yaananlara dikkat çekerek Partiler arasnda ibirliine ihtiyacmz var. Bütün partilerin katlmyla bir ittifak olsayd o zaman evet oyu kullanrdm. Ancak bu pek olacak gibi deil diye konuuyor. Ona göre bu salkl bir referandum olmasa da sandktan bamszlk yönünde sonuç çkacan düünüyor. Kendisini gibi düünenlerin hayr diyeceini ya da bo oy atarak mesaj vereceini belirten Gazi, Bütün Kürtler bamszl desteklese de ücretler, demokrasi ve ifade özgürlüü gibi konulardaki ikayetlerini dile getirme ihtiyacndalar diyor.
Gazi, Barzaninin referandumu ertelemesini beklemiyor. Dier yandan Faraj, 25 Eylüle kadar her ihtimalin olduunu düünüyor Barzani iyi bir teklif alrsa, bence erteler. Ama sorun u ki biz Barzani ne istiyor bilmiyoruz sözlerini dile getiriyor. Barzaninin amacnn kiisel olduunu ifade eden Faraj, Baarszla urasa bile Kürtleri bamszla tamaya çalan kii olarak tarih kitaplarna geçmeye çalyor düüncesinde.