German Marshall Fundn Bakan Yardmcs Ian Lesser:
Transatlantik ilikilerdeki keskin kötüleme, zirvede beklenmedik ve sürpriz gelimeler olma ihtimalini artryor
Müttefikler ABDnin de zorlamasyla savunmaya daha fazla yatrmaya balad. Ancak Almanya dahil birçok önemli müttefikin yüzde 2 taahhüdünü yerine getirmedii göz önünde bulundurulursa, Bakan Trumpn bu alanda keskin eletiriler yöneltmesi beklenebilir
Dayanma eksiklii sadece daha agresifleen bir Rusyaya kar deil, NATOnun karlat birçok sorun alannda yanl mesaj gönderir
BRÜKSEL Avrupa Birlii (AB) ve ABD arasnda gerilen ilikiler, ABD yönetiminin tek tarafl olarak anlamalardan çekilme karar ve G7 toplantsnn ardndan oluan ortam, 1112 Temmuzda düzenlenecek NATO Brüksel Zirvesinde sergilenmesi planlanan dayanmaya gölge düürüyor.
ABD Bakan Donald Trumpn Kanadada geçen ay düzenlenen G7 toplantsnn ardndan önce kabul ettii sonuç bildirgesini daha sonra bir sosyal medya mesaj paylaarak reddettiini bildirmesi, önemli kararlara imza atlacak Brüksel Zirvesini de tehlikeye sokuyor.
AB ve ABD arasnda ran nükleer anlamas, iklim anlamas ve srailFilistin sorunu gibi konularda oluan görü ayrlna ilaveten son dönemde alevlenen ticaret savann da geleneksel müttefiklerin NATO bünyesindeki i birliini olumsuz etkileme ihtimali giderek artyor.
Zirvede sürpriz gelimeler olabilir
AA muhabirine açklamalarda bulunan German Marshall Fundn Bakan Yardmcs Ian Lesser, son dönemde transatlantik ilikilerde ABDnin ran nükleer anlamas ve iklim anlamasndan tek tarafl olarak çekilmesi ve ticaret gibi farkl alanlarda oluan gerginliin NATO nezdinde de yansmalar olacana dikkati çekti.
Trump yönetiminin görevi devraldktan sonra NATO ve tüm müttefiklere ortak savunma güvencesi salayan 5inci maddeye olan bandan ciddi üphe duyulduunu aktaran Lesser, yakn dönemde ise üst düzey Amerikal yetkililerin, ABnin güvenliine verdikleri önemi teyit ederek üpheyi azalttn deerlendirdi.
Ancak ABD yönetiminin Avrupann iç siyasetine de müdahil olmas nedeniyle ABABD arasndaki siyasi ortamn belirsizliklerle dolu olduuna iaret eden Lesser, Transatlantik ilikilerdeki keskin kötüleme, zirvede beklenmedik ve sürpriz gelimeler olma ihtimalini artryor. diye konutu.
NATO ve ABnin 22 ortak üyesi bulunuyor. Bu nedenle ABABD arasnda yaanan gerginliin NATO bünyesinde de yansmalar olmasnn kaçnlmaz olduu deerlendiriliyor.
Harcamaya yönelik keskin eletiriler gelecek
ABABD arasnda özellikle Trump yönetiminin gelmesiyle savunma harcamalar alannda da ciddi bir sürtüme boy göstermeye balad.
Görevi devraldktan sonra müttefiklere savunma harcamalarn artrma çarsnda bulunan Trumpn, yakn zamanda AB, ABDden faydalanmak için, bizim kumbaramza saldrmak için oluturulmu. ifadesi birlik genelinde büyük tepkiye yol açt.
Dier yandan Avrupa basnna szan bilgilere göre, Brüksel Zirvesi öncesinde Trump 9 NATO müttefikine birer mektup göndererek savunma harcamalarn artrmalarn talep etti.
Mektuplarn Kanada, Belçika, Norveç ve Almanya gibi ülkelere gönderildii, özellikle Babakan Angela Merkele giden mektubun ar bir dil içerdii iddia edildi.
Trumpn mektupta, ABD vatandalarna neden baz ülkelerin NATOnun ortak güvenliine katkda bulunmadn açklamak giderek zorlayor. ifadesini kulland kaydedildi.
NATO müttefikleri, 2014 Galler Zirvesinde gayrisafi yurt içi haslann yüzde 2sini savunma harcamalarna aktaracan taahhüt etmiti. Halihazrda 8 NATO müttefikinin bu taahhüdü yerine getirdii görülüyor.
Bu nedenle Trumpn NATO Zirvesinde savunma harcamalar konusunu tekrar gündeme getirerek gerginlik yaratma ihtimalinin yüksek olduu deerlendiriliyor.
Lesser, Müttefikler ABDnin de zorlamasyla savunmaya daha fazla yatrmaya balad. Ancak Almanya dahil birçok önemli müttefikin yüzde 2 taahhüdünü yerine getirmedii göz önünde bulundurulursa Bakan Trumpn bu alanda keskin eletiriler yöneltmesi beklenebilir. açklamasnda bulundu.
Zirve kararlar
Brüksel Zirvesinde liderlerin ittifak için önemli konularda kararlar almas bekleniyor. NATOnun Iraktaki eitim misyonunu balataca zirvede, ayn zamanda askeri hareketlilik, kuvvetlerin hazrlk durumu, yük paylam ve Afganistana ilikin somut admlar atlmas öngörülüyor.
AB zirvelerinin aksine, NATO zirvelerinin sonuç bildirgeleri aylarca süren müzakereler sonucu belirleniyor. Genellikle zirve gününde liderler önceden anlama salanm konulara imza atp destek salyor.
ABD Bakan Trumpn G7 toplantsnn ardndan öncelikli olarak imzalad metni reddetmesi ise benzer bir olayn NATO Zirvesinde gerçeklemesi korkusunu beraberinde getiriyor.
Trumpn zirve sonuçlarna ilikin benzer bir tutum benimsemesi hakknda Lesser, NATO sonuçlar genellikle çok iyi hazrlanm metinler üzerinden yürütülür. Ancak G7 deneyimi göz önünde bulundurulduunda, hiçbir eyin kesin olmadn söylemek mümkün. dedi.
NATOnun dayanma sergilemesi önem tayor
NATOnun güçlü bir ittifak imajn korumas için özellikle zirvelerde müttefikler arasnda dayanma olduunu göstermesi büyük önem tayor.
Öyle ki bu dayanma, özellikle ittifakn Rusyaya yönelik yürüttüü caydrc politikalarn önemli bir ksmn oluturuyor. NATO müttefikleri, bir nevi bir arada durarak ve birbirine sahip çkacaklar güvencesini vererek olas bir saldrya kar gözda veriyor.
Görevi devraldktan ksa bir süre sonra NATOyu ie yaramaz olarak nitelendiren Trumpn daha sonra bir dönem NATOnun önemli olduunu açklad biliniyor.
Ancak G7 toplantsnn ardndan Bakan Trumpn NATO da NAFTA kadar kötü bir örgüt açklamas, müttefiklerin ABDnin ittifaka verdii önemi sorgulamasna yol açmasnn yan sra ittifakta dayanma eksikliine iaret ediyor.
Lesser, Dayanma eksiklii sadece daha agresifleen bir Rusyaya kar deil, NATOnun karlat birçok sorun alannda yanl mesaj gönderir. diye konutu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise ABABD arasndaki gerginlie iaret ederek Siyasi boyutta, NATOyu bir arada tutan balar zorlanyor. uyarsnda bulundu.
Tarihin en baarl savunma ittifak olarak tanmlanan NATOnun zirve sonunda bir kere daha güçlü dayanma ve birlik mesaj verebilmesinde ABD Bakan Trumpn tutumunun büyük rol oynayaca deerlendiriyor.