ran, Suudi Arabistandaki hayati öneme sahip tesislere dorudan veya Yemendeki Husiler gibi müttefikleri araclyla tekrarlad saldrlara Riyadn dorudan karlk vermeyeceini ve enerji altyapsnn benzer saldrlara maruz kalabileceini bildii için caydrc askeri güç kullanmayacan varsayyor.
ABD Dileri Bakan Mike Pompeonun açklamalarna göre, Suudi Arabistana silahl insansz hava araçlar ve balistik füzelerle düzenlenen yaklak 100 saldrnn arkasnda ran var. Bunlarn sonuncusu 14 Eylül Cumartesi günü Saudi Aramcoya ait Bekik ve Haris petrol tesislerine düzenlenen saldrlar. Saldrlardan kimin sorumlu olduu ve hangi ülkeden tarafndan gerçekletirildii konusundaki tartmalar devam ediyor.
Irak Babakan Adil Abdulmehdi ile telefon görümesinde saldrlardan Irakn sorumlu olmadn vurgulayan Pompeo, ancak ran da saldrdan sorumlu tutmamt. Suudi Arabistan öncülüündeki koalisyon güçlerinin yürüttüü soruturmada ise saldrda kullanlan silahlarn rana ait olduuna iaret edilmiti.
Saldrlar rann Yemendeki müttefiki Husiler üstlenirken, Suudi Arabistan ve ABD saldrlarn Yemenden yaplmad yönünde srar ederek Irak ya da randan düzenlendiini savunuyor. Saldrda zarar gören petrol depolarnn kuzeybatdan vurulduunu gösteren fotoraflar inceleyen uzmanlar da bunu destekliyor.
ABDnin Bahreyndeki 5. Filosu keif uçaklarnn yan sra karada ve denizde hareket eden hedefleri tespit ve takip edebilme radarlarna sahip. Bunun dnda ABDnin Kuveytteki üslerinden saldrnn en ince ayrntlar dahi tespit edilebilir. Ancak u ana kadar ABD, Suudi Arabistana saldryla ilgili herhangi bir ayrnt vermedi. Raporlar ise Washingtonun daha sonra Riyad ile daha fazla bilgi ve detay paylaacan öngörüyor.
Aramcoya yaplan son saldrlar, Suudi Arabistann petrol üretiminin yarsn durdurdu. Ancak basnda yer alan haberlerde Suudi Arabistann saldrlardan bir gün sonra petrol üretim kaybnn yaklak yüzde 40n telafi ettii öne sürüldü.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selmann 2016da duyurduu 2030 vizyonu, Saudi Aramconun hisselerinin bir ksmn dünya borsalarnda sata sunarak petrol gelirlerine alternatif ekonomi oluturma stratejisine dayanyor. Suudi Arabistann irkete ait tesisleri koruma gücünün zayf olduunu ispatlayan saldrlar, Aramco hisselerinin satna büyük zarar verebilir.
- Suudi Arabistan Rus savunma sistemleri satn almaya yönelebilir
ABD yapm füze savunma sistemlerine sahip olmasna ramen birçok bölgede saldrlara kar koyamamas Suudi Arabistan ek olarak Rus yapm savunma sistemleri satn almaya yöneltebilir. Yaynlanan baz haberlerde Suudi Arabistann Rusya ile bu konuda görümeler yapt ve Rusya Devlet Bakan Vladimir Putinin gelecek ay gerçekletirecei Suudi Arabistan ziyareti srasnda bir anlama imzalanabilecei belirtiliyor.
Suudi Arabistann, alçak irtifa insansz hava araçlarn (HA) tespit edebilen veya radarlarla saptanamayan hava savunma sistemlerini satn almak için ABD dndaki dier ülkelerle de görümesi bekleniyor.
ABD Bakan Donald Trump, Tahrann dorudan veya Irakta destekledii gruplar araclyla Aramcoya saldr düzenledii konusunda yeterli kant bulunsa dahi ranla dorudan veya Suudi Arabistan araclyla savaa girme konusunda hevesli görünmüyor.
Trump Twitter hesabndan yapt paylamlarda saldrlardan ran dorudan sorumlu göstermezken ayn zamanda ABDnin Orta Doudaki en önemli müttefiki olan Suudi Arabistana yaplan saldrya kar ülkesinin askeri müdahale olasln azaltarak, Anlamalara göre ABDnin Suudi Arabistan savunmak zorunda olmadn belirtti.
ABDnin bölgeye uçak gemisi, sava ve keif uçaklarnn, hava savunmasnn yan sra Basra Körfezine takviye asker gönderme ihtimali de söz konusu.
- ran, Suudi Arabistan ve ABDnin suçlamalarn reddediyor
Suudi Arabistann verecei karln ekli ve tabiat bilinmezken, ABDli yetkililer ikiye bölünmü durumda. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham gibi bazlar ABDnin askeri karlk vermesini desteklerken, Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romneyin de aralarnda bulunduu dier kesim sonucu tahmin edilemeyen bölgesel bir savaa neden olmasndan çekindikleri için herhangi bir askeri karlk verilmesine kar çkyor.
Körfez bölgesi son zamanlarda Trumpn mays aynda rana yönelik yaptrmlar artrmas, akabinde 6 petrol tankerine saldr düzenlenmesi, rann ngiliz bandral bir petrol tankerini alkoymas, yine Tahrann ABDye ait bir keif uçan düürmesi ve Suudi Arabistann enerji altyapsn hedef alnmas gibi olaylara tank oldu.
Zaten hassas olan Körfezde daha fazla saldr ve askeri müdahale ihtimali bölgede ei benzeri görülmemi bir gerginlie yol açabilir.
rann Aramco tesislerine yaplan saldrlara kart konusunda kesin delillerin bulunmas durumunda Suudi Arabistann, BM Güvenlik Konseyi karar ile oluturulacak uluslararas koalisyona veya ABDnin desteiyle ran veya Iraktaki petrol tesislerini, hava savunma sistemlerini hedef alacak snrl askeri misillemeye önderlik etmesi uzak bir ihtimal deil.
Koruma sistemlerinin krlganl ve savunma yeteneklerinin zayfl göz önünde bulundurulduunda Riyad, bu saldrlara askeri misillemeyle karlk vermesi halinde çkmaza girecek. çünkü rann, buna mukabil Suudilerin enerji altyapsna dorudan veya müttefikleri araclyla saldrlar younlatrmas ihtimali söz konusu.
Suudi Arabistan, askeri misillemede bulunmamas halinde yine rana ve müttefiklerine kendisinin enerji altyapsna yönelik saldrlarn younlatrma frsat vermi olabilir.
Riyadn, enerjinin güvenli bir ekilde ulamasnn devam etmesi konusunda dünya ülkelerine emrivaki yapmak amacyla küresel pazara enerji arzn azaltmaya çalmas da ihtimaller arasnda yer alyor.
Suudi Arabistan ayrca ABD Kongresini rann ve Husilerin enerjinin Babul Mendeb boazndan geçiine yönelik oluturduu tehditlerle ilgili tutumunu gözden geçirmek zorunda brakmaya çalacak ve ABD yönetimini Husilere kar yürüttüü savata kendisine daha fazla yardm salamaya tevik etmek için çaba harcayacak.