srail askerlerinin Gazze snrnda önceki gün 59 kiiyi ehit etmesi Nekbenin (Büyük Felaket) 70inci yln anan Filistinlilerin acsn ikiye katlad.
Gazze snrnda düzenlenen gösterilerde srail askerleri tarafndan ehit edilenler için Filistinde ulusal yas ve genel grev ilan edildi. Bu katliamlara tepki göstermek ve srailin kurulu yl dönümü olan Nekbeyi protesto etmek için Filistin topraklarnda bugün kitlesel protesto gösterileri planlanyor.
Filistinliler için zorunlu göç, yama ve katliamlarn simgesi olan Nekbe tam 70 yldr dinmeyen bir acy ifade ediyor. Filistinliler bugüne Büyük Felaket anlamna gelen Nekbe ismini veriyor.
srailin 15 Mays 1948de tarihi Filistin topraklarnda bamszln ilan etmesi, Filistinliler için onlarca yldr devam eden felaketler silsilesinin balangc oldu.
Günümüze kadar uzanan bu süreçte Filistin topraklarnn büyük bölümü igal edildi, sistematik katliamlarla binlerce Filistinli öldürüldü, bir milyona yakn kii vatanndan sürdü, 675 köy yok edildi ve baz kentler Yahudiletirildi.
Nekbeden bu yana igali genileten srail, u an 27 bin kilometrekarelik tarihi Filistin topraklarnn yüzde 85ine el koymu durumda. Filistinliler ise bu alann sadece yüzde 15ini kullanabiliyor.
srail ayrca 1967de igal ettii Dou Kudüs ve Bat eriada da yasa d Yahudi yerleim birimi inaatlarna devam ediyor.
Yüz binlerce Filistinlinin vatanndan sürülerek bir günde mülteci konumuna dütüü günü Nekbe olarak adlandran ilk kii ise Arap ulusalclnn en önemli teorisyenlerinden Suriyeli tarihçi Konstantin Zurayk olarak biliniyor.
Zuraykn Nekbe Ne Anlama Gelir? adl kitabnn yaynlanmasnn ardndan bu isim 15 Maysla özdeleti. Dünyann dört bir yannda her 15 Maysta Nekbe protestolar düzenleniyor.
- 1 milyona yakn Filistinli sürüldü
Filistinlilerin Nekbe ismini verdii 15 Mays günü, Filistin ve srail toplumlarnn zihninde taban tabana zt ekilde alglanyor.
srailliler için bir devletin kurulu günü olan 15 Mays, Filistinliler için ise nüfuslarnn yüzde 67sine tekabül eden 957 bin kiinin vatanlarndan zorla çkarlmas, kültürel ve sosyal dokunun yok edilmesiyle balayan ve günümüze kadar devam eden felaketler silsilesi anlamna geliyor.
O tarihten bu yana nüfus artyla birlikte Filistinli mültecilerin says dünya genelinde 5,9 milyona ulat. Bunlarn yaklak 5,3 milyonu Birlemi Milletler Filistinli Mültecilere Yardm Ajansna (UNRWA) kaytl durumda.
- 675 köy ve kasaba yok edildi
srail güçleri Nekbede Filistinlilere ait 675 köy ve kasabay yok etti ve binlerce Filistinliyi öldürdü. Birçok tarihi Filistin ehri de Yahudiletirildi.
Bu süreçte Negev bölgesinde yaayan Bedevi kabileler yerlerinden edildi. Ayrca yerleim bölgelerinin isimleri deitirilerek kültürel kimlik de hedef alnd.
- 5 milyonu akn Filistinli, mülteci kampnda yayor
Nekbede sürgün edilen yüz binlerce Filistinli, ülke içinde ve dnda oluturulan 61 mülteci kampnda zor artlar altnda hayatlarn sürdürüyor.
Ülke topraklar içinde yer deitiren Filistinlilerin youn olarak snd yerlerden olan Gazzede 8 mülteci kamp bulunuyor. srail ablukas altndaki Gazze eridinin kuzeyinde yer alan Cibaliya Mülteci Kamp 108 bin Filistinliye ev sahiplii yapyor. Bölgenin en büyük kamp olan Cibaliya 1987 ylnda Filistin ntifadasnn patlak verdii yer olarak biliniyor.
gal altndaki Bat eriada ina edilen Birzeit Mülteci Kampnda 132 bin, Ramallahn batsnda yer alan ve 1949 ylnda kurulan Deyr Ammarda 2 bin 400, 1948 ylnda kurulan Emaride 10 bin 500, yine Ramallah kentinin kuzeyindeki Celezon Mülteci Kampnda 9 bin, 1972 ylnda kurulan Silvadda 600, Ein Arikte 500, Bat eriann kuzey kesimlerinde yer alan ve 1952 ylnda kurulan Nur emste 9 bin, 1950 ylnda kurulan Tulkermde 20 bin, 1949 ylnda ina edilen Ed-Dehiede 9 bin, 1950de ina edilen Beyt Cebrinde 2 bin mülteci yayor.
srailin kurulu sürecinde topraklarndan ayrlmak zorunda kalan Filistinlilerin snd komu ülkelerin banda gelen Lübnanda 12, Ürdünde 10, Suriyede 12 mülteci kamp bulunuyor.
- Nekbenin tarihi 2 asr öncesine uzanyor
Nekbenin ilk tohumunun Fransz General Napolyon Bonapartn fikriyle atld, Balfour Deklarasyonu ile ekillendii ve son olarak srailin ilk babakan Ben Gurion tarafndan somutlatrld ifade ediliyor.
Fransz General Napolyon Bonapart 1799 ylnda Osmanl idaresi altndaki Filistinde bir Yahudi devleti kurulmas fikrini gündeme getirdi. Sonraki süreçte dünyann her yerinden Yahudilerin gruplar halinde Filistine göç etmesi saland. Böylelikle siyonist Yahudilerin Filistin topraklarn ele geçirmesi için zemin hazrland.
Osmanlnn tüm engel olma çabalarna ramen Filistine Yahudi göçü devam etti. ngiliz General Edmund Allenby, Aralk 1917de Kudüsü igal ederek, Filistinin Birinci Dünya Savanda yenilgiye urayan Osmanl Devletine balln sonlandrd ve siyonistlere hareket alan açt.
Bölgenin 1917de ngiliz mandasna girmesiyle Filistine Yahudi göçü daha da hzland. ngiltere Dileri Bakanlnn 1917 ylnda yaymlad ve Yahudilerin Filistinde devlet kurmasn öngören Balfour Deklarasyonu ile ngilizler, srailin kurulmasna desteklerini ilan etti.
- ngiliz manda yönetiminden Nekbeye
BM Genel Kurulunda 29 Kasm 1947de Filistinin, Yahudi ve Filistin devleti olarak bölünmesini öngören karar onayland. Karara bata Filistinliler olmak üzere Arap ülkeleri kar çkarken, siyonistler ise karar memnuniyetle karlad.
Bölünme kararnn ertesi günü, siyonistler tarafndan kurulan Haganah adl silahl çete tarz örgüt, Yahudilerin ikamet etmesi için hazrlanan bölgeleri ele geçirdi. Filistinde ngilizlerin manda yönetimi sona erer ermez silahl örgütler, 14 Mays 1948de David Ben Gurion tarafndan srail devletinin kurulduunu duyurdu.
Bu tarihten sonra Yahudilerin kendilerine ayrlm bölgelere yönelik göçleri büyük ölçüde artt. Msr, Suriye, Irak, Birleik Arap Emirlikleri ve Ürdün tarafndan oluturulan Arap ordusuyla srail arasnda meydana gelen sava da söz konusu göçü önleyemedi.
Bu sava, 3 Mart 1949da srailin BMye tam üye olarak kabul edilmesiyle sona erdi. srail, ABD ve ardndan dünyadaki ülkelerin pek çou tarafndan tannd.
- Siyonizmin iddias
Siyonistlerin, Filistin topraklarn igal gerekçeleri arasnda üç iddia öne çkyor.
Bu iddialarn ilki yazar Israel Zangwillin Topraksz bir halk için, halksz bir toprak sözüyle ifade edilen halksz topraklar fikriydi. Filistinin igalini hakl göstermeye çalan en büyük propagandalardan biri olarak sunulan bu iddiayla Filistinlilerin varl inkar edildi.
Siyonistlerin ikinci iddias, 2 bin 70 yl önce bu topraklarda srail devletinin var olduu eklindeydi.
Üçüncü iddia ise Filistinlilerin topraklarn satp gönüllü olarak yurtlarn terk ettikleri yönündeydi. Siyonistlerin defaatle öne sürdüü ve uluslararas kamuoyunda kendisine taraftar bulan bu gerekçeyle, Filistinlilere yaplan katliamlar ve tehcirler görmezden gelindi. Oysa bu iddiann aksine srail devleti kurulduunda Yahudilerin bölgede sahip olduu topraklarn oran yüzde 5i geçmiyordu.
- srail devletinin inas
Modern siyonizm fikrinin kurucusu Theodor Herzlin bakanlnda 1897de sviçrede düzenlenen Pal Konferansnda, kurulacak yeni devletin esaslar belirlendi.
Bu andan itibaren siyonizmin dini deil, milliyetçi fikirleri benimseyen, emperyalist ve rkç yerleime hizmet eden, sömürgeci bir siyasi hareket olduu ifade ediliyor.
Herzl, Yahudi devleti kurulmas projesine uluslararas onay almaya çalt. Dönemin Osmanl Padiah Sultan 2.Abdülhamiti Filistinde Yahudiler için toprak elde etme konusunda ikna edemeyen Herzl, arad destei ngiltereden almay baard.
Herzl, 1902de, Bu devletin barbarln karna dikilen uygarln ileri karakolu olacan beyan etti.
Herzlin bu söylemi gerçekte karln bulmad. Aksine 1950deki Dönü Yasas ile göçmen olarak sraile gelen her Yahudiye vatandalk hakk verildi ve Filistin topraklar, dünyann dört bir yanndaki Yahudiler için vatan ilan edildi.
- Filistinlilerin geri dönü hakk
Bat eria ve Gazze eridindeki mülteci kamplarnn yan sra bata Suriye, Lübnan ve Ürdün olmak üzere dünyann farkl bölgelerinde vatanlarndan uzakta hayat süren Filistinliler, yüzlerinin hala çalnan cennet olarak tanmladklar Filistine dönük olduunu her frsatta dile getiriyor.
Birlemi Milletlerin evlerine geri dönmeyi ve komularyla huzur içinde yaamay arzulayan mültecilerin, mümkün olan en yakn zamanda bu arzularn gerçekletirmelerine izin verilmeli ve geri dönmemeye karar verenlerin arazileri için tazminat ödenmeli eklindeki 194 sayl kararn ise srail uygulamay reddediyor.
Onlarca yldr sürgün hayat yaayan milyonlarca Filistinli için Nekbe (Büyük Felaket) zorunlu göç, yama ve katliamlarn simgesi olmaya devam ediyor.