CENEVRE - Suriyenin yeni anayasasn yazacak komite, 30 Ekimde sviçrenin Cenevre kentinde ilk kez bir araya gelecek. Öncesinde, garantör ülkelerin heyetleri, uzman ve dileri bakanlar düzeyinde toplantlar yapacak.
Suriyede siyasi geçi çabalar kapsamnda, yarn, Birlemi Milletler (BM) gözetimi altnda yeni bir sayfa açlacak.
Mart 2011de balayan iç savaa siyasi çözüm bulmak için Cenevrede balatlan müzakere turlarnn ilki 30 Haziran 2012de yaplmt.
Suriyeli taraflar, 2017nin sonuna kadar toplam 8 kez bu kentte bir araya geldi ancak görümelerden sonuç çkmad.
Ocak 2018de Türkiye ve Rusyann öncülüünde balatlan Astana formatl görümeler, Cenevre sürecine de ivme kazandrd.
Astana görümeleri kapsamnda, 30 Ocak 2018de Rusyann Soçi kentinde Suriyelilerin ve garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve rann temsilcilerinin katld kongreden, Anayasa Komitesi kurma karar çkt.
- Cenevrede uzun süren tkankln ardndan youn iki gün
Neredeyse iki yl bulan çekimeli bir sürecin ardndan, 23 Eylülde kurulduu ilan edilen Anayasa Komitesi, 30 Ekimde ilk toplantsn BM ofisinde yapacak.
Yarn ise, rejim ve muhalefet heyetlerinin yan sra Türkiye, ran ve Rusya heyetleri de Cenevrede hazr bulunacak.
Yarn gün içerisinde heyetlerin teknik görümeler gerçekletirmesi, akam saatlerinde ise üç ülkenin dileri bakanlarnn katlmyla bir toplant düzenlenmesi bekleniyor.
Uzman düzeyindeki görümelerde Türk heyetini, Astana toplantlarnda olduu gibi Dileri Bakan Yardmcs Sedat Önal temsil edecek.
30 Ekimdeki toplantya ise yalnzca Komite üyesi Suriyeliler katlacak. Bu toplant, Suriyenin yeni anayasasnn yazm için yaplacak görümelerin açl niteliinde olacak.
Görümelerin kaç gün sürecei ya da hangi konularn gündemin ilk maddelerini oluturduu henüz bilinmiyor. Detaylar, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersenin bugün TS 16.00da düzenleyecei basn toplantsnda açklamas bekleniyor.
- Komitenin yaps
26 Eylülde BM Genel Sekreteri Antonio Guterres imzal belgede ilan edilen prosedür kurallarna göre, komite, büyük ve küçük olmak üzere iki yapdan oluuyor.
Büyük yap, komite üyelerinin tümünü kapsyor ve rejim, muhalefet heyeti ile sivil toplum temsilcileri olmak üzere üç gruptan oluuyor.
Küçük yap ise üç listeden seçilen 15er kiiden meydana geliyor ve anayasann yazmndan sorumlu bulunuyor.
45 kiilik yazm kurulunun hazrlad taslaklar, 150 kiilik büyük yapnn uygulamas, karar almas için ise tüm üyelerin en az yüzde 75inin evet oyu vermi olmas gerekiyor.
Komitenin yapsyla ilgili en dikkati çeken husus ise iki e bakana sahip olmas.
Muhaliflerin e bakanln Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) eski bakan Hadi El Bahra, rejimin e bakanln ise önceki anayasay hazrlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari üstleniyor.
Rejim ve muhalefetin, Türkiye, Rusya ve ran ile istiare ederek oluturduu 50er kii, nispeten ksa süre içinde belirlenmi, ancak son liste, Bear Esed rejiminin engeline taklmt. Rejim, sivil ve nispeten tarafsz görülebilecek adaylarn isimlerini bildirmek yerine üst düzey kamu kurumu yöneticileri gibi ahslarn listeye girmesinde srarc olmutu. Bu süreçte, muhaliflerin garantörü Türkiye ise anayasay yazacak komitenin dengeli ve muteber kiilerden olumas gerektiini vurgulamt. Sonuç olarak bu son liste üzerindeki anlamazlk alm, Komitenin ileyiine ilikin usul kurallarnda da uzlama salanmt.
- Muhtemel zorluklar
Prosedür kurallar arasnda yer alan yeni anayasa da yazlabilir, 2012 anayasas da revize edilebilir maddesi, komite üyelerini anlamazla düürebilecek konularn banda geliyor.
Zira rejim, iç savan balamasndan bir sene sonra kabul edilen mevcut anayasann küçük deiikliklerle yeniden onaylanmasndan yana tutum sergiliyor.
Muhalifler ise yaklak 9 yldr büyük ykmlarn yaand ülkedeki yeni gerçekliklere ve BM Güvenlik Konseyinin 2254 nolu kararna uygun yeni bir anayasann yaplmas gerektiini savunuyor.
Muhalifler ayrca, anayasa yaplmasnn ülkedeki tüm sorunlar çözmeyecei görüünü savunuyor. Görümelere katlan muhalifler, yine 2254 sayl kararda öngörüldüü ekilde, ülkede güvenli bir ortam salanmasnn, geçi hükümeti kurulmasnn öncelikli olduunu belirtiyor.