ABD Bakan Donald Trumpn, yeni tip koronavirüs salgnnda çin odakl davranmak ve salgnn boyutlarn örtbas etmek ile suçlad Dünya Salk Örgütüne (DSÖ) ABDnin salad fonu kesmesi, çeitli tartmalara yol açt.
Tüm dünya küresel bir salgnn pençesindeyken, önemli bir uluslararas aktör olan DSÖnün yeterlilii ve Trumpn bu kurulua salad fonlar kesmesi, dünya medyasnn önemli gündem maddelerinden biri oldu.
Birçok açklamasnda, 31 Ocakta ald çine snrlar kapatma kararna DSÖnün kar çktn anmsatan Trump, burada DSÖyü dinlememekle akllca davrandn savunuyor.
Ancak Trumpn virüse kar yaklamnda krizin ilk günleri ile u anki durum arasnda ciddi farklar olduu gözleniyor.
- Trump ilk virüs tweetinde çini övdü
ABDde ilk virüs vakasnn görüldüü 21 Ocaktan sonra uzun süre, Biz hazrlklyz. Her ey kontrol altnda. mesaj veren Trump, 24 Ocakta virüse ilikin yapt ilk Twitter paylamnda çinin virüs ile mücadelesini övdü.
Trump, söz konusu mesajnda, çin, koronavirüsü kontrol altna almak için çok çalyor. ABD, çinin çabalarn ve effafln büyük bir memnuniyetle karlyor. Her ey çok iyi olacak. Özellikle de Amerikan halk adna çin Devlet Bakan i Cinpinge teekkür ederim. ifadesini kulland.
Nitekim Trumpn bu paylam, Trumpa muhalif Amerikan medyasnda bugünlerde sklkla gündeme getiriliyor.
DSÖ, 30 Ocakta Kovid-19 salgnyla ilgili, uluslararas kamu sal acil durumu ilan etti. Ancak 31 Ocakta ülkelere çine snrlarnz kapatmayn çars yapt.
Durumun kontrol altnda olduunu savunsa da ABDde vakalarn hzla artmas üzerine Trump, DSÖnün çarsna kulan tkad ve 31 Ocakta çinden gelen kiilere ülkeye giri yasa koydu.
- Trump, nisan aynda virüsün geçeceini savundu
Trumpn 10 ubatta Fox Newse verdii mülakatta yapt, Nisan aynda havalarn snmasyla virüs mucizevi bir ekilde yok olacaktr. açklamas ise o günlerde Amerikan basn ve kamuoyunda sklkla tartld.
24 ubatta ABDdeki vakalarn artmasna ramen virüsün hala kontrol altnda olduunu kaydeden Trump, ABD Hastalk Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) ile DSÖ birlikte çalyor. dedi.
- Trump, mart ortasndan itibaren konuyu ciddiye almaya balad
Durumun ciddilemesi ve koronavirüsün küresel bir kriz haline geleceinin ayak seslerinin net bir ekilde duyulmasyla Trump, 11 Marttan itibaren virüse kar ciddi bir tavr taknmaya balad.
11 Marttaki ulusa sesleni konumasnda, Avrupadan gelen uçular askya aldn duyuran Trump, 13 Martta da ulusal acil durum ilan etti.
Trump, 27 Martta Fransa Cumhurbakan Emmanuel Macron ile yapt telefon görümesi bata olmak üzere birçok konuda DSÖnün de içinde bulunduu uluslararas kurululara verilen destein önemine dikkati çekti.
- Trump, 7 Nisanda DSÖye tepki gösterdi
Ancak Trump, 7 Nisanda Twitter hesabndan yapt paylamla DSÖye kar mücadelesini balatm oldu.
Trump, söz konusu mesajnda, DSÖ, bu defa gerçekten patlad. Fonunu büyük oranda ABD salyor ama bu örgüt nedense hala çin odakl. Bu konuyla ilgileneceiz. Neyse ki çine snrlarn açk tutulmas tavsiyelerini kabul etmedim. Neden bize bu kadar hatal bir tavsiye verdiler? ifadelerini kulland.
Söz konusu tavrn ayn günkü basn toplantsnda da sürdüren Trump, ABDnin çine göre kurulua daha çok fon salamasna ramen DSÖnün çin merkezli hareket ettiini kaydederek, DSÖnün ileyiine bir bakacaz. Ancak DSÖye saladmz fonlar büyük oranda askya alacaz. dedi.
Trump, bir gazetecinin DSÖ çin odakl derken neyi kastediyorsunuz? sorusunu ise Önce çine snrlarmz kapatmamamz söylediler. Vuhanda olanlar görmeleri gerekirdi. Görmü de olmallar ama bunlar bildirmediler. eklinde yantlad.
- Salgn tehdidini küçümsediler
Trumpn açklamalarnn ardndan 8 Nisanda DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, isim vermeden Trump eletirerek, Bu virüsü politize etmeyin. Daha fazla ceset torbas görmek istiyorsanz siyasete alet etmeye devam edebilirsiniz. açklamasn yapt.
Trump ise ayn günkü basn toplantsnda, Ghebreyesusun ifadelerine,çin ile ilikilerine baktm da DSÖnün virüsü siyasiletirmekten bahsettiine inanmyorum. Bize ceset torbalarndan bahsediyorlar. DSÖ bize doru analizleri yapsayd insanlarmza daha iyi bir hizmet verirdik. yantn verdi.
DSÖnün salgn küçümsediini kaydeden Trump, DSÖye, Salgn tehdidini küçümsediler. suçlamasnda bulundu.
- Trump, 14 Nisanda DSÖye salanan fonlar durdurdu
Trumptan beklenen açklama ise 14 Nisanda geldi. Örgütün adeta çin için çaltn ileri süren Trump, Bugün yönetimime, Dünya Salk Örgütüne saladmz fonu durdurma talimat veriyorum. Herkes orada neler döndüünü biliyor. ifadesini kulland.
Trump bu karar alrken yönetiminin, DSÖnün salgn konusundaki ihmal ve örtbaslarn deerlendirdiini de sözlerine ekledi.
- DSÖ, çinin piyonu
15 Nisanda yine Beyaz Sarayda kameralarn karsna geçen Trump, Neler olduunu anlamamz uzun zaman ald. Ancak, DSÖnün (çinde) neler olduunu bildiine dair içimde bir his var. DSÖ, ülkelerin snrlarn virüse kar korumakta baarsz oldu. Bu büyük bir hatayd. Belki de bir hata deildi ve DSÖ birçok eyi biliyordu. ifadesini kulland.
Trump, DSÖnün, ABDnin çine snrlarn kapatma kararna da kar çktn anmsatarak, DSÖ hakknda içimde kötü hisler var. DSÖ, çinin piyonu ve çin odakl çalyor. deerlendirmesinde bulundu.
- Trumpn karar tartlyor
Trumpn son yllarn en önemli küresel salk krizinin ortasnda DSÖye verdii fonlar askya almas uluslararas kamuoyunda ve DSÖde ciddi tepki çekti.
DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus, Trumpn bu kararnn ardndan, ABDnin, DSÖ için uzun süreli ve cömert bir dost olduunu belirterek, Umuyoruz ki böyle de devam edecek. Trumpn, DSÖye salad fonu durdurma kararn esefle karlyoruz. yorumunu yapt.
Birlemi Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ise Trumpn kararna, u an koronavirüse kar mücadelede DSÖnün ya da herhangi bir insani yardm kuruluunun kaynaklarn azaltma zaman deil, dayanma zaman. sözleriyle tepki gösterdi.
Ayrca sviçre, ran, çin, Rusya, Almanya ve Afganistan gibi ülkelerden de tepkiler geldi.
- Trump istihbarat dinlemedi mi?
Amerikan basn ise Trumpn krizin balarndaki Buna grip gibi davrann, çin iyi i çkaryor ve Nisan gelince virüs geçer gibi açklamalarn anmsatyor.
Ayrca Amerikan istihbaratnn çindeki salgn konusunda Trump ocak ve ubat aylarnda uyardn öne süren basn, Trumpn elinde imkan varken uyarlara kulak asmad ve önlem almakta geciktii için krizin bu kadar kötületiini savunuyor.
Amerikan kamuoyunda ayrca, Trumpn DSÖyü hedef tahtasna oturtmas, koronavirüs salgnna ilikin çine yönelik ataca admlarn bir ön habercisi olarak da yorumland.