Prof. Dr. Oya Özkarde, okulda baarszln yedi nedenini öyle açklad:
ALT KÜLTÜR PROBLEMLER
Ailenin pek çok özellii çocuun okulda baarsz olmasna neden olabiliyor. Bunlardan bir tanesi sosyo-kültürel faktörler, aznlk örencileri. Bizim ülkemizde büyüyen bir problem. çok fazla göç alyoruz. Bunlarla ilgili etkili yardmlarn çok fazla yapldn söylemek mümkün deil. Douda olan çocuklar var. Buradaki sosyal deerlerin farkl olmas akademik baarszl nasl etkiliyor? Eer ailenin ajandasnda örenme ya da okul baar çok önemli deilse okuldan beklentisi bu yolda olmuyor, çocuu baka yönde destekleyebiliyor.
ALENN ETM DÜZEY
Ailenin kültürel düzeyi yükseldikçe okuldaki baarszlkla ilgili nedenler de farkllamaya balyor. Ailenin beklentisi ne kadar yüksekse baar talebi o kadar fazla oluyor. Bu çocuun sosyal anlamda çok fazla bask hissetmesine neden oluyor ya da ailenin sosyo-kültürel düzeyi dütükçe aile çocuun örenip örenmemesiyle çok fazla ilgilenmedii için bu sefer de bask oluyor.
Yaplan aratrmalarda özellikle babann otoriter ve kat bir disiplin anlaynn olmas çocuklardaki akademik baarszlkla ilikili bir özellik olarak bulunmu. Genellikle baskc anne baba tutumu ya da gevek anne baba tutumu baary olumsuz yönde etkiliyor.
Yalnz burada yine aratrmalarn henüz cevap vermedii bir soru var. Biz öyle bir ey diyoruz. Anne baba tutumlar içinde demokratik anne baba tutumu, çocua özgürlük veren anne baba tutumu çocuklar için en uygun olan. Ama öyle çocuklar var ki, çocua demokratik bir tutumla yaklatnzda öz düzenleme baars ya da sorumluluk almakla ilgili görevi çok olduu için bu yaklam çocuklara yaramyor. Dolaysyla baz aileler sorun çkmasn diye bazen bilinçsiz olarak daha otoriter ortamlar bu çocuklara sunabiliyorlar. Hep tek yönlü bir iliki yok. Ailenin ve çocuun özelliklerinin birbirini nasl etkilediine bakacaz.
ARKADA LKLER
Genellikle ergenlik döneminde akran basks baarszl tetikleyen önemli nedenlerden biri oluyor. çocuun seçtii akran grubunun özellii okula devam ve baary da etkileyebiliyor. Dahil olduu grubun özellikleri etkileyebiliyor. Baz çocuklarda tersine zayf akran ilikisi, yeterince akranyla ilikisinin olmamas çocuu baarszla uratabiliyor.
MOTVASYONLARINI KAYBEDLD YER: OKUL
Okula geldiimizde bugün birçok aratrmac özellikle üstün yetenekli çocuklarn ilgilerini ve motivasyonlarn kaybettii yer olarak sunuyor. Bu bizim açmzdan trajik bir durum. Biz ne yapyoruz da okul öncesinde merakl, aratrmaya istekli çocuklar meraksz örenme konusundan kaçan çocuklar ve hatta genç yetikinler haline getiriyoruz. Bu sadece ilkokul için deil, üniversite için de geçerli.
Üstün olup okulda baarsz olan çocuklardan yaklak yüzde 75i okulu sevmiyor.
ÖRETMENN YETERL OLAMAMASI
Biz diyoruz ki okul sistemiyle ilgili problemler bunlar ama öretmen yeterliliinden bahsettiimiz zaman öretmen yetitirme politikanza geliyorsunuz. Orada hepimizin çok iyi bildii örnekler var. Bir gecede öretmen olan öretmenler var. Baka alanlardan gelip bir aylk formasyonlarla öretmen olan arkadalar var. ...Aratrmaclar bugün hangi öretmene yeterli bir öretmen dediimizin üç tane kriteri olduunu söylüyor. Birincisi öretmenin alan bilgisi yeterli mi, ikincisi snf yönetimi bilgisi yeterli mi, bunu etkin bir ekilde kullanyor mu ve etkili iletiim becerilerini yeterince kullanyor mu, üçüncüsü ve en önemlisi farkl gelien örenme karakteri olan çocuklarn özelliklerinden haberdar m? Eer bunu yapyorsa öretmen snfta yeterli bir öretmen olarak kabul ediliyor. Dolaysyla okul dediimiz zaman snfn ikliminin nasl olduundan düünün verilen ödevlere kadar bir dizi sorunun baarszla yol açmas mümkün. Hele de imdi özel yetenekli çocuklar eer karma snftaysa, baz ödevler çok tekrarlayc olduu için o çocua çok skc gelebiliyor ondan sonra o çocuklar ödev yapmay brakabiliyor. Biz öretmene snfta bu çocuk problemli dediimizde, buradaki sorun ne, ben ne yapyorum da bu çocuun baarszln tetikliyorum diye bakmyor. Ya da aile una bakmyor: Ben ne yapyorum da bu çocuun baarsz olmasna neden oluyorum? Biz bunlardan önce çocua bakyoruz. Hlbuki bütün bunlar ekarte ettikten sonra çocua bakmamz gerekiyor.
KIZLARLA ERKEKLER ARASINDAK FARKLILIKLAR
Cinsiyetle ilgili özelliklere baktmz zaman iki kategoriden bahsetmemiz mümkün. Birincisi kzlarla erkekler arasndaki farkllklar. Erkekler genellikle skldklar zaman ya da bir eyden koptuklar zaman daha saldrgan olma eilimindeler. Kzlarsa daha kapanma daha depresif olma gibi bir eilimdeler. Dolaysyla genellikle bu nedenden dolay baarszlklara baktmzda üstün yetenekli çocuklarn akademik anlamda baarsz olanlar hangilerinden dediimiz zaman erkekler daha fazlaym gibi görünüyor. çünkü üstün yetenekli olan erkek çocuklar snfta problem üretiyor. Öretmenin daha çok dikkatini çekiyor ailenin de. Bir de toplumun kz ve erkee yükledii roller var. Erkeklerden genellikle baarl olmasn, iyi bir i sahibi olmasn bekliyoruz. O çocuklarn baarszlklar daha çok gözümüze çarpyor. Ama Türkiyede hala eitimde kzlara frsat eitliinden bahsediyoruz. çok yetenekli olup harcanan pek çok köy kz olduunu biliyoruz. O kiiler kendi kendilerini gelitirerek birtakm eyler yapmaya çalyorlar. Fakat eitim açsndan baktmzda ilkokul terk oluyorlar.
DAVRANI BOZUKLUKLARI
Davran bozukluklar ve kar gelme bozukluklar bir baka sorun. Özellikle yüksek fonksiyonlu aspergerler üstün zekal çocuklarda çok sklkla karlatmz bir grup. Bütün bunlar akademik baarszlklar ve genel olarak da eer uygun müdahaleler yaplmazsa teorik baarszlklara yol açabilecek eyler. Burada öyle bir eye dikkat etmemiz lazm. Bu çocuklar deerlendirirken, tanlarken iki kere dikkatli olmamz gerekiyor.
Bir örnekle anlataym. Yllar önce bir aile geldi, çok iyi hatrlyorum çocuun zekas üstün. Okulda bir baar problemi var ve genel olarak da danklk, davranlarn organize edememe, yeterince çalma alkanlklar kazanamam bir çocuk. Danma merkezine gidiyorlar, uzman diyor ki, sizin çocuunuzun hiçbir eyi yok. çocuunuz bir Ferrari ama Wolksvagen gibi hareket ediyor. Problemi yok diyor. Sordunuz mu eer Ferrari idiyse neden Wolksvagen gibi? Buraya çok dikkat etmemiz gerekiyor.
BR çOCUU BÜTÜNCÜL OLARAK TANIMAK
TÜZDER Genel Müdürü Tunahan Cokun ise en önemli konulardan birinin üstün zekal çocuun tespiti olduunu ve bu tespitin de sadece salt bir IQ testi ile olmamas gerektiini söyledi. Bireyi Bütüncül Tanma (BBT) programnn önemini anlatan Cokun, çocuun IQ testinin yannda fiziksel, duygusal, sosyal, ruhsal ve sra d düünme potansiyelinin de ölçülmesi önemlidir dedi. Cokun, ikinci aamada ise bu çocuklarn eitim ald okullardaki öretmenlerin eitimlerinin yani eitici eitimlerinin önemini vurgulad. Bu eitimler; Zeka ve Akl Oyunlar Eitici Eitimi, Zihin Haritalar ve Hafza Teknikleri Eitici Eitimi, Anlayarak Hzl Okuma Teknikleri Eitici Eitimi.