Sanayi ve Teknoloji Bakanlndan yaplan açklamaya göre; TEKNOFEST için stanbula gelen Prof. Aziz Sancar, Kocaeli Gebzedeki TÜBTAK Fen Lisesini ziyaret etti. Ziyaret srasnda Sancara, Bakan Yardmcs Mehmet Fatih Kacr ile TÜBTAK Bakan Prof. Dr. Hasan Mandal elik etti. Alklarla karlanan Sancar, snflar gezdi, okulun eitim müfredatna ilikin bilgiler ald. TÜBTAK Ulusal Metroloji Enstitüsünde (UME) örencilere konferans veren Sancar, yapt sunumda Türk dünyasnn dünya bilimine katksn tarihsel bir perspektiften deerlendirdi. Sancar, Türkiyenin teorik eitimde çok iyi olduunu belirterek, Ben doktora yaparken çok zorluk çektim. çünkü deney yapamyordum. Türkiye bizi teorik alanda çok iyi hazrlad ama deney tecrübemiz eksikti. Bilim yapmak deney ile olur. Biz çocuklarmza erken yata deney yapmay öretmeliyiz dedi. ABDde Türk kültür Merkezi ina ettiklerini anlatan Sancar, Arka bahçesinde köede Atatürkün büstü var, bir köede de Piri Reisin. Piri Reisi koymamn sebebi, o dünya haritasn ben de DNA onarm haritasn yaptm. Benim Piri Reis haritam dedim diye konutu.
ÖRENCLERN SORULARINI YANITLADI
Sancar, sunumun ardndan örencilerin sorularna yant verdi. Nobele nasl bavurdunuz? sorusu üzerine Sancar, Bavurmak diye bir ey yok. Kendinizi Nobele aday gösteremezsiniz. Nobel, kimya komitesi bakan bizim onurumuza yemek verdii zaman bana dedi ki Ben uluslararas toplantlara gidemiyorum, herkes etrafma toplanp beni etkilemeye çalyor. Nobel kendi propagandan yapmakla kazanlmaz. Beni bu güne kadar kim aday gösterdi bilmiyorum. En büyük gaye, Nobel deildir, kitaptr. 100 sene sonra benim bulularm sizin gibi Türk çocuklar okuyacaklar ve bunu bir Türk yapt diyecekler. Benim gayem oydu. Ben Nobel düünmüyordum ifadesini kulland.
NEDEN DNA ÜZERNE çALITI?
Sancar, Neden DNA onarm çaltnz? sorusu üzerine, öyle yant verdi:
DNA yaps kefedildiinde bu genetiin temel yapsdr ve bozulmaz diye bir düünce tarz vard. Sonradan baktlar ki röntgen nlaryla güne nlaryla baka çevredeki kimyasallarla tahrip olunca mutasyona sebep oluyor, kanser oluyor. Benim doktora yaptm hoca ilk defa DNAy onaran bir mekanizma olduunu kefetmiti. Ama bu enzimin nasl çaltn bir türlü çözemedi. çünkü çözmek için enzimi artmak lazm. Enzim çok az miktarda yaplyordu. Ben enzimi çoalttm ve arttm ve nasl onarlr onu çözdüm. Baka onarm mekanizmalar var onlarla devam ettim. Bilimde bir testin nereye götüreceini bilemezsiniz. Ben bununla urarken bir de baktm ki insanlarda DNA onarm enzimine benzeyen bir protein var ama DNA onarm yapmyor. Bu ne yapyor diye aratrrken bir baktm ki bu biyolojik saati kontrol ediyor. Bunun üzerine biyolojik saat üzerinde çalmaya baladm ve ikisini birletirdim. imdi biyolojik saat, DNA onarmn nasl kontrol ediyor? Bunu kullanarak hem kanser önleminde hem de kanser tedavisinde nasl kullanabiliriz imdi o çalmay yapyoruz.
BLM YAPMAK KOLAY DEL
Prof. Dr. Aziz Sancar, Emeklerinizin karln aldnz m amacnza ulatnz m? sorusu üzerine, 5 yl gece gündüz çaltklarn söyledi. Sancar, nsanda DNA nasl onarlyor bunu bulmak istiyorduk. Eer önemli bir konu üzerinde çalyorsanz biliniz ki o konu üzerinde çalan 5 kii daha vardr. Eer Japonyadan biri bunu bizden bir ay önce bulsayd bizim 5 ylmz heba olurdu. Bilim yapmak kolay deil. Ben bunu merak için yapyordum; insanlar nasl onarlyor? çünkü bakterilerde ki proteinler insanlarda yok. Ama insanlarda da onarldn biliyordum ve bunu çözmek istedim. Saysz uykusuz gecelerimiz oldu dedi.
MOTVASYON KAYNAI NE?
Sancar, En iyi olmak, baarmak için ne gerekli eklindeki bir soru üzerine de Bazen yenilir, bazen yeneriz. Her eyi ben baaracam diye bir ey yok. Fatihin mehur bir sözü vard stanbul, ya ben seni alacam ya sen beni alacaksn. natç olacaksn ve istekli olacaksn ve bütün enerjini ona vereceksiniz. Bu fedakarlk ister, aile de zor durumlar yaratabilir. Siz gece yarlarna kadar çalabilirsiniz, hanm evde bekliyor. Denge kurmak gerek. Eer istekliyseniz ben yapacam derseniz yaparsnz. Büyük iler yapm çok bilim adam pek mutlu deiller aslnda. kide bir söylemek istemiyorum; ama ben çok milliyetçiyim. Bu benim için büyük bir motivasyondur. Ne kadar strese girsem onun tesellisi var ifadesini kulland.
KARDEM ÖLDÜ, BEN DE ZATÜRRE OLDUM
Prof. Dr. Aziz Sancar, Neden biyoloji? sorusuna ise, öyle yant verdi:
Tbbiyeye gittim doktor oldum. Orada örendim ki doktorlar teknisyen gibi çalyor. Mardin Savurun Surgücü köyünde salk ocanda çalyordum orada çok tüberküloz vard. Salk Bakanl kilolarca ilaç gönderiyordu. Merak ettim. Zatürre olunca penisilin veriliyor. Benim hayatm öyle kurtarld. Ben zatürre olmutum kardeimden kaptm. Kardeim öldü. Ben de zatürre oldum, ben ansl çktm. Türkiyeye penisilin yeni geliyordu. Penisilin inesi yaptlar ben iyiletim. Ama penisilin tüberkülozu tedavi etmiyor. Sordum soruturdum, kitaplar aratrdm cevab yok. Ne mikrobiyologlar ne doktorlar biliyor. Sadece Türkiyedeki doktorlar deil dünya da bilinmiyordu. Doktorlar verilen eyleri tatbik ediyor, bir aratrma yeni bir keif yapmyor. O bakmdan ben merakl bir kii olarak moloküler biyolojide doktora yapmaya karar verdim.
ATATÜRKÜN SAYESNDE
Nobeli Antkabire hediye etmeye nasl karar verdiniz? sorusu üzerine, Söyleyeceim ama kimse alklamayacak oldu mu? lginç bir ey Nobeli ben aldm onun heyecan, kargaal vard. Eime söyledim, eim Amerikal ben bunu Antkabire koyacam. Tabii baka ne yapacaksn? dedi o Amerikal kadn. çünkü ona Atatürkü anlatmtm. Atatürkü birçok Türkten daha çok takdir ediyordu. Ben de hayret ettim. Yok, biz saklayalm demedi. Ben Atatürkün sayesinde oraya vardm. çünkü Mardinin Savur ilçesinde annesi babas okuma yazma bilmeyen bir çocuun eitim görüp Nobel almas Atatürk sayesinde oldu.
Soru cevap ksmnn ardndan Sancara teekkür eden TÜBTAK Bakan Mandal, kendisine günün ansna 1875te kabul edilen metrik sistemin iki simgesinden biri olan ve 2018 ylnda yürürlükten kaldrlan kilogram prototipi hediye etti.