Halk dilinde snav kaygs olarak bilinen durumun psikoloji literatüründe performans kaygs bozukluu olarak geçtiine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Berra Ba, Snav kaygs, bireyin performans göstermesi gereken ders baarsn ortaya koymada, müsamerelerde görev almada, akran iletiimini sürdürmede ve büyükleriyle iletiim kurabilmede kendisini güvenli ve sakin bir ekilde ifade edebilmesinde bozulma olarak ifade edilebilir dedi.
ERKEN ZAMANDA MÜDAHELE EDLRSE YAAM KALTES ARTAR
Özellikle okula baladktan sonra semptom gösteren bu bozuklua erken zamanda müdahale edildiinde kiinin yaam kalitesini artacan vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Ba, Performans kaygs bozukluu yaayan bireyler uzun zaman ders çalsalar da verimleri düüktür. Hayata dair umutlar çökkündür. Birim zamandan ve yaadklar andan keyif alabilmek onlar için çok güçtür. Sklkla duygusal boalmalar (sebepsiz alama, çabuk kzma) görülür diye konutu.
SNRLLK, SEBEPSZ MDE ARISI VE BULANTISINA DKKAT
Uzm. Klinik Psikolog Ba, bozukluun önemli belirtilerini ise öyle anlatt:
Endieli olma, zaman yönetmekte güçlük, özgüven eksiklii, uykuya dalamama, kalp atnda hzlanma, bulunduu ortamda güvende hissedememe, yetersizlik hissi, mükemmeliyetçilik, sürekli onay arama davran, yorgunluk, odaklanamama (dikkat eksikliinden kaynaklanmayan), psikolojik kökenli yaknmalar (sebepsiz karn ars, ba ars, mide bulants, uzuvlarda güçsüzlük gibi), sinirlilik, plan yapmaya ramen uygulayamama, sorumluluklar erteleme, molalar uzatma, gerginlik, performans gerektiren ortamlardan kaçnma (snava girmek istememe, müsamerede görev almak istememe, topluluk önünde iir okumak istememe gibi.)
SAHP OLAMADII NE VARSA GÖZÜNDE BÜYÜR
Yaplan çalmalarda snav (performans) kaygsnn hem genetik hem de psiko-sosyal örenmeden kaynaklandna dair bulgular edinildiini belirten Uzman Klinik Psikolog Ba, Kii performans kaygsn kendi seçmez, yaad ac dolu deneyimin tekrarlanmamas adna güvenli alannn zedeleneceini düünerek yapmas gerekenlerden kaçnr. Terapilerde sklkla kullandmz kavramlardan biri olan güvenli alan zedelenirse, hiçbir yerde kendisini güvende hissedemez ancak hayata dair umutlarn yeertilebilecei motivasyon kaynaklarna eriiminin engellendiini düünür. Sahip olamad ne varsa, gözünde büyür, devleir. Halen daha elinde olan kaynaklara ise küçümseyerek bakar ifadelerini kulland.
Uzman Klinik Psikolog Ba, snav kaygs ile mücadele etmek için yaplmas gerekenlerle ilgili önerilerini 8 maddede öyle sralad
Moviasyon kaynan bul. Bu ii baarmamdaki motivasyonum nedir? Bunu baardmda hayatmda neyi halletmi olmay arzuluyorum?
Öncelik plan yap. Birincil önceliklerim neler, birinci önceliklerimin en az yars tamamlanrsa, geçebileceim ikincil önceliklerim neler. u ara hayatmda olursa da olur olmasa da olur, dediim önceliklerim neler? Hiç yapmamam gerekenler neler?
Zaman kaybettiren faktörlerle ilgili sorumluluk al. Hangi tercihlerim, ödevlerimi/görevlerimi daha uzun sürede tamamlamam salyor? Ve gün içinde almam gereken verimi düürüyor?
Uyku düzenine dikkat et. Geç yatmamn bana zararlar neler? Gün içinde aldm verimin dümesine veya okula geç kalmama sebep olduu zamanlar oluyor mu? Veya ar uyuduumda, güne odaklanmam zor oluyor mu?
Günlük rutin olutur. Sabah, ölen ve akam yaplacaklar arasnda dengeyi bozan bir ey var m? Kendimden beklentilerim ar m?
Sevdiklerinden destek al. En güzel destek, psiko-sosyal destektir. Bu süreçte kendisinden destek almak istediim kimler var? Hangi davranlar, benim için destekleyici, tevik edici?
çalma planna kararllkla devam et. Bu süreçte, kararllm bozan motivasyonumu düüren neler oluyor? Bunlar çözebileceim eylerse, kendi kendime bu yönde zaman verebilirim. Eer zaman geçmesine ramen, toparlanamyorsam psikolojik destek almalym.
Dank ortamlar düzenle. Eer çaltm ortam danksa, bu konuda da sorumluluk almal ve ortam düzenlediim gibi performansm da düzenleyebileceimi kendime aktarabilirim. Doru bir teknikle doru bir zamanlama içerisinde notlarm yükseltebilirim.
ALELERE BÜYÜK GÖREV DÜÜYOR
çocuklarnn snav kaygsnn amas için ebeveynlere büyük görev dütüünün altn çizen Uzm. Klk. Psk. Berra Ba, onlarla sakin ve güvenli bir ses tonuyla konuarak, duygularn krmadan bu durumun çözülmesi için ellerinden geleni yapmalarnn önem tekil ettiini belirtti.
Genetik nedenle dahi olsa performans kaygs bozukluunun tedavi edilebilen bir bozukluk olduunu vurgulayan Uzm. Klk. Psk. Ba, Ben yapamam demek yerine, yapabilmek için elimden geleni yapmaya hazrm denilmelidir. Bu hastalk srasnda kii, iyi performans elde edemezse dünyann bana yklaca konusunda emindir. Bu yüzden Bu durumun senin için çok sarsc olduunu biliyorum, ancak ara ara yamur yamas stanbulda her zaman mevsimin sonbahar olduu anlamna gelmemektedir deil mi eklinde somutlatrmadan destek vererek durumu felaket haline getirmelerinin önüne geçilebilir. Daha önce baarszlklar yaayan ancak sonrasnda güzel baarlar elde eden bilim, sanat ve spor camiasndaki insanlarn yaam öyküleri kendilerine anlatlabilir. Korkularnn esareti içinde yaamalarndansa, cesaretle sorumluluk alarak ie balamalarnn önü açlabilir dedi.
ARKASINDA DEPRESYON YATABLR
Tüm bu önlemlere ramen kiinin snav kaygsnn sürmesi halinde baka türlü psikolojik bozukluklarn da (depresyon bozukluu, travma sonras stres bozukluu gibi) söz konusu olabileceini sözlerine ekleyen Uzm. Klk. Psk. Berra Ba, bu durumda mutlaka tetkiklerin gerçekletirilmesi ve ardndan sorunun tespit edilerek tedaviye balanmas gerektiini söyledi.
Sorunun çözümünde bireysel olarak kiinin neye yatkn olduunu bulmak ve o konuda ilerlemesini salamak son derece önemli olduunun altn çizen Uzm. Klk. Psk. Berra Ba, Kiinin mevcut olunan kaynaklarn (neye yatkn olunduunu) ortaya çkararak çabalayabilmek ve andan keyif almay baarrken motivasyonu salamlatrmak, snav kaygsnn ve tüm performans kaygs bozukluklarnn panzehridir diyerek sözlerini noktalad.