Fiyat 6 bin liralara kadar çkan akll telefonlar alp taksitleri ödemeyenlerin saysnn sürekli artmas, üpheli alacak kaleminde büyük risk oluturdu. Dünyada yer alan habere göre telekomünikasyon ve enerji sektörüne hizmet veren RMC Consultingin kurucusu Abdullah Sevimli, kara listeyi paylama ve cep telefonuna blokaj yetkisinin sorunu çözeceini savundu. Sektörün içinden üst düzey bir yetkili ise POS tefecilii gibi imdi de cihaz tefecilii yaplyor, kredi limiti olmayanlar taze para bulmak için yüksek fiyatl cep telefonunu finansman arac gibi kullanyor dedi.
Mobil letiim Araçlar ve Bilgi Teknolojileri Adamlar Dernei (MOBSAD) Bakan Sinan Eki, Türkiyede her ay 500 bin dolaynda cep telefonunun GSM operatörlerinin yetki verdii bayiler üzerinden satld ve bunun 50 binin ambalaj açlmadan yeniden sata sunulduunu tespit ettiklerini açklamt.
Sevimli, Bu durum, kara listede olduu için bankalardan kredi alamayan ancak rahatlkla cep telefonu satn alabilen kiilerin, bu ilemi bir finansman arac olarak kullanmasndan kaynaklanyor. Ödememe niyetiyle cihaz alanlar üpheli alacan ana kayna haline geldi. Nitekim hukuka intikal eden alacan önemli bir ksmn cihaz alan müteriler oluturuyor. Bu müterilerin ödememe oran yüzde 80 seviyesinde. Bu vakalar özellikle yüksek bedelli ithal cihazlarda yaanyor. Bu nedenle söz konusu suistimalin cari aç arttran bir boyutu da var dedi.
Sektör yetkililerinden edinilen bilgiye göre sektörün cep telefonu nedeniyle ayrd karlk minimum 1 milyar liraya ulayor. Dolaysyla ayrlan üpheli alacak karl nedeniyle her yl 200 milyon lira vergi daha az ödeniyor.
Garanti kapsamndan çkarlmal
Telekomünikasyon sektörünün, bankaclk sisteminden farkl olarak müteri kredibilitesini deerlendirebilecei KKB benzeri bir sistemi bulunmuyor. irketler aras kara liste paylalmasna yönelik yasal düzenleme yapld ancak sektör temsilcileri ikincil mevzuat gelitirilmedii için irketler arasnda kara liste paylam yaplmadn belirtiyor. Sektör, Bankalar Birlii Risk Merkezine riskli müteri bilgilerini bildirmeye balad ancak raporlama henüz sonuçlanmad.
Abdullah Sevimli bu nedenle öncelikle ödememe niyetiyle cihaz alan abonelerin bankaclk sektörü için de riskli müteriler kategorisinde tanmlanmasnn etkili olaca görüünde. Operatörlerin üreticilerle anlaarak, bedeli ödenmeyen cihazlarn garanti kapsamnda deerlendirilmemesini öneren Sevimli, sektörün bu sorunu tek bana çözemeyeceini düünüyor. Bunun için Maliye Bakanl, BTK ve BDDKnn destei ile borcunu ödemeyenlerin cihazlarna blokaj koyabilme imkan tannmas, kara liste paylam ve sektör bazl kredi notu üretimi önerilerini de getirdi.
Cep tefecilii nasl iliyor?
-Kara listede olduu için herhangi bir bankadan kredi alamayan bir kii, cep telefonu operatörünün yolunu tutuyor.
-Bankalar, operatörler arasnda kara liste paylam olmad için herhangi bir operatörden telefon almann önünde bir engel bulunmuyor.
-Cep telefonu fiyatlar 6 bin liray buluyor. Böyle yüksek fiyat seviyesinden bir telefon, operatörün salad sistemle taksitle alnyor.
-Bu telefon bir miktar ucuza piyasada satlyor.
-Böylece 5 bin TL seviyesinde bir finansmana eriim mümkün olurken, ilemin amac bandan beri sahtekarlk olduu için operatör taksitlerin tahsilatn yapamyor.
-Ayda 50 bin adete yakn cep telefonunun bu ekilde satld hesaplanyor.
Taksit yasa büyümeyi frenlemedi, 5 ylda 60 milyon cep telefonu satld
? Türkiyede telefon cihaz piyasas, 2013-2017 yllar arasnda ciddi bir büyüme gösterdi. Son be ylda 55-60 milyon adet cep telefonunun satld ve harcanan parann 90 milyara ulat öngörülüyor.
? 2017 ylnda 13 milyon adet cep telefonu için 20 milyar liraya ödendii hesaplanyor.
? DORinsigt raporlarna göre, Türkiyede tüketicilerin yüzde 50si cep telefonunu yenilemek istiyor. Tüketiciler en çok cep telefonlarn yeniliyor ve Türkiyede akll telefon deitirme skl 2,5 yl.
? Kredi kartna taksitle cep telefon satnn yasaklanmas sat rakamlarn azaltmad, satlarn telekomünikasyon sektörü tarafndan yaplmasn salad. Taksitle yaplan satlar sektörün pazar paynn neredeyse yarsna ulat.