Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlnn 2017 Yl Bütçe Sunumundan derlenen bilgilere göre, Türkiye transit petrol ve doalgaz boru hatt projelerinde jeopolitik ve stratejik liderliini sürdürmek istiyor.
Avrupann en fazla enerji ithal eden ülkeleri arasnda yer alan Türkiyenin yllk doalgaz tüketimi yaklak 50 milyar metrekübü buluyor. Bu kapsamda arz güvenliini garanti altna almak isteyen Türkiye, doalgaz boru hatlar projelerine arlk veriyor.
- Mevcut projeler
Türkiyenin u an uluslararas alanda 5 doalgaz boru hatt bulunuyor. Türkiye, Bakü-Tiflis-Erzurum Doalgaz Boru Hatt, Mavi Akm ve Türkiye-Rusya Doalgaz Boru Hatt ile Türkiye-ran Doalgaz Boru Hattndan gaz tedarik ederken, Avrupa ile balanty salayan Türkiye-Yunanistan Doalgaz Boru Hatt üzerinden de Yunanistana gaz gönderiyor.
Türkiye 2007de faaliyete giren Bakü-Tiflis-Erzurum Doalgaz Boru Hatt üzerinden yllk 6,6 milyar metreküp, Mavi Akmdan 16 milyar metreküp ve Türkiye-Rusya Doalgaz Boru Hattndan da 14 milyar metreküp gaz ithal ediyor. ran üzerinden ise boru hattyla Türkiyeye yllk yaklak 10 milyar metreküp gaz girii salanyor.
Komu ülke Yunanistan ile 2007de iletmeye giren boru hattndan da yllk 750 milyon metreküp gaz Yunanistana gönderiliyor.
- Hayata geçecek projeler
Bakanlk, Azerbaycandan Türkiye ve Avrupaya doalgaz tayacak Trans Anadolu Doalgaz Boru Hatt (TANAP) ve bu projenin Avrupa aya olarak görülen Trans Adriyatik Boru Hatt ile (TAP) Türk Akmndaki gelimeleri yakndan takip ediyor.
Bu kapsamda yürütülen çalmalar neticesinde TANAPtan 2018de 16 milyar metreküp doalgaz gönderilmesi planlanyor. Bu miktarn 6 milyar metrekübü Türkiyeye, 10 milyar metrekübü de TAP vastasyla Avrupaya sevk edilecek. Söz konusu boru hatt Yunanistann kuzeyi, Arnavutluk ve Adriyatik Denizinden geçerek doalgaz talyaya ulatracak. Mevcut uzunluu 878 kilometre olacak boru hattnn, 2020 ylnda faaliyeti geçmesi planlanyor.
TANAPta, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol irketi SOCARn yüzde 58, BPnin yüzde 12 ve Boru Hatlar le Petrol Tama Anin (BOTA) de yüzde 30 pay bulunuyor.
Ayrca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Berat Albayrak ve Rus Enerji Bakan Aleksandr Novak tarafndan imzalanan Türk Akm doalgaz boru hatt projesinin 2019da hayata geçmesi planlanyor.
Proje kapsamnda ina edilecek iki hattan toplam 31,5 milyar metreküp doalgaz geçecek. Bu miktarn 15,75 milyar metrekübü Türkiyeye, kalan ksm ise Avrupaya gönderilecek. Türk akm hatt, Rusya kysndaki Anapa ehrinden denize girerek, stanbulun 100 kilometre batsnda yer alan Kyköyden karaya çkacak. Projenin Avrupa giri noktas üzerinde ise görümeler sürüyor.
Rusya, Bat Hatt vastasyla Türkiyeye Ukrayna üzerinden doalgaz gönderiyor. Rusyann Ukrayna ile yaad anlamazlklar nedeniyle Türkiyeye gönderdii doalgaz miktarnda azalma olabiliyor. Bunun önüne geçmek isteyen Türkiye ve Rusya, Türk Akmn hayata geçirmeyi planlyor.
Öte yandan, Türkiye-Bulgaristan enterkonnektörü (TB) doalgaz iletim sistemine yönelik çalmalar da devam ediyor. ki ülke arasnda 2014te imzalanan mutabakat zaptyla çift yönlü gaz aknn salanmas hedefleniyor.
- Muhtemel projeler
Türkiyenin doalgaz ticaret merkezi olma hedefine önemli katk salayacak projelerden biri de Türkiye-srail Doalgaz Boru Hatt Projesi. ki ülke arasndaki ilikilerinin alt yl aradan sonra tekrar normalleme sürecine girmesiyle srail ve Dou Akdeniz bölgesindeki doalgaz projeleri yeniden gündeme geldi.
Bu kapsamda, srail Enerji Bakan Yuval Steinitz ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Albayrak, 13 Ekimde stanbulda bir araya geldi. Görümede Türkiyeden Avrupaya doalgaz ihrac yapacak bir boru hatt kurulmasnn deerlendirildiini belirten Steinitz, Türkiye seçenei çok önemli. Bu konuyla ilgili iki hükümet arasnda özel bir diyalog kanal açmaya karar verdik. Böylelikle, bu opsiyonun mümkün olup olmadn ve fizibilitesini görüeceiz. ifadelerini kullanmt.
Bakan Albayrak da srailli Bakan ile bölgedeki doalgaz rezervleriyle ilgili görütüklerini dile getirerek, Dou Akdeniz gaz hem Türkiye hem bölge için olumlu bir alternatif. Gelimeleri göreceiz. deerlendirmesinde bulunmutu.
Türkiye, Irak Kürt Bölgesel Yönetiminden almay planlad doalgaz için de somut admlar atmaya balad. Bu kapsamda nisanda Kuzey Irak snrndan Mardine uzanmas planlanan 185 kilometrelik rnak doalgaz boru hattnn ihalesi yapld.
Kuzey Iraktan boru hatt vastasyla getirilmesi planlanan doalgazn Türkiyeye ve buradan Avrupaya gönderilmesi seçenekler arasnda yer alyor. Bölgede 5 trilyon metreküplük doalgaz rezervi bulunduu ve bu miktarn Türkiyenin yaklak 50 yllk doalgaz ihtiyacn karlayabilecei ifade ediliyor.
Öte yandan Türkiye, Türkmenistann TANAP hattna balanmas durumunda bu ülkeden de dorudan doalgaz tedarik etmek istiyor.
- Boru hatlar dndaki gelimeler
Türkiye, mevcut boru hatlarnn haricinde doalgaz ihtiyacnn kalan bölümünü svlatrlm doalgaz terminalleri (LNG) üzerinden temin ediyor. Marmara Erelisi LNG terminali ve zmir Aliaa LNG terminali üzerinden yllk 12 milyar metreküp gaz girii salanyor. letmede bulunan söz konusu LNG terminallerinin mevcut kapasitelerinin artrlmas için çalmalar yürütülüyor.
Bakanlk, aralk aynda Aliaadaki LNG terminalinin günlük kapasitesinin 16 milyon metreküpten 25 milyon metrekübe ve gelecek yl da 39 milyon metrekübe çkarlmasn planlyor.
ki LNG terminali dnda, yüzen LNG terminalleri (FSRU) projeleri için de dümeye basld. Bakan Albayrak, FSRU teknolojisinin Türkiye için çok önemli olduunu belirterek, FSRU tesisini bu yl sonu itibaryla devreye alacaz ve bunu 9 ay gibi belki de rekor bir sürede yapm olacaz. K öncesinde Türkiyeye günlük ek 20 milyon metreküp gaz basma kapasiteli sistemi devreye almak bizim için çok önemli bir gelime. ifadelerini kullanmt.
FRSU ve LNG terminallerine ek olarak, doalgaz depolama alannda da çalmalar sürüyor. Türkiyenin tek yer alt doalgaz depolama tesisi Silivride bulunuyor. BOTA tarafndan iletilen tesis, yllk 2,6 milyar metreküp doalgaz depolama kapasitesine sahip.
kinci depolama tesisinin ise Tuz Gölünde yaplmas planlanyor. Bakan Albayrak, Tuz Gölünde ina edilecek tesise ilikin, Ocak aynda güzel bir sürprizimiz olacak. Tuz Gölündeki depolama tesisinin altyap güncellemesine dayal ortaya koyduumuz bir çalma vard. Süresini öne çektik. Bu k devreye alnmas için inallah ilk kaverne gaznn baslmasyla ilgili töreni balatacaz. açklamasnda bulundu.
Mersinin Tarsus ilçesinde de bir doalgaz depolama tesisinin inas için çalmalar sürüyor. Bu kapsamda, Tekfen Holdinge bal Tekfen naat ve Tesisat ile Alman HMBnin yer ald konsorsiyum, Mersin-Tarsusta yer alt doalgaz depolama tesisleri iine yönelik 2,4 milyar avro tutarnda iki sözleme imzalad. Tarsusta birbirine yakn iki sahada, toplam 4 milyar metreküp kapasiteli yer alt doalgaz depolama tesisi ina edilecek.
Öte yandan, tüm bu çalmalara ek olarak Türkiyenin enerji ticaret merkezi olabilmesi için enerji borsasnn ve uluslararas piyasa entegrasyonunun da güçlendirilmesi hedefleniyor.