Sosyo Politik Saha Aratrmalar Merkezi, Diyarbakr esnafnn koronavirüs sürecinden nasl etkilendiini yapt anketle mercek altna ald. 13-16 Nisan tarihlerinde yüz yüze yaplan görümelerle yaplan ankete 300 esnaf katld. Ankete katlan esnaflarn yüzde 81i erkekler yüzde 19u kadnlardan olutu. Katlmclarn yüzde 82.7si kirada, yüzde 17.3ü iletmelerinin mülklerinin kendilerinin olduunu beyan etti.
DÜÜN SALONLARI HARç ESNAF KRACI
Ankete göre; çiçekçi, emlakç, eitimcilerin yüzde 100ü, profesyonel meslek esnafnn yüzde 91.7si; kafe-kahvehanecilerin yüzde 90.2si; elektrik-elektronikçilerin yüzde 90, krtasiyecilerin yüzde 87.5i, restoran-otel, eczane, medikal, optikçilerin yüzde 85.5i; kuaför, kozmetik, güzellik merkezi iletenlerin yüzde 85i; unlu mamullerin esnafnn yüzde 83.3ü; kuruyemi/baharatçlarn yüzde 80i; oto sanayicilerin yüzde 80i kirac. Sahiplerinin kirac olmad tek iletmeler ise düün salonu. Düün salonlarnn yüzde 100ü iletmecilerine ait.
KRADA OLANLARIN YÜZDE 48 KRALARINI ÖDEYEMED
Kirada olduunu belirtenlerin yüzde 52si geciken kiralarnn olmadn, yüzde 48 ise kiralarnn geciktiini belirttii ankette, kirasnn geciktiini söyleyenlerin yüzde 64.5i kirasnn bir ay, yüzde 29.2si ise 2 ay geciktiini beyan etti. Ankete, otel ve restoranlarn ve çiçekçilerin yüzde 83.3ü, krtasiyecilerin yüzde 75i, kafe/kahvene iletmecilerinin yüzde 73.2si, inaat malzemeleri/ tesisatçlarn yüzde 69u kiralarnn geciktiini beyan ettii ankette, iletme mülkleri kirada olan esnafn yüzde 62.3ü oturduu evin kendi mülkü olduunu, yüzde 37.7si kirac olduunu aktard.
YÜZDE 97.3 EKONOMK KRZ VAR DED
Katlmclara, Ülkede bir ekonomik kriz olduunu düünüyor musunuz? sorusu yöneltilen ankette, katlmclarn yüzde 97.3ü ekonomik kriz olduunu söylerken, yüzde 2.7si ekonomik kriz olmadn dile getirdi.
Esnafn yüzde 35.1inin koronavirüsün ortaya çkt 11 Marttan beri i yerini açmadn, yüzde 34.9u yar zamanl, yüzde 13ünün arada bir açtn beyan ettii ankette, yüzde 14.7si i yerinin hep açk olduunu, yüzde 2.3ü daha çok i yerini açtn belirtti.
KRA VE FATURALAR ÖDENEMYOR
Ankette, alnan tedbirlerden esnaflarn nasl etkilendii sorusuna birden çok yant veren katlmclarn yüzde 25.5i kira, fatura, sigorta gibi giderlerini karlamakta güçlük çektiini, yüzde 21.4ü çalma kapasitesi ve olanaklarn da düüler olduunu, yüzde 16.9u banka kredilerini ve borçlarn ödemekten güçlük çektiini, yüzde 16.6s ev ihtiyaçlarn karlamaktan zorluk yaamaya baladn, yüzde 11i çalanlarn maan ödemekte zorlandn, yüzde 6.2si çalanlarn saysn azaltmak zorunda kaldn, yüzde 2.4ü etkilenmediini ifade etti.
YÜZDE 74Ü KMSEY TEN çIKARMADIM DED
Katlmclara, koronavirüs salgn sürecinde çalanlarn iten çkarp çkarlmad da sorulduu ankette, katlmclarn yüzde 74ü bu süreçte çalanlarn iten çkarmadn, yüzde 26 çalanlarn iten çkarmak zorunda kaldn beyan etti.
EN çOK TEN çIKARMA ÜCRET VEREMEME NEDENYLE
çalanlarn iten çkarmak zorunda kaldn beyan eden iletme sahiplerine Kaç kiiyi iten çkarmak zorunda kaldnz? sorusunun yönetildii ankette, iten çalan çkartmak zorunda kaldn beyan eden yüzde 26lk kesimin yüzde 69.2si 1 ile 3, yüzde 19.2si 4 ila 6, yüzde 7.7si 7 ila 9, yüzde 3.9u ise 10 ve üzerinde çalan iten çkardn belirtti. Neden iten çkardnz? sorusuna yüzde 71.8i ücretlerini veremedii için, yüzde 14.1i karantina nedeniyle, yüzde 10.3ü azalan ileri nedeniyle, yüzde 3.8.i 20 ya alt sokaa çkma yasa nedeniyle çalanlarn iten çkarmak zorunda olduunu ifade etti.
EN çOK TEN çIKARMA ETM KURUMLARINDA
Ankette göre, eitim kurumlar yüzde 83.3ü, oto sanayi iletmelerinin yüzde 60, kuaför/kozmetik/güzellik merkezleri iletmelerinin yüzde 55i, kafe/kahveci esnafnn yüzde 53.7si, düün salonlar iletmelerinin yüzde 33.3ü, inaat malzemeleri/tesisatç iletmelerinin yüzde 31i çalanlarn iten çkardn beyan etti.
Ankette katlanlarn yüzde 64.7si çalanlarnn ücretsiz izne ayrmadn yüzde 35.3ü ise çalanlarn ücretsiz izne ayrdn kaydetti. Emlakçlarn yüzde 100ü, kafe/kahvene iletmelerinin yüzde 85.4ü, eitim kurumlarnn yüzde 83.3ü, çiçekçilerin yüzde 66.7si, oto sanayicilerin yüzde 60, kuaför/kozmetik/güzellik merkezi/krtasiye/restoran/otel iletmelerinin yüzde 50si çalanlarn ücretsiz izne çkard.
YÜZDE 58.4 GELRM GDERM KARILAMIYOR
Katlmclarn yüzde 58.4ü gelirlerini giderlerini karlamadn, yüzde 29.3ünün ksmen karladn, yüzde 12sinin karladn dile getirdii ankette, sürecin uzamas durumunda ne tür sorunlarn yaanacanda dair soru da soruldu. Katlmclarn yüzde 36.3ü bu soruya flaslar artar, yüzde 20.3ü Kira/fatura/vergi ödemelerinde sorun yaanr, yüzde 17.3ü Ekonomik kriz artar/derinleir yantn verdi.
ESNAFIN YÜZDE 95.7S DEVLET DESTENDEN FAYDALANMADI
Katlmclara Bu süreçte devlet desteinden faydalandnz m? diye sorulan ankette katlmclarn yüzde 95.7 Hayr yantn, yüzde 4.3ü Evet yantn verdi. Destekten faydalandn söyleyen yüzde 4.3, Ne tür destekten faydalandnz? sorusuna yüzde 61.5i Devlet bankas kredisi, yüzde 30.8 Ksa çalma ödenei bavurusu, yüzde 7.7si Kredi ertelemesi cevabn verdi.
DESTE YETERL BULMAYANLARIN ORANI YÜZDE 90.7
Ankete katlanlarn yüzde 90.7si devlet desteini yeterli bulmazken, yüzde 6s ksmen, yüzde 1.7si ise tam yeterli buldu.
ESNAF VE SANATKARLAR ODASININ DESTE YETERSZ
Ankette, Esnaf ve Sanatkarlar Odasnn desteini yeterli buluyor musunuz? sorusu yöneltilen katlmclarn yüzde 87si Hayr, yüzde 11.3ü Ksmen, yüzde 1.7si Evet dedi.
GER ÖDEMESZ YA DA FAZSZ KRED SORUNU çÖZER
Ankette katlan esnaflarn yüzde 62.7si esnafn bu sürecin sonuçlaryla ba edebilmesi için geri ödemesiz veya faizsiz devletin nakdi destek vermesini önerirken, yüzde 11.3ü vergi muafiyeti/SGK ödemelerinin ertelenmesi, yüzde 9u ödemelerin ertelenmesini, yüzde 5.3ü çalanlara maa destei verilmesi, yüzde 5i kredi borçlarnn ertelenmesi önerisinde bulundu. Yüzde 6.7 ise hiçbir fikrinin olmadn söyledi.
Ankette, esnafa koronavirüsle genel olarak mücadele politikas da soruldu. Katlmclarn yüzde 71.7si hükümetin politikasn baarl bulmadn söylerken, yüzde 17si baarl bulduunu, yüzde 11.3ü kararsz olduunu belirtti.