Türk- Genel Bakan Ergün Atalay, Hak- Genel Bakan Mahmut Arslan, DSK Genel Bakan Arzu çerkezolu, yeni asgari ücret konusunda ortak yazl açklama yapt.
Açklamada, asgari ücretin içi ve ailesinin günün ekonomik ve sosyal koullarna göre insanca yaamasn mümkün klacak, insanlk onuruyla badaacak bir ücret olduu belirtilerek, u ifadeler kullanld:
Bu yönüyle asgari ücret, insann yaamas ve varln sürdürebilmesi için gerekli olan asgari gelir kaynadr. ILO Anayasasnn giriinde, çinin ve ailesinin yalnzca geçimini temin eden ücret, insanca yaamaya yeterli bir ücret deildir. Halbuki içinin insanca yaamas için yeterli ücrete sahip olmas gerekir ifadesine yer verilmitir. Üç içi konfederasyonu insan onuruna yarar bir asgari ücret belirlenmesi taleplerini bir araya gelerek ortaklatrmtr. Özellikle sendikasz içilerin önemli bir bölümünün temel sorunu olan asgari ücretin, belirlediimiz ve savunduumuz ilkeler dorultusunda karara balanmas büyük önem tamaktadr.
- Toplumun tümünü yakndan ve dorudan ilgilendiriyor
Ücretli çalanlarn yarya yaknnn asgari ücret ve civarnda gelire sahip olduu vurgulanan açklamada, unlar kaydedildi:
Sosyal güvenlik primine esas ortalama kazanç da asgari ücretin biraz üzerindedir. Asgari ücret belirleme çalmalar sadece ücretli kesimi deil toplumun tümünü yakndan ve dorudan ilgilendirmektedir. Sadece asgari ücret alanlar deil; asgari geçim indirimi, isizlik ödenei, ksa çalma ödenei, engelli ve yallk ayl ile bakm yardm, genel salk sigortas, bireysel emeklilik, sosyal güvenlik borçlanmas, sosyal güvenlik alt ve üst primlerinin belirlenmesi gibi çok geni bir alan kapsamaktadr. Ekonomide özellikle son dönemde döviz kurlarnda yaanan olaanüstü dalgalanma ve bata gda ve kira olmak üzere temel mal ve hizmet fiyatlarnda görülen artlar, emeinden baka hiçbir geliri olmayan ücretli çalanlarn satn alma gücünü geriletmitir. Bu nedenle, 2022de geçerli olacak asgari ücretin, ekonomide yaanan gelimeler de dikkate alnarak, insana yakr bir yaam düzeyini salayacak ekilde tespit edilmesi gerei ortak düüncemizdir.
- Asgari ücretin düük belirlenmesi kabul edilemez
Asgari ücretin emee gösterilen saygnn bir ölçüsü olduuna dikkatin çekildii açklamada, u deerlendirmelerde bulunuldu:
Sosyal devlet anlay çerçevesinde, gelir dalmnda adaleti ve iyiletirmeyi temel alan, refahn geni kitlelere yaylmasn amaçlayan bir yaklamla tespit edilmesi toplumsal huzur ve i barnn salanmas için gereklidir. Üç içi konfederasyonu aileleri ile birlikte insan onuruna yarar bir asgari ücret belirlenmesi taleplerini yineleyerek bir kez daha bir araya gelmitir. Anayasamz devlete çalanlarn yaptklar ie uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve dier sosyal yardmlardan yararlanmalar için gerekli tedbirleri alma görevi vermektedir. Ayrca, asgari ücretin tespitinde çalanlarn geçim artlar ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur denilmektedir. Asgari ücret bir pazarlk ücreti deildir. çinin ailesiyle birlikte insanca yaamasn salayacak gelirdir. Asgari ücretin belirlenmesi müzakerelerinde göz önünde tutulmas gereken öncelikli husus, çalanlarn kar karya bulunduklar geçim koullardr. çalanlar, yaanlan ekonomik skntlarn nedeni deil, madurudur ve ülkenin içinde bulunduu ekonomik durum gerekçesiyle asgari ücretin düük belirlenmesi kabul edilemez.
- Ücretliler üzerinde dayanlmaz vergi yükleri bulunuyor
Açklamada, Türkiyede asgari ücret düzeyinin AB üyesi tüm ülkelerin gerisinde kald tespitine yer verilerek, u ifadeler kullanld:
Küresel pazarlar ile rekabet edebilmek adna emek kesiminin talepleri görmezden gelinmemelidir. Türkiyenin rekabet artlarn düük ücret politikasyla salamak dorultusunda bir anlay olmamaldr. Bugün ücretliler üzerinde dayanlmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadr. Türkiyede gelir vergisi mükelleflerinin büyük çounluu ücret geliri elde edenlerdir. Kald ki hem dorudan gelir ve kazanç üzerinden hem dolayl olarak mal ve hizmet almnda yaplan zorunlu ihtiyaç harcamalarndan dolay günlük yaantnn her aamasnda vergiye maruz kalnmaktadr. Ücretli çalanlarn net ücreti, vergi dilimlerindeki artlar nedeniyle ilerleyen aylarda dümektedir. Asgari ücret alan içiler bile yln son dört aynda eksik ücret almak durumunda kalmaktadr. Asgari ücrette gelir vergisi nedeniyle meydana gelen gerilemenin telafi edilmesi uygulamas, sadece asgari ücretle çalan bekar içiler için geçerlidir. Evli, üç çocuklu ve ei çalmayan bir içi ylbanda elde ettii ücret düzeyini yl sonunda alamamaktadr. Bu içinin yln toplam itibaryla kayb devam etmektedir. Mevcut bu uygulamayla aile korunmamaktadr.
Ücretli çalanlar için vergi matrah farkllatrlmaldr. 2002de gelir vergisi tarifesi brüt asgari ücretin 17,1 katyken, günümüzde 6,7 katna gerilemitir. Tüm ücret gelirlerinde, asgari ücrete denk gelen ksmna kadar olan tutarn vergi d braklmas yönünde sosyal taraflar arasnda görü birlii olumasna ramen -imdiye kadar- herhangi bir düzenleme yaplmamtr. verenin sosyal güvenlik primi düürülmü ve buradan doan milyarlarca liralk gelir kayb Hazine tarafndan karlanmaktadr. Ancak içilerin sosyal güvenlik priminde bir indirim yaplmamtr. Sosyal devletin koruyucu vasf öncelikle düük gelirli olan ücretli çalanlar için olmaldr.
- Asgari ücret açklanan net ücretin altna dümemeli
Türk-, Hak- ve DSK, insan onuruna yakr bir düzeyde asgari ücret belirlenebilmesi için Asgari Ücret Tespit Komisyonunun çalmalarnda temel alnmas gereken ilkeleri u ekilde sralad:
- Asgari ücretin saptanmasnda Anayasada yer alan geçim artlar yaklamna öncelikle uyulmaldr. Günün ekonomik ve sosyal koullarna göre içinin ve ailesinin insanca yaamasn mümkün klacak ve insanlk onuruyla badaacak asgari ücret belirlenmelidir.
- Asgari ücret net olarak açklanmaldr. Bu ücretten yaplacak vergi, sosyal güvenlik ve benzeri kesintiler net tutarn üzerine ilave edilmeli ve yl boyunca asgari ücret açklanan bu net ücretin altna dümemelidir. Asgari Geçim ndirimi (AG) içinin medeni durumuna göre ayrca ilave edilmelidir.
- Tüm ücretlerin asgari ücrete tekabül eden ksm vergiden muaf olmaldr. Gelir vergisi tarifesi en az yeniden deerleme orannda artrlmaldr. Ayrca, ücretliler için damga vergisi uygulamas kaldrlmaldr. Asgari ücret sonras ilk vergi basama için uygulanacak oran da yüzde 10 olmaldr.
- Asgari ücret, herhangi bir ayrm yaplmadan yine ulusal düzeyde tek olarak ve yllk belirlenmelidir. çilerin arasnda nitelik, kdem, iin mahiyeti gibi ekonomik amaçl deerlendirmelerin tümünden bamsz olarak ele alnmaldr.
- Asgari ücret, ekonomik ölçülerin ötesinde sosyal bir ücret olarak kabul edilmeli ve bu özellii temel alnarak belirlenmelidir.
- Devlet çalanlar arasnda ayrm yapmamal, kamuda geçerli en düük aylk tutarn asgari ücret belirlenirken de dikkate almaldr.
Asgari ücret ile balantl olarak ve günümüz ekonomik koullarn da dikkate alarak;
- verenlere salanan sosyal güvenlik prim desteinin benzeri bir destek içilere de verilmeli ve içilerin sosyal güvenlik haklarnda bir kayp yaratmayacak ekilde içi SGK prim pay 5 puan düürülerek bütçeden karlanmaldr.
- Sosyal devlet ilkesi gerei memurlara çalmayan e için ödenen aile yardm içiler için de uygulamaya konulmaldr.
- Sendikal örgütlenmenin önündeki engeller kaldrlmal ve asgari ücret teviki sadece sendikal örgütlenmenin olduu i yerleri için uygulanmaldr.