Ahmet DEMR
DYARBAKIR-Türkiyede tütün ürünleri kaçakçl, kaytl istihdam ve küçük esnafn gelirleri bata olmak üzere birçok alanda olumsuz sonuçlara yol açyor. Tütün Sanayicileri Dernei tarafndan yaplan aratrmaya göre, 2009 ylna kadar yüzde 5-7 arasnda seyreden, 2014 yl itibaryla yüzde 20,7ye ulaan kaçak sigara ticareti, kaçakçlkla mücadeleye ilikin atlan etkin admlar sayesinde geçen yl yüzde 10a kadar geriledi. Sektör temsilcileri ise kaçak sigara pazarndaki bu düüte, kaçak satlan açk tütünün de etkili olduunu belirtiyor.
2010 ylndan itibaren tütün mamullerine uygulanan vergilerin yükseltilmesinin ardndan, sigaraya göre yüzde 80 daha ucuz olan sarmalk tütünlerin kayt d piyasasnn büyüdüü ifade ediliyor. çounlukla Adyaman, Bitlis, Hakkari ve Diyarbakr illerinde üretilen açk sarmalk tütünlerin, yasal sigara piyasasnn yaklak yüzde 20si büyüklüe eritii kaydediliyor. çok sayda ilde açlan ve says 10 bine yaklaan sat noktasyla kayt d sarmalk tütünün sigaraya alternatif bir arz kanal açt iddia ediliyor.
KAPSAMLI MÜCADELE
Kayt d olmas nedeniyle devleti de zarara uratan sarmalk tütünlere kar ilgili kurum ve kurulular da kapsaml bir mücadele balatt. Bu çerçevede Maliye Bakanl ile çileri Bakanl ortak çalma yürütüyor. Maliye Bakan Naci Abal, konuyla ilgili olarak, Bir süredir piyasada özellikle sarmalk tütün denilen ürünlerin kayt d satnda art var. Maliye ve çileri Bakanl olarak kayt d sarmalk tütün satna kar da kapsaml bir mücadeleyi sektörle birlikte yürüteceiz mesaj vermiti.
Uzmanlar, Dou ve Güneydou bölgelerinde geleneksel olarak tüketilen sarmalk tütün satnn özellikle son yllarda stanbul, Ankara ve zmir gibi büyük ehirlerde yaygnlatna dikkati çekiyor. 2016 sat rakamlar dikkate alndnda, kullanlm sarmalk tütünlerin vergisinin tahsil edilebilmesi halinde devlete 7,5 milyar lira ilave gelir salanabilecei belirtiliyor.
190 MLYON SGARA ÜRETLEBLECEKT
Tütün ve Alkol Piyasas Düzenleme Kurumu (TAPDK) tütün ürünleri sat ve tüketim istatistiklerine göre, 2015 ylnda iç piyasada satlan sigarann yüzde 9u kadar makaron sat gerçekleirken, 2016 ylnda bu oran yüzde 18e ulat. Tütün sarmada kullanlan makaronun sat geçen yl 19 milyar adetken, iç piyasada satlan yasal sarmalk tütün miktar yalnzca 192 ton olarak belirlendi. Her bir makaronun yaklak 1 gram sarmalk kylm tütünle doldurulduu varsayldnda, geçen yl satlan 192 ton sarmalk kylm tütünden yaklak 190 milyon adet sigara elde edilebilecekti.