Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatrm Ortakl Dernei (GYODER), gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini üçer aylk dönemler halinde irdeledii GYODER Gösterge Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2020-2. çeyrek Raporunu yaymlad.
Temel ekonomik verilerin yan sra Konut, Krediler, GYO-Gayrimenkul Yatrm Ortakl, GYF-Gayrimenkul Yatrm Fonu, Ofis, AVM, Lojistik ve Turizm gibi gayrimenkulün tüm alt segmentlerini kapsayan raporun; gayrimenkul yatrm ortaklklarnn finansal deerlendirmeleri ile ilgili verileri, Merkezi Kayt Kuruluu (MKK) ve Kamuyu Aydnlatma Platformunun (KAP) katklaryla zenginletirildi.
GYODER Gösterge 2020-2. çeyrek Raporuna göre, pandemi sürecinde bata Hazine ve Maliye Bakanl ile çevre ve ehircilik Bakanlnca alnan önlemler ve proaktif yaklamlar sektöre can suyu olarak toparlanma eilimini güçlendirdi.
naat sektöründe yüzde 1,5 seviyesinde yaanan gerileme ise hzl yaanan küçülmelerden sonra eilim deiiminin ilk iareti olarak görüldü. Alnan tedbirlerle özellikle ikinci çeyrein sonu itibaryla sektörde gözle görülür bir toparlanma yaand. Söz konusu toparlanma konut sat rakamlarna da yansd.
Konut satnda geçen yln ilk yarsna göre yüzde 23,5lik art
Rapora göre, 2019 ylnn ilk yarsnda toplam 505 bin olan konut sat, 2020 ylnn ayn döneminde 624 bin adede ulaarak yüzde 23,5lik bir art salad. Art tetikleyen en önemli unsurlar ise pandemi nedeniyle yaanan kapanma sürecinin bitmesi, özellikle kredi faizlerinde kamu bankalar önderliinde salanan keskin düü ve ertelenen talebin etkisi oldu.
Öte yandan birkaç yldr yeni konut arznn giderek dümesi de talebin yükselmesinde dier bir tetikleyici oldu. Halihazrda pazarda bekleyen konutlarn talep görmesi de önemli ölçüde stok erimesi salad. 2020 ylnn ilk yars itibaryla 226 bin adede ulaan ipotekli konut satnda, 2019un ayn dönemine göre yüzde 221lik art yaand.
Raporda, pandemi nedeniyle deien ihtiyaç ve tüketim eiliminin dikkat çeken bir gelime olduu belirtilerek, artk bina yapsndan, mimariye, kullanlan temel malzemeden, çevreye duyarlla kadar pek çok unsurda deiim gözetilerek yatrm karar alnmas gerektii vurguland.
2020 yl ikinci çeyrek konut satlar, küresel salgn nedeniyle nisan ve mays aylarnda görülen ekonomik durgunlua karn bir önceki yln ayn dönemine göre yaklak yüzde 14lük bir art göstererek 283 bin 731 adet seviyesinde kapand. Özellikle haziran ay itibaryla kamu bankalar tarafndan balatlan konut kredisi kampanyas konut satlarn olumlu yönde etkilerken, küresel salgn nedeniyle ertelenen talebin de etkisiyle mays ay itibaryla konut fiyatlarnda aylk yüzde 6,4 ile bugüne kadarki en yüksek aylk deiim görüldü.
2020 yl ikinci çeyreinde önceki yln ayn dönemine göre, ilk el satlarda yüzde 8,1 düü, ikinci el satlarda ise yüzde 28 art yaand. lk satlarn toplam satlar içerisindeki oran, bir önceki çeyree göre art göstererek çeyreklik bazda yüzde 31,8 olarak gerçeklemi olsa da haziran aynda yüzde 30,9 ile bu oran veri setindeki en düük seviyesine geriledi.
potekli satlarda yüzde 206 art
potekli satlarda konut kredisi faiz oranlarndaki gerileme ile birlikte geçen yln ayn dönemine göre yüzde 206,7lik bir art gerçekleirken, dier satlarda ise verilerin açklanmaya balanmasndan bu yana çeyreklik bazda en düük sat says görüldü ve geçen yln ayn dönemine göre yüzde 28,3 gerileme kaydedildi.
Konut kredisi kampanyas ve ertelenen talebin etkisiyle talepte görülen art ikinci çeyrek itibaryla konut fiyatlarna yansd ve mays ay itibaryla reel bazda yllk yüzde 10,6 art görüldü. Nominal bazda, geçtiimiz yl mays aynda konut fiyat endeksinde yllk art yüzde 1,5 seviyesinde iken, endeks bu yl mays aynda yllk bazda yüzde 23,1 art gösterdi.
Yabanclara yaplan satlarn ise iç talebin yüksek olmas, küresel salgn ve uçu snrlamalar nedeniyle toplam satlar içerisindeki oran gerilemeye devam etti ve yüzde 0,9 olarak gerçekleti. Bununla birlikte, haziran aynda aylk bazda yüzde 93,5 seviyesinde art görüldü. kinci çeyrekte yabanclara yaplan konut satlarnda ilk srada yüzde 46,1 pay ile stanbul, ikinci srada yüzde 16,8 pay ile Antalya yer ald.
lk yarda yap ruhsat verilen bina says yüzde 45,5 artt
Belediyeler tarafndan yap ruhsat verilen bina says yln ilk 6 aynda geçen yln ayn dönemine göre yüzde 45,5 artt. Yap ruhsat verilen binalarn yüz ölçümü yüzde 40,8, deeri yüzde 54,8 ve daire says yüzde 72,9 artt. Belediyeler tarafndan verilen yap kullanma izin belgelerinde ise bina says yln ilk yarsnda geçen yln ayn dönemine göre yüzde 35,6, yüz ölçümü yüzde 32,5, deeri yüzde 27,2, daire says da yüzde 32,1 azald.
2019 yl temmuz aynda balayan konut kredisi faiz oranlarndaki azal trendi, yer yer haftalk bazda artlar hariç 2020 yl haziran ay sonuna kadar devam etti. 2019 yl temmuz ay banda azal trendine giren ve yüzde 1,65 seviyesinde gerçekleen konut kredisi faiz oran, 2020 yl temmuz aynda yüzde 0,73 seviyesine geriledi.
Ayn ekilde 2019 yl temmuz ay banda azal trendine giren ve yüzde 21,65 olan yllk faiz oran ise 2020 yl temmuz ay ortasnda 12,61 puan azalarak yüzde 9,14 seviyesine geriledi. 2020 yl haziran ay sonunda konut kredisi hacmi 234 milyar TL seviyesinde gerçekleti. Kamu mevduat bankalarnn toplam konut kredisi hacmi içindeki pay 2019 yl haziran aynda yüzde 51 seviyesindeyken, 2020 yl haziran aynda yüzde 60a yükseldi.
GYO endeks deeri ikinci çeyrekte yüzde 50 artt
Mart sonunu 33.384 puandan kapatan GYO endeksi, haziran sonunda yüzde 50,12lik bir artla 50.118 puana yükseldi.
GYO endeksiyle yüzde 70in üzerinde korelasyonu olan BIST 100 endeksi ise ayn dönemde yüzde 30luk bir art salad. Halka açklk orannn yüzde 52 mertebesinde olduu GYO endeksinin piyasa deeri de yüzde 59luk artla 36,5 milyar TLye yükseldi.
Bununla birlikte ikinci çeyrekte yabanc yatrmc orannda Borsa stanbulun genelinde olduu gibi bir kayp olduu ve yüzde 2lik bir düüle bu orann yüzde 17lere geriledii görüldü. Ayrca bireysel ve kurumsal yatrmc oranlarnn neredeyse eit olduu GYOlarn ikinci temettü datmadn ancak hisselerdeki yükseliin sonraki çeyrekler için temettü datm anlamnda da pozitif bir yansmasnn olabilecei düünülüyor.
GYFlerin pazar büyüklüü 6,8 milyar TL seviyesine ulat
Türkiyede gayrimenkul yatrm fonu (GYF) pazar büyüklüü 30 Haziran 2020 itibaryla 6,8 milyar TL seviyesine ulat.
hraç dönemi devam eden ve ilk defa yatrm alan fonlar da dahil olmak üzere toplam 45 GYF yatrm ald. Nisan 2020 ile Haziran 2020 arasnda SPK tarafndan 4 yeni GYFye kurulu izni, 3 GYFye ihraç belgesi onay verilirken 3 mevcut GYFnin tasfiyesi onayland. Borsa stanbul Nitelikli Yatrmc lem Pazarnda 6 adet GYF ilem görüyor.
Rapora göre, stanbul ofis pazarnda genel arz 6,46 milyon metrekare olarak ayn seviyede kalmasna karn, salkl çalma alanlar çözümlerinin gereklilii arzn yeniden snflandrlmasn gerektirecek.
kinci çeyrekte kaydedilen kiralama ilemleri yaklak 41 bin 255 metrekare olarak gerçekleirken, yln ilk yarsnda gerçekleen kiralama ilemleri toplamda 132 bin 118 metrekare oldu. kinci çeyrekte kaydedilen ilem hacmi bir önceki çeyree ve geçen yln ayn dönemine göre özellikle pandemi etkisinin bir yansmas olarak düü gösterirken srasyla yüzde 54,6 ve yüzde 14,7 oranlarnda azalma gerçekleti.
Türkiye Ticari Gayrimenkul Endeksi, 2020 yl haziran sonu itibaryla 153,32 puan seviyesinde gerçekleti. Endeks, geçen senenin ayn ayna oranla 6,31 puan art gösterirken, aylk 1,38 puan art gösterdi. 2020 ylna 146,97 puan seviyesinde balayan endekste, 12 aylk dönemde 8,84 puanlk bir art yaand.
Öte yandan, yln ilk çeyreinde kiralama ilemi bakmndan dip noktay gören lojistik piyasas, Kovid-19 salgn döneminde önemi artan perakende lojistii ve çevrim içi satlarn etkisiyle ikinci çeyrekte kayda deer bir performans gösterdi.
2020nin ilk yars itibaryla lojistik piyasasndaki birincil kira dolar baznda metrekare bana aylk 4,50 olarak görünürken TL baznda 30,00 metrekare/ay seviyesine yükseldi.