HABER MERKEZ
stanbul Kent Üniversitesinden Ekonomist Rahmi ncekara, son dönemde oldukça gündemde olarak kripto paralar üzerine bilgi verdi. Kripto para nedir? Özellikleri nelerdir? Dijital paralarla arasnda nasl farkllklar vardr? Gibi sorulardan yola çkan ncekara, geçen günlerde Merkez Bankasnn (MB) yaynlad kripto paralarn alverilerde kullanlmasnn önüne geçen yönetmeliine ilikin de deerlendirmelerde bulundu.
KRPTO PARALAR MERKEZYETSZDR
Kripto parann ifreleme kullanan nakite alternatif olarak tasarlanm, dijital varlk olduunu söyleyen ekonomist Rahmi ncekara, Kripto varlklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankaclk sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Bu haliyle kripto varlklar anonim bir özellik göstermektedir. Merkeziyetsizliin yan sra, ilem ve kripto para sahip kaytlar, yeni kripto para arz oluturma kurallar, kripto para sahipliinin sadece sahibince ispat edilebilmesi ve sadece sahibinin emriyle el deitirebilmesi, ayn anda ayn kripto para için birden fazla ilem yaplrsa sadece birinin yerine getirilmesi gibi çeitli özellikleri de bulunmaktadr diye konutu.
KRPTO PARA LE DJTAL PARA ARASINDAK FARKLAR
Kripto parann dijital cüzdanlarda saklandn belirten Dr. Ört. Üyesi ncekara, Saklanan para, parann kaytlardaki sahibinin sadece kendisinin bilecei, aklda tutulmaya uygun olmayan ifrelerden ibarettir. Dijital para, merkezi bir otorite tarafndan çkarlmakta ve kontrol edilmektedir. Kripto paralarn arkasnda merkezi bir otorite bulunmamaktadr. Kripto para anonimdir. Dijital paralarla gerçekletirilen ilemler, kullanclarn gerçek kimlikleri ile açk bir ekilde yaplrken, kripto parayla yaplan ilemler herhangi bir merkezi otoriteyle paylalmayan bilgiler nedeniyle gizli statüdedir. Dijital paralar, pek çok ülke tarafndan yasal düzenlemelerle düzenlenmesiyle gerçeklemitir. Pek çok ülke dijital para projesiyle kendi dijital paralarn üretme aamasndadr. Kripto paralar ise oldukça snrl sayda ülke tarafndan düzenlemeye tabi tutulmutur. Kripto paralarn fiyat dalgalanmalar dijital paralara kyasla oldukça fazladr ifadelerini kulland.
KRPTO PARALARIN KABUL GÖRMES ZAMAN ALACAK
Tedavüldeki paralar ile kripto paralarn benzetikleri yönler olduuna dikkat çeken Dr. Ört. Üyesi ncekara, Tanabilirlik, dayankllk, bölünebilirlik, homojenlik, standart olma, taklit edilememe, zaman içinde deerini koruyabilme gibi özellikler benzeen yönler olarak karmza çkmaktadr. Genel kabul görme noktasnda ise kripto paralarn önünde biraz daha zaman bulunmaktadr. Fonksiyonlar açsndan deerlendirildiinde de tedavüldeki paralar ile kripto paralar arasnda birtakm benzerlikler ve farkllklar bulunmaktadr. Kripto paralar, tedavül paralar gibi yatrm ve tasarruf arac statüsündedir. Deiim arac olmas ve deer ölçüsü olmas kripto paralarn, tpk tedavüldeki paralar gibi fonksiyonlarn ifade ederken, bu iki fonksiyon u sralar küresel gündemi megul etmektedir. Ekonomi politikas arac olma özellii ise kripto paralar için u anda uzak bir hedef görünmektedir dedi.
DEVLETLER KRPTO PARALARI ENDE KAYNAI OLARAK GÖRÜYOR
Kripto para yönelik en önemli eletiri devletler tarafndan yapldn söyleyen Rahmi ncekara, Merkezi bir otoriteye bal olmayan kripto paralar, devlet denetimi dnda snr ötesi anonim havale olanayla terör, mafya, illegal kumar, internet zorbalarna yakalanmadan rehine diyeti teslim alabilmeleri, para kaçrma, aklama ve vergi kaçrma konusunda itham edilmektedir. ABDnin yeni Hazine Bakan ve eski Fed Bakan Janet Yellen, kripto para birimlerini tam da bu noktada endie kayna olarak tanmlamtr. Avrupa Merkez Bankas Bakan Christine Lagarde, kripto paralar spekülatif bir yatrm arac olarak nitelendirmitir diye konutu.
FNANS KURUMLARI VE BANKALARA GÖRE: VARLIK BALONU
Kripto paralarn kabul görmesinin önünde birtakm engeller olduunu aktaran ncekara, Geleneksel finans sistemi içerisinde yer alan finans kurumlar ve bankalar, merkezsiz kripto paralarn garantisinin olmadn, bir varlk balonu gibi belirli bir süre sonra patlayacan belirtmektedir. Devlet kontrolünde bir merkezi kripto para seçeneinin henüz uzak bir ihtimal olmas, kripto paralarn getirdii pazar ve teknoloji gelitirme faaliyetlerini baka ülkelere kaptrmann istenmemesi, kripto paralarn ekonomilerin genelinde paynn düük olmas, kripto paray kimlerin kulland, kripto paralar ile ilgili deien politikalar kripto paralar için genel kabul görme konusunda önemli bir engeli tekil etmektedir ifadelerini kulland.
EN SIK YAPILAN ELETRLER
Sk yaplan eletirileri sralayan ncekara, Kripto paralar üretilirken enerji israfna yol açmas, kripto paralarn adaletten saklama arac olarak ilev görmesi, kripto para kurlarnn günlük volatilitesinin (yükseliler ve düüler) yüksek olmas eletirilen konular arasnda yer almaktadr dedi.
MBNN KARARI
Merkez Bankasnn kripto varlklarn ödemelerde dorudan veya dolayl ekilde kullanlamayacana yönelik Resmi Gazetede yaynlad yönetmelii de deerlendiren ncekara, Bu yönetmelie göre, kripto varlklarn ödemelerde kullanlmas telafisi olmayan maduriyetler yaratabilmektedir. Yeni yönetmelikle, kripto parayla alveri yaplmas ve ödeme kurulularnn kripto para alm-satm yaplan platformlara para transferinde arac olarak kullanlmas yasakland. Tedavüldeki para gibi ilem görme özelliine sahip olma noktasnda önemli bir atlm içerisinde bulunan kripto varlklara yönelik bu düzenleme, kripto varlklarn genel kabul görme, alverilerde yer kullanlma, tabana yaylma fonksiyonlarn olumsuz etkilemitir. çünkü, düzenleme öncesi pek çok firma, kripto varlklar ile ödeme alma karar vermiti diye konutu.
KRPTO PARANIN PYASA DEERLER 2 TRLYON DOLARI ATI
Tüm kripto para birimlerinin toplam piyasa deerinin 2 trilyon dolar atn belirten ncekara, Türkiye, kripto para kullanm konusunda dünyada dördüncü srada, Avrupada da birinci srada bulunmaktadr. çinde bulunduumuz ça teknoloji çadr. Gelecein para birimi olan kripto para konusunda düzenlemelerin tevik edici nitelikte olmas oldukça önemlidir. Kripto para kullanmnda Avrupada lider dünyada ise dördüncü srada bulunan Türkiyenin rekabet avantaj açsndan kripto paralarn ödeme arac olarak kullanabilmesinin önünü açmas gerekmektedir. Pazarlama, alveri, ödemeler konusunda pek çok sektörde kazanç elde etmenin bir yolu da alternatif finansman arac kripto varlklardr. Döviz kazandrc ilemler bata olmak üzere, turizm, ihracat ve pek çok alanda ülkemize finansal girdi salayabilmektedir. Önümüzdeki günlerde kripto varlklarla ilgili düzenlemelerin devam etmesi muhtemeldir ifadelerini kulland.