Dicle Nehri’nin Batman Çayı ile birleştikten sonra daha bir görkemli akıp kireç taşından kayaları aşındırarak derinden aktığı bir yerde, dik kayalık üzerinde kartal yuvası görünümlü kalesi, minaresiyle dikkati çeken Errızk Camii, Zeynelbey Türbesi ile milattan önce 7 bin yıllarına dayanan kalıntılar ve mağaralarıyla tarih hazinesi olan Hasankeyf, Ilısu Barajı’nda 2014 yılından itibaren su tutulmasıyla baraj gölü altında kalmaya başlayacak. Ancak Hasankeyf Kalesi’nin üst kısmı ile yukarı kale bölgesi su kodunun üstünde kalacak.
Baraj gölünde su yükselmeden önce Hasankeyf sakinlerinin taşınacağı yeni Hasankeyf’in inşaatı ise sessiz sedasız yükseliyor. Dicle Nehri’nin batısında kurulu tarihi Hasankeyf’in bu kez karşı yakasında belirlenen alana, Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapılan yeni yerleşimde, bölgenin mimarisine uyumlu binalar yapılıyor. Kamu binaları tamamlanan yerleşimde, vatandaşlar için yapılacak konutlar konusunda örnek olması ve vatandaşların görüp fikir sahibi olması için 7 farklı tarzda örnek konutlar da yapıldı.
DSİ 16. Bölge Müdürü Mahmut Dündar, Atatürk Barajı’ndan sonra ülkemizin gövde dolgu hacmi bakımından ikinci en büyük barajı olan Ilısu’nun, üreteceği enerji bakımından Atatürk, Karakaya ve Keban barajlarından sonra 4. büyük hidroelektrik santral olduğunu bildirdi.
Dicle Nehri’ni, 2012 Ağustos ayında açtıkları ülkemizdeki en büyük çapa haiz, her biri yaklaşık bin metre uzunluğundaki 3 derivasyon tüneline yönlendirdiklerini ve baraj gövde yapımının tüm hızıyla sürdüğünü anlatan Dündar, 2015 sonu olarak planlanan baraj bitim tarihinin Başbakan Erdoğan’ın talimatıyla 2014’e alındığını belirtti.
Dündar, barajın gövde imalatının yüzde 35’inin tamamlandığını ifade ederek,
Bu barajın 24 milyon metreküp olan gövde dolgu hacminin 8,5 milyon metreküpünü tamamlamış bulunmaktayız. Diğer taraftan santral binası inşaatları da buna paralel devam ediyor dedi.
Su altında kalacak yerleşimler
Mahmut Dündar, Ilısu Barajı göl alanından; Hasankeyf ilçesi, 27 köy ve 42 mezranın tamamen, 80 köyün ise kısmen etkileneceğini söyledi.
Bu yerleşim birimlerinin yeniden iskana tabi tutulmasına çalıştıklarını, ilk örnek olarak da Ilısu köyünü her şeyiyle inşa ederek köylülere teslim ettiklerini anlatan Dündar, mevzuata göre, etkilenen yerleşim birimleri için vatandaşların talebi doğrultusunda iki farklı yeniden iskan çalışması yapılabileceğini, bunlardan ilkinin alt ve üst yapı ile bir bütün olarak devlet eliyle yapılması, ikincisi ise alt ve üst yapı ihtiyaçları oluşturulduktan sonra ayrılan parsellerde vatandaşın kendi imkanlarıyla bu yapıları inşa etmesi şeklinde olduğunu kaydetti. Dündar, ikinci örnekte, devletin sunmuş olduğu katkılar olduğunu, gücü olmayıp talep eden vatandaşlara devletin mevzuatın öngördüğü çerçevede faizsiz belli bir parasal katkı sağlandığını bildirdi.
Bütün vatandaşlarımıza Ilısu köyü gibi modern, bütün imkanları düşünülmüş bütün fonksiyonları itibariyle çok modern yerleşim birimlerini teşkil edip yapmak istiyoruz diyen Dündar, Yeni Ilısu köyü yerleşim alanı, örnek bir yerleşim alanı olarak yerli yabancı konuklarımız tarafından takdirle anılmaktadır. Eğer vatandaşlarımız isterlerse Ilısu köyü benzeri yeni yerleşim alanlarını onlar için de yapmak istiyoruz ama bazı köylülerimiz yeni yerleşim alanı talebinde bulunmuyorlar. Başka yerlerde kendi imkanlarıyla konaklamayı tercih ediyorlar. Bunları da saygıyla karşılıyoruz diye konuştu.
-Sahil kasabası yeni Hasankeyf-
Mahmut Dündar, mevcut Hasankeyf’te vatandaşların kanalizasyonu bile olmayan evlerde çok kötü şartlarda yaşadıklarını vurgulayarak, Hasankeyf sakinlerini, altyapısı ve sosyal donatılarıyla bir bütün olarak modern şehir kültürüne uygun yerleşim alanlarına taşımak istediklerini söyledi.
İnşaatı süren yeni Hasankeyf’in, 318 kilometrekare alana sahip baraj gölünün kıyısına 100-150 metre mesafede ve tarihi Hasankeyf’in su seviyesinin üstünde kalan kale ve yukarı kale kesimlerine nazır bir sahil kasabası olacağını dile getiren Dündar, çalışmalar konusunda şunları anlattı:
Mevcut Hasankeyf’in konumunu da dikkate alarak hemen karşısındaki yerleşim alanında yeni Hasankeyf inşaatının yapılması öngörüldü. Bu çerçevede imar planı yapıldı, onaylandı. İlk etapta 2010 yılında altyapı çalışmaları kapsamında buranın kanalizasyon, atık su, elektrik, telefon bütün sistemi yapılıp tamamlandı. Ayrıca 5 bin kişilik bir arıtma tesisi inşa edildi. Birinci etap üst yapı ihalesi kapsamındaki altyapı çalışmaları, 2011 yılında tamamlandı. Yerleşildiği takdirde herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmadan modern şartlarda arıtma sistemi çalışacak, elektrik, telefon bütün su tesisatı hazır halde gördüğünüz binalara bağlantısı sağlanarak faaliyetini sürdürecek.
Mevcut Hasankeyf’tekinden 90 kat daha fazla yeşil alana ve 6 kat daha büyük bir yerleşim alanına sahip yeni bir Hasankeyf’ten bahsediyoruz. Modern yapılar yapıyoruz. İlk etapta 58 konut yapıldı. Bunlar içerisinde 7 farklı konut tipi var. Bunları neden farklı düşündük- İşin başında yapmış olduğumuz araştırmada, vatandaşlarımızın talepleri doğrultusunda farklı yapı tarzları ortaya kondu ve yapıların buranın tarihi kültürel dokusuna uygun olacak şekilde inşa edilmesine karar verildi, projelendirildi ve şimdi de inşa edildi. Bu farklı tarz konutları vatandaşlarımız gelip burada görüyorlar. Zaman zaman kaymakamlığımız bununla ilgili çalışma yaptırdı. Vatandaşlar buraları gezdiler ilave etmek istedikleri şeyleri tespit ettiler. Bunların neticesinde talepler doğrultusunda, hak sahibi olarak belirlenen vatandaşlarımız hangi tip konutu tercih ediyorlarsa ona göre proje konsepti ortaya konacak ve yeni yapılar dizayn edilecektir. Kaymakamlık binası, belediye binası, emniyet binası, PTT, ticaret merkezi, ilköğretim okulu, cami. Bunlar tamamlanmış olup geçici kabul aşamasında tespit edilen ufak tefek eksikleri var.
-Tekne turlarıyla turizm daha da gelişecek-
Mahmut Dündar, baraj gölünün bir taraftan Diyarbakır yönünde Bismil Köprüsü’ne kadar diğer taraftan Batman Çayı’ndan Batman eteklerine kadar, Beşiri istikametinde Garzan Çayı boyunca ve Siirt Tillo’nun eteklerine kadar uzayacağını anlattı.
Buralarda ve özellikle Hasankeyf’te tekneyle ulaşım olacağını ifade eden Dündar, sözlerini şöyle sürdürdü:
Hasankeyf’te yukarı kale dediğimiz karşı sahil ile arkeolojik ve tarihi kültür mirasının sergileneceği alan arasında tekne turları düzenlenecek. Hasankeyf’in yeni yerleşimi tamamlandığında geçen yıl ziyaretçi sayısı 88 bin iken bu rakam 300-400 bini bulacak.
Ayrıca baraj aksının bulunduğu yerden bir Midyatlı, Şırnaklı gelip tekneye bindiği zaman Bismil Köprüsü’nde inecek oradan Diyarbakır’a ulaşım sağlayacak. Batman eteklerine gelecek orada inip Batman merkezine gidecek. Öbür tarafta gidecek Siirt eteklerinde inecek. Ayrıca turizm turları var, bunlar büyük önem arz ediyor. Gelecek konsepti açısından bunları da dikkate almamız lazım.
-Bedel tespitleri-
Dündar, vatandaşların oturduğu evlerin farklı büyüklüklerde olduğunu, değer tespitlerinde Bayındırlık Bakanlığı’nca yayımlanmış birim fiyatlarının esas alınacağını belirterek, sözlerin şöyle sürdürdü:
Bu bedeller vatandaş tarafından kesin kabul edilmek zorunda mı- Hayır. Bunların hukuki süreci de var. Bedel tespit ederken vatandaşı uzlaşmaya çağıracağız diyeceğiz ki senin yapın için biz bu bedeli tespit ettik, gel uzlaş. Vatandaş 15 gün içinde bize bildiriyor. ’Uzlaşırım veya ben bu bedeli uygun görmedim benimle ilgili süreci devam ettirin’ der. Vatandaş herhangi bir şeye karışmıyor. DSİ olarak biz mahkemeye intikal ettiriyoruz. Bilirkişiler gelip tespit yapacak. Mahkeme, bizim tespit ettiğimiz bedelden az veya çok ne noktada karar verirse o noktada işleri yerine getireceğiz ve süreci tamamlayacağız. Ama benim kanaatime göre buradaki vatandaşımızın çoğu uygun şartlarda evlere sahip olmaları için bakanımız ve başbakanımız büyük gayret içerisinde, talimatları doğrultusunda bu çalışmalar yürütülüyor.
Bu yıl mevcut Hasankeyf içerisindeki konutların bedeli tespit edilecek vatandaşlarımıza diyeceğiz ki siz hangi konut tipini istiyorsanız tercihinizi bize bildirin orada hemen tercihini yapacaklar, bu tercihler TOKİ’ye iletilecek hemen onunla ilgili inşaat ihalesi hızlı bir şekilde başlanıp bu vatandaşlarımız mevcut Hasankeyf’ten taşınmış olacaklar. Dolayısıyla barajda su tutma öncesinde bu çalışmalar bitmiş olacak.
Dündar, Hasankeyf antik kentinin jeolojik ve jeoteknik olarak korunması ile ilgili projeyi geçen yıl başlattıklarını çalışmaların devam ettiğini bildirdi.
-Kaymakam Taşkın: Büyük bir değer yeniden doğuyor diyebiliriz-
Kaymakam Ceyhun Dilşad Taşkın ise Hasankeyf’in tarihi itibariyle Mezopotamya ile Anadolu’yu birleştiren Bağdat ile Diyarbakır arasında çok önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunduğunu belirterek, Çok önemli medeniyete yıllarca başkentlik yapmış büyük bir değer. Bu değer yeniden doğuyor diyebiliriz. Devletimizin yürüttüğü Ilısu Barajı projesiyle ve bu baraj projesinin devamı olan Hasankeyf’in yeni yerleşim alanına taşınmasıyla bu değer daha çok kıymetlenerek gün yüzüne çıkacak dedi.
Devletin örnek bir Hasankeyf kurmak için bütün imkanlarını seferber ettiğini ve hiç bir fedakarlıktan kaçınmadığını anlatan Taşkın, şunları söyledi:
Mevcut yerleşimde bugüne kadar turistlerin barınacağı bir konaklama tesisi bile bulunmamaktaydı. Geçen yıl taş düşmesi ve zeminin tehlikeli ve riskli bulunması nedeniyle kalenin kapandığı 26 Ağustos 2012 tarihine kadar 7 ayda 88 bin biletli ziyaretçi kale bölgesini ziyaret etti. Kış ve Ramazan ayını saymazsak 4 ayda 88 bin ziyaretçi bilet kesmek suretiyle kale bölgesini ziyaret etmiş.
Gerçekten modernizasyonuyla turizme bakan yönüyle muhteşem bir şehir ortaya çıkacaktır. Tüm bu çalışmalar bittikten sonra oteli, güçlendirilmiş kale bölgesi ve buraya yapılacak tekne turlarıyla, su altı sporlarıyla, çok büyük turist potansiyeli olan Hasankeyf gerçek değerine kavuşmuş olacaktır. Çalışmalarda bu güzellikler ortay çıktıkça vatandaşımızın heyecanı artıyor diye düşünüyoruz. Taşınma isteğinin çok arttığını düşünüyoruz.