Toplumun önemli bir kesimince ülkelerine geri dönmeleri beklenen Suriyeli mülteciler, artk yerel yönetimlerin altyap yatrmlarn yaparken hesaba kattklar bir unsur haline geldi. Hatay, Kilis, anlurfa ve Gaziantepte kat ve sv atk tesisleri bata olmak üzere tüm altyap yatrmlarnda Suriyelerin geliiyle artan nüfus baz alnyor. BM kalknma örgütü UNDP, AB ile Türkiye arasnda yaplan geri kabul anlamas üzerine AB tarafndan Türkiyeye verilen 3 milyar euroluk fonun 50 milyon eurosuyla bu altyap yatrmlarna destek oluyor. UNDP ayrca Suriyelilere dil ve igücüne kazandrma eitimleri de veriyor. Dil eitimlerinde atanamam öretmenler istihdam edilirken, igücüne kazandrmada da kapasitenin yars Suriyeliler, yars Türk vatantalar için ayrlm durumda.
3 açl bak
UNDP Türkiye Direktör Yardmcs Sukhrob Khojimatov, UNDP Suriye Krizine Yant ve Dayankllk Projesi Portfolyo Müdürü Burçe Dündar ve proje müdürü Sertaç Turhal, söz konusu çalmalar Hatayda, yatrmlarn sürdüü sahada anlattlar. ki gün süren ayrntl açklamalar tek cümleyle özetlemek gerekirse UNDP konuya üç anahtar sözcüün açsndan bakyor: Dayankllk, gerilim ve kalknma.
Suriyeliler hesaba dahil oldu, kalc yatrmlar balad.
4 il kapsamda
5.7 milyon Suriyelinin ülkesini terk etmesini, bunlarn 3.6 milyonunun da Türkiyeye gelmesini kriz olarak deerlendirip dokuzuncu yln geride brakan bu duruma kar dayankllk oluturulmas gerektiini belirtiyorlar. Zira dayankl olunmazsa gerilim balyor ve kalknma sekteye uruyor.
Türkiyedeki Suriyelilerin sadece yüzde 3.2si kamplarda, dierleri ise Kilis, anlurfa, Hatay, Gaziantep, stanbul, Bursa ve zmir olmak üzere ehirlerde yayor. UNDPnin projesi Kilis, anlurfa, Hatay, Gaziantepte, Suriyelilerin geliiyle artan nüfusa kar belediyelerin dayanklln artrmay hedefliyor. Bu amaçla da söz konusu belediyeler için kat atk yönetimi, atksu yönetimi ve itfaiye hizmetleri için yatrmlar yapyorlar.
tfaiyelere yeni araçlar
Suriyelilerin geliiyle gereksinimi artan bir dier belediye hizmeti ise itfaiye. Hem bölgedeki itfaiyelerin Afrin operasyonuna destek vermesi, hem de mültecilerin yaadklar zorlu koullardaki barnma ve snma yöntemlerinin iptidailii bu gereksinimi artrm. Yangnlar artm, ekiplerin günde 10-15i bulan vakaya müdahale etmesi gerekiyor. UNDP desteiyle alnan yeni itfaiye araçlar, ekiplerin yükünü hafifletmeyi amaçlyor.
Kii ba çöp 1 kg
Hesap ortada: Türkiyede kii bana günde 1 kilogram kat atk üretiliyor. Yerel yönetimler nüfuslarna göre bu at bertaraf edecek yatrmlar yapyorlar. Ancak mülteci akn gibi önceden öngörülmeyen durumlarda nüfus birden yüzde 30 arttnda mevcut tesisler ihtiyac karlamyor.
te tam bu noktada söz konusu dört ehirde UNDP devreye giriyor ve altyap yatrmlarnn yükünü belediyelerle paylayor. Üstelik bunlar, gelimi ülkelerin standartlarnda, Türkiyenin en büyük ehirlerinde bile örneine az rastlanr nitelikte tesisler. Örnein kat atklar için aktarma tesisleri kuruyorlar, yakndaki küçük yerleimlerin atklarn burada toplayan semi treyler, tek seferde bu yükü kat atk tesisine götürüyor, tasarruf salanyor. Vahi depolamann, yeralt sularna szntnn önüne geçiliyor. Ana tesiste atklar ayrtrlyor. Ambalaj atklarnn satndan, organik atklardan biogaz üretiminden belediyenin gelir elde etmesi planlanyor.
Suriyeliler hesaba dahil oldu, kalc yatrmlar balad
Atksu çamuru gelir olacak
UNDP, atksuyun artlmasnda da belediyelere destek veriyor. Hatayn Hassa ilçesinde kurulmakta olan atksu tesisi, 60 bin kiiye hizmet verecek kapasitede olacak. Bu sonbaharda devreye alnacak tesis, Asiye akan kirli su miktarn azaltacak.
Türkiyedeki dördüncü solar kurutma tesisi ise Kilisteki atksu tesisine kuruluyor. Bu sayede atksu tesisinde biriken son derece zehirli çamur, bu tesiste güne enerjisiyle kurutulacak. Böylece hem zehirli çamurun kat atk tesisine tanarak yeralt sularna karmas önlenecek, hem de çimento fabrikalarna satlarak belediyeye gelir elde edilecek.