Türkiyede 2022 yılı itibarıyla il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip il Ankara olarak belirlendi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 dönemine ilişkin İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi verilerini açıkladı.
Buna göre, beşeri kalkınma endeksi, 2018de 0,844 iken 2022de yüzde 1,1 artarak 0,854 oldu.
Türkiye, bu değerle, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından belirlenen sınırlara göre çok Yüksek Gelişmişlik seviyesindeki ülkeler grubunda yer aldı. Bu endeksin alt bileşenleri olan yaşam beklentisi endeksi 2022de 2018e kıyasla yüzde 2,2 azalarak 0,882 olurken eğitim endeksi yüzde 3 artarak 0,807 ve gelir endeksi yüzde 2,6 artışla 0,875 olarak kayıtlara geçti.
- Başkent listenin zirvesinde
2022de il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip ilin 0,891 ile Ankara olduğu görüldü. Başkenti 0,886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla izledi. Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il 0,748 ile Ağrı olurken, bu ili Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis takip etti.
Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yıllarında en çok artış gösterdiği ilk 5 il yüzde 4,1 ile Kilis, yüzde 4 ile Şırnak, yüzde 3,9 ile çankırı ve Hakkari, yüzde 3,8 ile Ağrı oldu. Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin düşüş gösterdiği iller ise yüzde 0,2 ile Trabzon, yüzde 0,1 ile Ordu, yüzde 0,03 ile Rize ve yüzde 0,02 ile Karabük olarak kaydedildi.
- İlk kez il seviyesinde yayımlandı
TÜİK bülteninde, endekse ilişkin bilgiye de yer verildi.
Buna göre, bir ülkenin iktisadi kalkınma sürecinde, fiziki sermaye kadar beşeri sermaye yeterliliği de önem arz ediyor. Beşeri kalkınma endeksi de bu minvalde, ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerinin tespiti amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hesaplanıyor. Endeks, yaşam beklentisi, eğitim ve gelir olmak üzere üç alt bileşenden oluşuyor.
Beşeri kalkınma endeksi, 0 ile 1 arasında değerlendiriliyor. Endeksin 0,8 ve üzerinde olması çok Yüksek Beşeri Kalkınma seviyesini, 0,7 ile 0,8 arasında olması Yüksek Beşeri Kalkınma seviyesini, 0,55in altında olması ise ilgili ülkenin Düşük Beşeri Kalkınma seviyesinde yer aldığını gösteriyor.
Türkiyeye ait beşeri kalkınma endeks değerleri, bugüne kadar UNDP tarafından ülke düzeyinde üretiliyordu. Ortalama eğitim süresi ve muhtemel eğitim süresi göstergelerinin ilk kez 2023te TÜİK tarafından yayımlanmasıyla beşeri kalkınma endeksi Türkiye tarafından üretilebilir hale geldi. Söz konusu endeks milli politikalara da yön verebilmesi amacıyla ilk kez ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesinde de resmi istatistik olarak yayımlandı.