Bölge kentlerindeki siyasi hareketliliin yan sra farkl toplumsal alanlara mercek tutmak amacyla Rawest Aratrma tarafndan yaplan Bölgesel Siyasi Eilimler Aratrmas-Ocak 2021 sonuçlar paylald. Diyarbakr, Mardin, Urfa ve Van kentlerinde 1497 kiiyle yüz yüze yaplan anketler dorultusunda hazrlanan aratrma raporu üç bölümden oluuyor. lk bölümde genel sorunlar ve bunlara yaklam yer ald aratrmann ikinci bölümde siyas partilere ilikin alg, mesafe ve partilerin oy oranlar paylalrken, üçüncü bölüm ise Cumhurbakan Erdoann görevine ilikin deerlendirmeler ve Cumhurbakanl seçimine ilikin muhtemel senaryolar ve adaylar içeriyor.
BÖLGENN SORUNLARI
Bölgenin sorunlarna ilikin katlmclara yöneltilen iki cevapl soruya, anlete katlanlarn 3te 2si ekonomi/isizlik yantlar verdi. Ana dil, adalet, ayrmclk, eitimsizlik gibi verilen dier yantlar ise, toplumsal/kolektif sorunlarn hissedilme düzeyini göstermesi bakmndan dikkat çekti.
Yaplan görümelerde Türkiyenin önemli problemleri olarak ekonomi, yarg mekanizmasnn adalet üretmiyor olmas, kutuplama, ifade özgürlüü gibi balklar sraland. 15 Temmuz darbe giriimi sonras AK Parti-MHP ortaklnda girilen yolun milliyetçi hüviyeti sebebiyle ikyet ediyorlar. Projeksiyonu bölgeye çevirdiklerinde Kürt sorununun belirleyici etkisini vurguluyorlar. Ekonomik geri kalmlk, istihdam, adalet meselesi gibi gündemler Kürt sorununun gölgesinde zikrediliyor. Aktörler bugünkü büyük krizde Kürt meselesinin tali bir meseleye dönümediini ancak önceliini kaybettiini ifade ediyorlar
ANA DLDE ETM
Her 10 katlmcdan 9u, farkl düzeylerde de olsa ana dilin eitim sürecinin bir parças olmas gerektiini düünüyor. Ana dilin Türkçe ile ayn arlkta olaca iki dilli bir eitim isteyenlerin oran yüzde 54. Katlmclarn yüzde 27si eitim sisteminin Türkçe arlkl olmas, ancak ana dilin de öretilmesi yönünde görü bildirirken, verilere göre sadece ana dilde eitim verilmesini isteyenlerin oran yüzde 8de kald.
Bölgede HDP ve CHPye oy vermi seçmenlerin tamamna yakn ana dilin eitim sürecinin bir parças olmas gerektii görüünde. AK Partiye oy vermi seçmenin, eitim sürecinde ana dilin de yer almas konusundaki destei üçte iki civarnda.
Katlmclarn 2/3ü ekonomik durumlarnn geçtiimiz yllara göre kötüye gittiini d,em getirdi. Ekonominin kötüye gittiine inananlarn oran AK Partiye oy vermi katlmclar arasnda dierlerinden düük olsa da, bu seçmen grubunun da yaklak yars ekonominin kötü gittiini vurgulad. AK Partiye yakn aktör ve seçmenlerin yarya yakn Erdoann ekonomiyi düzeltme çabalarn olumlu karlyor.
BELEDYELERE KAYYIM
Katlmclarn 3te 2si ikisi belediyelere kayym atanmasn yanl bulduunu ifade etti. Bu uygulamay doru bulanlarn oran yüzde 15in altnda kald. Austos 2019da yine Rawest tarafndan Diyarbakr, Mardin ve Vanda yürütülen aratrmaya göre konu hakknda olumlu/olumsuz görü beyan edenlerin oran yüzde 76 iken, anlurfarfann da dahil olduu dört ehirde bugün olumlu/olumsuz görü beyan edenler arasnda bu karar yanl bulanlarn oran yüzde 82ye ulat.
Belediyeler kayym atama politikas hakknda görü paylaan katlmclarn ehir ve parti krlmlarna bakldnda; AK Parti seçmeninin yarya yaknnn bu uygulamay yanl bulduu sonucuna ulald.
BU PAZAR SEçM OLSA?
Aratrma katlmclarna Bu Pazar seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz? sorusu da yöneltildi.
Katlmclarn yüzde 11,5i kararsz kalacan, yüzde 9,5i de oy kullanmayacan belirtti. Bu iki tutum, her 100 seçmenden 21ine tekabül ediyor. Geri kalan 79 puann 43ünü HDP, 23ünü AK Parti, yüzde 5ini CHP ald. Deva ve Gelecek partilerinin oy toplamnn oran yüzde 5 dolaynda.
Ali Babacann banda olduu DEVA Partisinin daha az biliniyor olmasna ramen, Ahmet Davutolunun Gelecek Partisinin oylarnn iki katndan fazlasn ald sonucuna ulald. AK Partiye oy vermi seçmenin 1/4ü bu soruda AK Partiden uzaklama eilimi gösterdi. Ancak bu durum çounlukla kararsz/boykot pozisyonuna doru bir çekilme oldu.
KARARSIZ VE BOYKOT ELMLER
Kararsz ve oy kullanmayacan söyleyen her 10 kiiden 2sinin AK Partiye, 2sinin de HDPye yöneldii belirtilen aratrmada srasyla CHP, Gelecek ve Deva partileri bu seçmen grubunun ilgi gösterebilecei dier partiler olarak sraland. Bu kategorideki katlmclarn yaklak dörtte birinin yine kararsz/boykot pozisyonunda olacaklar kaydedildi. Yüzde 21 olan kararsz ve oy kullanmayacak seçmenlere sorulan ikinci tur soru ile bu tutumu sürdürecek olanlarn says yüzde 6ya dütüü belirtildi.
Katlmclardan 2018de oy kullananlarn dalm baz alndnda; AK Parti 34,7den 28,5e gerileyip, 6 puan kaybetti. HDP 52,4ten 50,5e gerileyip, 2 puan kaybetti. CHP 2,7den 7,4e çkm, 3,7 puan arttrd. Deva 5 puan alrken, Gelecek 3,1 puan ald.
Aratrma sonucunda AK Partiye oy vermi her 100 kiiden 25inin Partiden uzaklama eiliminde olduu ortaya çkt. Ancak uzaklaanlarn ilk adresi çounlukla kararszlar kümesi oldu. Kararsz ve oy kullanmayacak olanlara sandk banda olduklarnda nasl davranacaklar sorulup, geriye kalan kararszlar eilimsel olarak datldnda, AK Partinin kararsz seçmenlerinin bir ksmnn partisine geri döndüü görüldü. lk tabloda 100 kiiden 25ini kaybeden AK Parti, ikinci tabloda 9 kiiyi geri çekti. Son durumda Gelecek ve Deva, AK Partiden yaklak 5er puan ald görülüyor.
Oy kullanmam olanlar yine boykot ve kararsz pozisyona ylrken kullanacak olmalar durumunda 100 kiinin 32si HDPyi, 18i AK Partiyi, 17si CHPyi, 10u Devay ve 9u da Geleceki tercih ediyor.
LK DEFA OY KULLANACAKLARIN YARISININ TERCH HDP
ilk kez oy kullanacak seçmenden; Deva 6,5 ve Gelecek 3,7 puan alabiliyor. Bu grubun yars HDPye oy verirken, geri kalan birbirine yakn oranlarda AK Parti ile CHP arasnda paylalyor
SSTEM TERCHLER VE ERDOANIN PERFORMANSI
Her 10 katlmcdan en az 7si parlamenter sisteme dönülmesi gerektiini düünüyor. Bunlarn da önemli bir ksm parlamenter sistemin de eskisi gibi devam etmemesi gerektiini söylüyor, iyiletirilmesi gerektiini vurguluyorlar. AK Partililerin yüzde 57si sistemin bu halinden memnuniyet bildirirken, yüzde 12si bakann yetkilerinin azaltlmas gerektii görüünde. AK Partiye oy vermi her 3 kiiden yaklak 1i yine parlamenter sisteme dönülmesi gerektiini düüncesinde.