HD Diyarbakr ubesi tarafndan hazrlanan Dou ve Güneydou Anadolu Bölgesi 2019 Yl lk 6 Ay Dou ve Güneydou Anadolu Bölgesi nsan Haklar hlalleri Raporu, HD Diyarbakr ube binasnda düzenlenen bir basn toplants ile kamuoyuna açkland.
HD E Genel Bakan Yardmcs Rehan Bataray Saman tarafndan okunan basn toplants metninde yaam hakk, çocuklar, kadnlar ve tutuklulara yönelik ihlallerin arttna dikkat çekildi. HD Bölge Temsilcisi Abdusselam nceören ise ihlal verilerine ilikin bilançoyu açklad.
YAAM HAKKI HLALLER
Yaam hakk ihlalleri konusunda nceörenin paylat veriler öyle:
Keyfi Öldürme, Silah Kullanma yetkisinin ihlali veya Dur ihtarna uymad gerekçesiyle; Güvenlik güçleri tarafndan vurulan 2 kii yaamn yitirdi, 7 kii yaraland.
Köy korucular tarafndan vurulan 1 kii yaraland.
Hapishanelerde 4ü intihar ve 2si kalp krizi olmak üzere 6 tutuklu yaamn yitirdi.
Resmi hata ve ihmal sonucu 1 kii yaamn yitirirken, 1 kii ise yaraland.
4 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek üpheli bir ekilde yaamn yitirdi.
2019 yl ilk 6 aynda; 1 siyasi parti yöneticisi ve 2 avukat saldr sonucu yaamn yitirdi. 1 siyasi parti yöneticisi, 1 gazeteci, 1 Yerel yönetici, 2 Avukat ve 1 salk görevlisi gerçekleen saldrlarda yaraland.
BÖLGEDEK çATIMALAR
Bölge kentlerinde gerçekleen silahl çatmalarda; 29 güvenlik görevlisi ehit olurken, 46s da yaraland.
124 silahl örgüt militan öldürüldü. çatmalar arasnda kalan 7 sivil yaamn yitirirken, 5 sivil da yaraland.
1 çocuk, 8 kadn ve 18 erkek olmak üzere 27 kii, kukulu bir biçimde ölü olarak bulundu.
SOKAA çIKMA YASAKLARI
5 kent merkezi ve bu kentlere bal 20 ilçe snrlarnda bulunan yüzlerce bölgeyi kapsamna alacak ekilde toplamda 9 kez özel güvenlik bölgesi ilanlar gerçekletiinin belirtildii raporda, Baz bölgelerdeki ilanlar, periyodik ekilde uzatld denildi. 3 kent merkezi ve bu kentlere bal 6 ilçede bulunan 147 köy/mahalle ve bu köy/mahallere bal bulunan onlarca mezray kapsamna alacak ekilde toplamda, 8 kez sokaa çkma yasa ilan edildi.
22 KADIN KATLEDLD
Kadnlara yönelik iddete ve hak ihlallerine de yer veren raporda, u veriler paylald:
6 kadn intihar etti, 1 kadn da intihar teebbüsünde bulundu.
22 kadn aile içi iddet sonucu katledildi, 17 kadn ise maruz kald iddet sonucu yaraland.
8 kadn toplumsal yaamda saldr sonucu katledildi, 8 kadn ise maruz kald iddet sonucu yaraland. 7 kadn cinsel saldrya maruz kalrken, 1 kadn ise fuhu yapmaya zorland.
çOCUKLARA YÖNELK HLALLER
Raporda, 1 çocuk intihar etti, 2 çocuk da intihar teebbüsünde bulundu. 2 çocuk aile içi iddet sonucu katledildi, 4 çocuk ise yaraland, 1 çocuk cinsel istismara maruz kald. 2 çocuk toplumsal yaamda maruz kaldklar iddet yaraland. 17 çocuk cinsel istismara maruz kalrken, 1 çocuk kaçrlarak alkonuldu ve 1 çocuk ise fuhu yapmaya zorland ifadeleri yer ald.
KENCE YASAI HLAL EDLD
kence yasann ihlal edildiinin belirtildii raporda, En az 65 kii gözaltnda ikenceye ve kötü muameleye maruz kald denildi ve u bilgilere yer verildi:
30 kii gözalt yerleri dnda (sokak-ev baskn) ikence ve kötü muameleye maruz kald.
64 mahpus, cezaevinde ikence ve kötü muameleye maruz kald.
9 kii, güvenlik güçlerinin ajanlk dayatmalarna maruz kalrken, 3 kii de tehdit edildi.
122 kii, toplumsal gösterilere yönelik gerçekleen müdahalelerde yaraland.
K ÖZGÜRLÜÜNE YÖNELK HLALLER
41i çocuk bin 567 kii gözaltna alnd.
2si çocuk 222 kii tutukland.
15 kii hakknda ev hapsi verildi.
Bin 44 ev/iyeri baskn yapld eklinde sraland.
81 K HAKKINDA SORUTURMA
Düüncelerinden dolay, 7 soruturma dosyasnda 81 kii hakknda soruturma balatld. 10 dava dosyasnda 79 kii hakknda dava açld. Aralarnda siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduu 20 dosyada 85 kii hakknda deiik hapis ve para cezalar verildi. 10 siyasi parti binas ve 3 seçim bürosu saldr veya baskna urad. 4 Siyasi parti hakknda kapatlma davas açld örenildi. Güvenlik güçleri tarafndan 32 toplumsal gösteri veya açk hava toplantsna müdahale edildi. Toplant veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde her ay yenilerek yasakland. 2019 ylnn ilk 6 ayndan 20 kez yasaklama karar açkland.
40 MAHPUS SÜRGÜN EDLD
40 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi.
51 mahpus salk hakk ihlaline maruz kald.
1 mahpus ve aileleri arasndaki görümeler engellendi.
En az 30 mahpus tecrit ve izolsyona maruz kald.
En az 12 mahpus hakknda soruturma balatld.
En az 5 mahpusun haberleme hakk engellendi.
En az 19 mahpus hakknda disiplin cezas verildi.
Raporda ayrca güvencesiz çalma koullar sonucu meydana gelen i kazalarnda; 5 içinin yaamn yitirdii, 3 içinin yaraland ve 18 kiinin, görevinden alnd belirtildi.