nsan Haklar Dernei (HD), Diyarbakr ubesi, 31 Mart 2019 Yerel seçimlerinden itibaren HDPli belediyelere yönelik kayym atamalar ve hak ihlallerine ilikin hazrlad, Seçme ve Seçilme Hakkna Yönelik hlaller Aratrma Raporunu açklad.
HD Diyarbakr ube Bakan Abdullah Zeytunun açklad raporda, 15 Temmuz darbe giriiminden sonra Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK), düünce ve ifade özgürlüü, basn özgürlüü, seçme-seçilme hakk, ekonomik ve sosyal haklar ile kii özgürlüü ve güvenlii alanlarnda ar ve telafisi mümkün olamayacak insan haklar ihlallerinin yaand vurgulanarak, Anayasa ve uluslararas sözlemelerden doan yükümlülüklerin göz ard edildii OHAL rejimi, siyasal iktidarn keyfi uygulamalarnn arac haline gelmi, anti-demokratik uygulamalar karsnda muhalefet gösteren toplumsal kesimler, hapsedilmek veya ekonomik-sosyal haklarndan mahrum braklmakla tehdit edilmitir. OHAL yasal olarak kaldrlm olsa da özellikle bölgemizde fiilen uygulanmaya devam etmektedir. OHAL koullarn aan yasaklamalar ve müdahaleler yaanmaya devam etmektedir denildi.
15 BELEDYEYE KAYYIM ATANDI
OHAL sürecinde, seçme-seçilme hakknn yaygn bir ekilde ihlal edilmesine yol açan süreçte KHKlerle, 102 DBPli belediyeden 93üne kayym atand ve 65i akn belediye e bakannn ise tutukland belirtilen raporda, 31 Mart 2019 tarihinde gerçekleen yerel seçim süreci ve sonrasnda da OHAL dönemindeki uygulamalar devam etmitir. Belediye ebakan, meclis üyesi ve muhtar seçilenler, KHK ile ihraç edildikleri gerekçesiyle mazbatalarn alamamlardr. çounluu Halklarn Demokratik Partisi aday olan belediye ebakanlar ve belediye meclis üyelerinin, Yüksek Seçim Kurulu tarafndan adaylklarnn kabul edilmesi ile seçilme yeterliliine sahip olduklar kesinlemiti. Buna ramen seçimlerin sona ermesinden sonra seçilen belediye e bakanlar ve meclis üyelerinin KHK ile ihraç olmalar gerekçe gösterilerek, onlarn yerine baka adaylara mazbata verilmi ve fiili olarak kayym uygulamalar balamtr. 31 Mart 2019 tarihinden bugüne dein, seçildii halde KHKli olduklar gerekçesiyle 6 belediyenin e bakanlarna mazbatalar verilmemi ve kendisini takip eden adaylara belediye bakan seçilmitir. Yine KHKli olduklar gerekçesiyle 43ü Belediye Meclis üyesi ve 4ü l Genel Meclis Üyesi olmak üzere seçilmi 47 kiiye mazbatalar verilmedi. Mazbatalarn alarak göreve balayan 3ü büyükehir 1i il ve 11i ilçe olmak üzere 15 belediyenin belediye e bakanlar çeitli suçlamalarla görevden alnp yerlerine kayym atanmtr. Bu süreçte 18i resmi seçilen toplam 26 belediye ebakan gözaltna alnm ve 9u resmi seçilen toplam 13 belediye ebakan ise tutuklanmtr. Ayrca, tüm bu bilançonun içerinde kategorize edildiinde 4 kadn ebakan ile 9 kadn Belediye meclis üyesi seçildii halde mazbatas verilmemi, seçildikten sonra ise 9 kadn belediye e bakan görevden alnarak tutuklanm ve yerlerine kayym atanmtr. Bu durumun ayn zamanda, siyasette ve yerel yönetimlerde kadn kimliinin açk bir ekilde hedef alndn göstermektedir ifadelerine yer verildi.
SELçUK MIZRAKLI ÖRNE
Yerel yönetimlere kayym atmalarna ilikin raporda u ifadelere yer verildi: Anayasann 127/4. Maddesindeki, Mahalli idarelerin seçilmi organlarnn, organlk sfatn kazanmalarna ilikin itirazlarn çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yarg yolu ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakknda soruturma veya kovuturma açlan mahalli idare organlar veya bu organlarn üyelerini, çileri Bakan geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar uzaklatrabilir eklindeki hüküm ile mahalli idarelerin seçilmi organlarnn sadece görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile haklarnda soruturma veya kovuturma açlmas halinde geçici bir tedbir olarak görevden uzaklatrlabilecei düzenlenmitir. Ksacas görevden uzaklatrma için belediye bakan hakknda öncelikle bir soruturma veya kovuturma açlm olmal ve bu soruturma/kovuturmann görevi ilgili bir suç nedeniyle açlm bulunmaldr. Bu halde bile görevden uzaklatrma tedbirine bavurulmas zorunlu deil ihtiyaridir. Ancak raporumuzda ayrnts ile açklanan kayym atama kararlarna gerekçe olarak öne sürülen söz konusu soruturmalar çou seçilmiin henüz göreve balamadan önce balatlan soruturmalardr. Göreve balamadan önce balatlan soruturmalarn göreve ilikin bir suç iddiasyla açlm bulunmas olanakl olamayacan özellikle belirtmek isteriz. Diyarbakr Büyükehir Belediyesi Ebakan Adnan Selçuk Mzrakl örneinde rastlanld üzere, görevden uzaklatrlma yazlarnn seçim gününden bir gün sonra, 01.04.2019 tarihli olmas, seçim sonuçlarnn kesinlemesinden önce ve seçilenlerin henüz mazbatasn alp görevine balamamken düzenlenmi olmas ilemlerin hukuki olmadn, esasen siyasi saiklerle yapldn göstermektedir. Yerine kayym atanan belediye ebakannn ve seçilmi görevlilerin seçilmesinden sonra görevi ile ilgili bir suç nedeniyle hakknda soruturma veyahut kovuturma açlmad örenilmitir.
OHAL DEVAM EDYOR
Kayym atama ilemiyle belediyelerin idari özerkliinin ihlal edildii ve belediye idaresinin merkezi idareye balandnn belirtildii raporda, 5393 Sayl Kanunun 47. Maddesinde Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarnda soruturma veya kovuturma açlan belediye organlarnn veya bu organlarn üyelerinin, kesin hükme kadar çileri Bakan tarafndan görevden uzaklatrlabilecei düzenlenmi, bunun dnda görevlendirmenin ne ekilde yaplacana ilikin bu maddede herhangi bir hükme yer verilmemitir. Ayn yasann 45. Maddesinde görevi nedeniyle iledii bir suçtan dolay görevden uzaklatrma halinde yerine belediye meclisi tarafndan kendi üyeleri arasndan bir vekil seçilecei düzenlenmitir. Oysa ki, kayym atanan tüm yerlerde görülecei üzere seçilmi yöneticinin görevden uzaklatrldktan sonra o yerin en üst mülki idare amiri yasal düzenlemeye aykr olarak kayym olarak görevlendirilmitir. 5393 Sayl Kanunun 44. Maddesinde Belediye Bakanl sfatnn hangi hallerde sona erecei sayldktan sonra 45. Maddesinde Belediye Bakanlnn boalmas durumunda yaplacak ilemler düzenlenmitir. Bu maddeye 15.08.2016 tarihinde yaymlanan 674 sayl Kanun Hükmünde Kararnamenin 38. Maddesi ile eklenen ve 10/11/2016 tarihli 6758 sayl yasann 34. Maddesi ile aynen kabul edilen ek fkra eklenmitir. Bu hükme dayanarak kayyum atamalar gerçeklemitir. Ancak bu düzenlemenin; 20 Temmuz 2016da ilan edilen OHAL döneminde çkarlan bir Kanun Hükmünde Kararnameye dayanyor olmas ve Anayasaya göre uygulanmasnn OHAL dönemi ile snrl kalmas gerekirken, süresi içerisinde TBMMnin onayna sunulmad ve Anayasal yarg denetimine tabi tutulmakszn kalc hale getirilmi olmasnn Anayasaya aykr olduunu belirtmek isteriz denildi.
Raporda son olarak, Kürt sorunun barçl yöntemler ve diyalog yolu ile çözümüne vurgu yapld.