Lozan Antlaşmasının 100. yılı nedeniyle İnönü Vakfı, arşivinde bulunan Lozan ile ilgili tüm belge, fotoğraf ve videoların, araştırmacıların çalışmalarına destek olmak için lozanantlasmasi.com adresine yüklenerek halka açıldığı bildirildi. Sitede yer alan bilgilere göre, İnönü Vakfı arşiv sisteminde, belgeler, fotoğraflar, kitaplar, karikatürler, videolar, dergiler ve gazete örnekleri bulunuyor.
Belge arşivinde, tamamına yakını orijinal ve tek nüsha olan mektuplar, telgraflar, faturalar ve raporlar gibi belgeler bulunuyor. Belgelerdeki, Arap harfi olanlar Latin harfine, Almanca, Fransızca, İngilizce ve diğer dillerde olanların ise önemli bölümü Türkçeye çevrilerek siteye konuldu.
Sitede, İsmet Paşa ve Lozan heyeti ile Lozan Antlaşmasına imza atıldığı ana ait fotoğrafların da yer aldığı tarihi belgeler arasında, Mevhibe İnönünün Lozana gitmeden önce pasaportu için çektirdiği vesikalığı, konferansa giden ilk heyetin toplu pozu, İsmet Paşanın konferansta kullandığı kartviziti, antlaşmayı imzaladığı kalem ve mührü, Lozan dönüşünde, Ankara Garında Atatürk ve Latife hanım tarafından karşılanma anı gibi ayrıntılar da yer alıyor. Dünya ve Türkiyeden ünlü karikatüristlerin Lozan Antlaşması döneminde İsmet İnönü ile ilgili çizdikleri karikatürler de sitede bulunuyor.
LOZAN 1923 OLMAK YA DA OLMAMAK
Vakıftan yapılan açıklamada ayrıca, 100. yıl kutlama programı kapsamındaki diğer çalışmalara yer verildi. Buna göre Birinci Dünya Savaşının sonunda imzalanan ve bugüne kadar geçerliliğini koruyan tek anlaşma Lozanın hikayesi, Lozan 1923 Olmak ya da Olmamak adıyla belgeselleştirildi.
Yönetmenliğini Kerime Senyücelin yaptığı belgeselde, Lozan Delegasyonu Başkanı Dışişleri Bakanı İsmet İnönünün anıları temel alınarak, değişik ülke ve kurum arşivlerinden elde edilen belgelerle Lozanı, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Bilsay Kuruç ve Prof. Dr. Seçil Akgün anlattı, belgeselin özgün müziğini Derya Köroğlu yaptı.
Devlet sanatçısı ve orkestra şefi Gürer Aykal da Lozan Barış Antlaşmasının 100üncü yılı için bir marş besteledi, sözlerini Anayasa Mahkemesi Onursal Başkanı Yekta Güngör Özdenin yazdığı marşı Kübra Şenyaylar şefliğinde Koro İstanbul seslendirdi. Ayrıca, Cumhuriyet Yayınlarınca 100. Yılında Lozanın Önemi isimli kitap da yayımlandı.