TBMM Adalet Komisyonunda, Bölge Adliye ve Bölge dare Mahkemelerinin leyiinde Ortaya çkan Sorunlarn Giderilmesi Amacyla Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Tasarsnn ardndan, Mahkemeleri Kanunu Tasars görüüldü.
Tasary komisyona sunan Bozda, Mahkemeleri Kanununun 30 Ocak 1950 tarihinde kabul edilen 67 yanda kanun olduunu söyledi.
Kanunun yürürlüe girdii 1950 ylndan bu yana geçen 67 ylda, i hayatnn çok hzl deiim ve geliim gösterdiini ifade eden Bozda, bakanln, mevzuatn bu deiim ve geliime uyumlu olmas için çalma balattn ve bu çerçevede komisyon kurduunu belirtti.
Bozda, çalmalar srasnda bütün paydalarla görüüldüünü, Yargtay, akademisyenler, içi ve iveren sendikalar ile bir araya gelindiini ve ortak çalmalar yapldn anlatt.
Daha sonra ilgili bakanlarla bir araya geldiklerini, içi ve iveren temsilcilerinin bir arada olduu ortak toplantlar yaptklarn, taraflarn dinlendiini, önerilerini aldklarn dile getiren Bozda, en sonunda ihtilafl olan konularda, içi lehine olan talepleri tercih ederek tasary komisyona getirdiklerini bildirdi.
Adalet Bakan Bozda, i mahkemeleri ve Yargtayn yükünün zamanla arttn söyledi.
- Hukuk uyumazlnn yüzde 30u i uyumazl
2017 yl mays ay itibaryla yüzde 50si sosyal güvenlik hukukunda uzman olmak üzere 320 i mahkemesinde, 376 hakimin bu uyumazlklar çözmek için görev yaptn belirten Bozda, öyle konutu:
mahkemesi kurulmayan yerlerde ise 514 asliye hukuk mahkemesi i mahkemesi sfatyla i uyumazlklarna ilikin davalara bakmaktadr. Adli Sicil ve statistik Genel Müdürlüü verilerine göre, 2016 yl sonu itibaryla, ilk derece mahkemelerinde baklan 3 milyon 524 bin 898 hukuk uyumazlnn yaklak yüzde 15ine tekabül eden 522 bin 535i i uyumazlklarndan kaynaklanmaktadr.
davalarnn yllk ortalama görülme süresi 2014 ylnda 417, 2015 ylnda 431, 2016 ylnda 434 gün olarak karmza çkmaktadr. Bu durum 2016 yl sonu itibariyle, 23 hukuk dairesi bulunan Yargtaymzn 5 dairesinin i ve sosyal ve güvenlik uyumazlklarna özgülenmesini zorunlu klmtr. 2016 yl sonu verilerine göre, Yargtayn bakt 779 bin 67 hukuk uyumazlndan 234 bin 153ü i uyumazl olarak karmza çkmaktadr. Bu rakamlar, Yargtaydaki toplam hukuk uyumazlnn yüzde 30unun i uyumazl olduu anlamna gelmektedir.
Bekir Bozda, 2016 ylnda Yargtay hukuk dairelerinde dosyalarn ortalama görülme süresinin 286 gün olduunu belirtti.
- Arabuluculuk düzenlemesi
Tasaryla getirilen önemli bir konunun da arabuluculukla ilgili getirilen düzenlemeler olduunu ifade eden Bozda, bunun son derece önemli reform olduunu söyledi.
uyumazlnn ortalama görülme süresinin, ilk derece mahkemelerinde 434 gün Yargtayda ise 286 gün olmak üzere toplam 2 yla tekabül ettiini kaydeden Bozda, Bir içilik alaca veya ie iade nedeniyle mahkemeye bavurulduunda, dava açma ve yarglama masraflarnn da göz önünde bulundurulmas gerekmektedir. Örnein 10 bin TLlik bir alacak için i mahkemesine dava açan bir içi, ilk etapta yaklak 679 TL harç ve masraf ödemek durumundadr. Dolaysyla bir içilik alaca veya ie iade nedeniyle mahkemeye bavurulduunda kanun yollar dahil olmak üzere yarglama süreci oldukça uzun sürmekte ve önemli bir masraf yaplmas gerekmektedir. dedi.
Bekir Bozda, sözlerini öyle sürdürdü:
mahkemelerinin görev alanna giren uyumazlklarn yaps, taraflarn konuyu müzakere ederek anlamalar suretiyle sonuçlandrlmasna daha uygundur. çi ve iveren taraf uzun yllar birlikte çalm ve ekmeini bölümütür. Dolaysyla aralarndaki meseleleri, geçmiteki hukuklarna dayanmak suretiyle konuarak, yani mahkemeye müracaat etmeden halletmeleri mümkündür. Zaten içi ve iveren arasndaki uyumazlklarn, mahkeme dnda alternatif uyumazlk çözüm yollar marifetiyle çözülmesinin gereklilii, özellikle son yllarda konunun paydalar ve aktörleri tarafndan da dile getirilmektedir.
Tasaryla getirilen önce arabulucuya bavurma zorunluluu, i uyumazlklarnn mahkemelere oranla çok ksa süre içinde ve daha az masrafla çözüme kavuturulmasna yardmc olacaktr. Süre boyutu itibariyle bakarsak; görevlendirilen arabulucunun sorumluluunda yürütülen arabuluculuk görümeleri kural olarak 3 haftada bitirilecektir, ancak zorunlu hallerde 1 hafta daha uzatlabilecektir. 23 Mays 2017 tarihi itibaryla, arabulucuya götürülen hukuk uyumazlklarnn yüzde 89unun içi-iveren uyumazl olduu, bunlarn yüzde 94e yakn oranda anlamayla sonuçland, arabulucuya giden i uyumazlklarnn yaklak yüzde 94ünün de bir gün veya bir günden daha az süren müzakerelerle sonuçlandrld görülmütür.
Adalet Bakan Bozda, arabuluculuk görümelerinde ödenecek masrafn, taraflarn arabulucuda anlap anlamama ihtimaline göre ayr ayr kurgulandn söyledi.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflarn anlaamamas halinde saat esasl olarak arabulucu ücretinin belirleneceini kaydeden Bozda, Bir saat, tarife uyarnca 120 TL olarak kabul edilecek ve ilk iki saatlik görüme Hazineden karlanacaktr. diye konutu.
- çinin aleyhine bir durum yok
Bekir Bozda, arabuluculuk düzenlemesinde içinin aleyhine bir durumun söz konusu olmadn, bir ay içinde anlama olmad zaman mahkeme yolunun yine açk olduunu söyledi.
çi alacaklar konusunda mahkemelere açlan davalarda alnan kararlarn infazna bakld zaman, baz irketlerde çalan içilerin açtklar davalarda içi aleyhine kararlar çktnn görüleceini kaydeden Bozda, Kamuda çalan içilerin bu konuda bir sorunu yok. Kamu onlarn bütün haklarn vererek onlarla ilgili i yapyor. Mahkemeye gittii zaman da zaten kamu bunlar tkr tkr ödüyor. dedi.
Bakan Bozdan konumasnn ardndan söz alan AK Parti, CHP, HDP ve MHP milletvekilleri tasarnn alt komisyona gönderilmesini istedi. Bekir Bozda da tasarnn alt komisyona gönderilmesinin faydal olacan düündüklerini kaydetti.
Müzakerelerin ardndan tasar alt komisyona gönderildi.