eyh Said ve Arkadalar Dernei ile Diyarbakr Barosu, eyh Said ve arkadalarnn mezar yerlerinin açklanmas için çileri Bakanlna yaptklar idari bavuruya dair Tahir Elçi Konferans salonunda açklama yapt. Dernek üyeleri ve baro avukatlar açklamaya katld.
BAKANLIA BAVURU
Diyarbakr Barosu Bakan Nahit Eren, idari bavuru çalmalarnn yeni olmadn belirterek, 2019dan beri Diyarbakr Barosu ve Diyarbakrda birçok sivil toplumu temsilcisinin yer ald ve yine eyh Said Eitim ve Kültür Aratrma Dernei ile birlikte yürüttüümüz bir çalma vard. Söz konusu dönemde baya bir toplant da yapld ama maalesef pandemi süreci bu çalmalar da etkiledi. Yaklak bundan 3-4 ay önce yine dernein bize yapm olduu ziyarette bu süreci yeniden canlandrdk. Yani eyh Saidin arkadalarnn mezar yerlerinin tespiti için hukuki süreci balatma konusunda ortaklama ve çalma yapma karar aldk. Pazartesi yapm olduumuz son toplantda da çerçeveyi belirledik. Bu çerçeveyi bugün itibariyle hem eyh Saidin aile bireyleri, eyh Said Dernei ve Diyarbakr Barosu olarak bizler kanunun bize vermi olduu yetki çerçevesinde bugün çileri Bakanlna bir bavuru yapacaz diye aktard.
ZULÜM DEVAM EDYOR
eyh Said ve arkadalarnn mezar yerlerinin yüz yla yakn bir süredir aileleri tarafndan bilinmediine dikkati çeken Eren, Bu idam kararlaryla ve devamnda cenazelerinin verilmemesiyle Kürtlere yaatlan zulmün devam ettii kansndayz. Bu anlamda zaman zaman geçmile hesaplama konusunda siyasi aktörlerin söylemleri oluyor. Madem geçmile yüzleiyorsunuz, yüz yllk Kürtlere yönelik bu ülkede sürdürülen bu ac tablonun ilk yüzleilmesi gereken olaylarndan biri eyh Said ve arkadalarnn olaydr. Sadece aileleri açsndan deil bütün Kürtler açsndan bilinmek istenen mezar yerlerinin açklanmasn talep ediyoruz çars yapt.
Eren, bavuruya dair unlar söyledi: Bu bavuru tabi ki hukuki ve idari bavuru. dari yarglama hususunda Türkiyede 1925in artlarndan bu yana birçok deiiklik yaand. Ama bugünkü yaptmz hukuki deerlendirmelere baktmza göre bizim muhatabmz çileri Bakanl. Biz bu anlamda mahkeme kararyla idam edilmi kiilerin yine devletin sorumluluu ve devletin bilebilecei bir yere defnedilecei konusunda bir üphemiz yok. çünkü söz konusu naalar ailelere teslim edilmedi ve bir ekilde defnedildikleri yer bir ekilde gizlendi.
TAKPçS OLACAIZ
çileri Bakanlnn bir ay içerisinde cevap vermemesi durumunda taleplerinin reddedileceini aktaran Eren, Eer bu bilgi bize verilmez ise dava açacaz. Hakikatleri bilme ve ailelerin kendi naalarn teslim alma hakk var. Bugün ilk admlar bizler attk. Ama biliyoruz ki birçok sivil toplum kurumu ve kii bu davann takipçisi olacaktr dedi.
SÜRECE DESTEK çARISI
eyh Said ve Arkadalar Dernei Bakan Mehmet Kasm Frat ise, 96 yl önce de cenazelerini istediklerini fakat halen teslim edilmediini söyledi. Bavurularndan bir sonuç alamadklarn ifade eden Frat, Bugün onun vasiyetini yerine getireceiz. Said Efendinin de vasiyetidir: Biraz param, tesbihim, gözlüüm var ve bunlar varislerime teslim edin. çocuklarm mezarm yapsnlar v arkadalarla cenaze törenimi yapsnlar. Bu çok önemli. Bugün baladk ve sonuna kadar devam edeceiz. Cumhuriyet temsilcileri bu sese kulak versin, bütün halkmzda bu davaya sahip çksn çars yapt.
TALEP DLEKçES
Diyarbakr Barosu Baskanlg adna Baro Baskan Av. Nahit Eren, Mehmet Kasm Frat ve Seyh Said Egitim, Kultur ve Dayansma Dernegi imzasyla verilen dilekçede u ifadeler yer ald:
1- eyh Said ve 46 arkada ark stiklal Mahkemesi tarafndan alnan karar geregince, 29 Haziran 1925te Diyarbakr Dakap Meydannda idam edilmislerdir.
2- eyh Saidin mirasclarndan bavurucu Mehmet Kasm Frat tarafndan Hns Sulh Hukuk Mahkemesine mirasclk belgesi isteminde bulunulmus olup, ekte sundugumuz 2009/204 esas ve 2009/249 sayl kararyla mirasclar tespit edilmistir.
3- eyh Said Eitim, Kultur ve Dayanma Dernei, 31.10.2014 tarihinde kurulu bildiriminde bulunularak, faaliyetlerine baslamtr. Dernegin tuzugunun 2. Maddesi kapsamnda, eyh Saidin gizli tutulan mezar yerinin aca ckarlmasnn dernek faaliyetlerinden oldugu belirtilmistir.
4- 1136 sayl Avukatlk Kanununun Barolarn Kurulu ve Gorevlerini duzenleyen 76/1 ve Baro Yonetim Kurullarnn Gorevlerini duzenleyen 95/21. Maddelerinde; Hukukun Ustunlugunu, Insan Haklarn Savunmak ve Korumak Barolarn temel gorevleri arasnda saylmstr. Gaziantep Bolge Idare Mahkemesi 4. Idari Dava Dairesi yapms oldugumuz istinaf sonrasnda 15/09/2020 tarih ve 2019/5476 Esas, 2020/1555 Karar sayl karar ile istinaf basvurumuzun kabulu ile Sanlurfa 1. Idare Mahkemesinin yukarda belirtilen red kararn Kamu Kurumu niteliginde bir meslek kurulusu olan Barolarn ayn zamanda insan haklarnn savunucusu oldugu ve kisi ya da kisilere kars islendigi iddia edilen suclarn arastrlmas hususunda basvuru yapma hakknn bulundugu goz onune alndgnda; Said-i Nursinin naasnn kacrldg iddiasyla kayp naan yeri ile ilgili olarak yaptg basvurunun reddine iliskin islemin iptali istemiyle aclan davada ehliyetli oldugu anlasldgndan istinafa konu idare mahkemesi kararnda hukuka uygunluk bulunmadg gerekcesiyle kesin olarak oybirligiyle karar verilmistir.
5- Merhum eyh Said idam edilmeden once cezaevi savcs Ahmet Sureyya Beyi vasi olarak gorevlendirdigi bilinmektedir. Bu kapsamda, vasiyetnamenin duzenlendigi hususu, 25.07.1957 tarihli Dunya isimli yaynda Ahmet Sureyya bey tarafndan vasiyetname duzenlendigi ve vasiyetin icras icin kendisinin gorevlendirildigini, vasiyetnameyi Icisleri Bakanlgna verdiini belirtmistir.
6- 29.06.1938 tarihli ve 3527 sayl Af Kanunu ile stiklal Mahkemeleri karar ile mahkum edilmis olanlarn affedildigi belirtilmistir. Af yasas ile itibar iade edilen Seyh Said ve 46 arkadasna iliskin naasnn yeri mirasclarndan gizlenmis, is bu dilekce tarihi itibariyle bilinmemektedir.
7- Merhum eyh Said ve 46 arkadasnn maasnn Genelkurmay Baskanlg (Ankara Seferberlik Bolge Baskanlg da dahil olmak uzere) ve Askeri Makamlar, Icisleri Bakanlgna, Milli Istihbarat Teskilat (1965 ylndan onceki adyla Milli Emniyet Hizmeti Riyaset kaytlar da dahil olmak uzere), Emniyet Genel Mudurlugu, Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu, TBMM Darbeleri Arastrma Komisyonu, Diyarbakr Valiligi, Diyarbakr Buyuksehir Belediye Baskanlgndan gerektiginde bilgi alnmak suretiyle, naas yerinin tespiti gerekmektedir.
8- Bilindigi uzere hakikati bilme hakk temel bir insan hakkdr. Hakikati bilme hakk, Insancl Hukukun en onemli belgelerinden Cenevre Sozlesmesi Ek 1 Nolu Protokolunun 32. Ve 33. maddelerinde ackca yer almaktadr. Yine 1992 tarihli Kayplar Bildirisi ve 2006 tarihli Kayplar Sozlesmesi de hakikati bilme hakkna yer vermistir. Birlesmis Milletler Dokunulmazlkla Mucadele Yoluyla Insan Haklarnn Tesvik Edilmesi ve Korunmasna Iliskin Guncellenmis Ilkeler Butunu de hakikati bilme hakkn bagmsz olarak ackca tanmlamstr. Hakikati bilme hakk, magdurlar acsndan bireysel bir hak olmakla birlikte, Birlesmis Milletler Insan Haklar Komiserligi Raporunda da vurgulandg gibi, sosyal boyut nedeniyle kolektif bir nitelik de tasmaktadr. Hakikati bilme hakk, Devletlerin ihlalleri kayt altnda tutma, bu ihlallerle ilgili delil ve belgeleri arsivleme ve dolaysyla kolektif hafzann revizyonist ve inkarc egilimlerle ortadan kalkmasn onleme odevi ile ic ice tanmlanmaktadr.
9- BM Zorla Kayp Edilmeye Kars Herkesin Korunmasna Dair Bildiri ile cebren kaybedilmelere iliskin genel ilkeler belirtilmistir. 1. Madde ile Zorlanms ortadan kaybolma insanlga kars bir suc oldug 2. Madde ile hicbir devletin zorla kaybedilmeyi uygulamayacag, izin veremeyecegi veya hos goremeyeceg 3. Madde ile zorla kaybettirmenin onune gecilmesi icin etkin, yasal, idari, adli ve diger tedbirleri alacag 4. Madde ile zorla kaybettirme olaynn faillerinin cezalandrlmas gerektigi belirtilmistir.
10- nsan Haklar Avrupa Mahkemesi, CANGI/TURKIYE davasnda (Basvuru No:24973/15, 29 Ocak2019); Allianoi antik kentinin koruma planlar ile Kultur ve Tabiat Varlklar Koruma Kurulunun toplant tutanaklarnn bir avukat ve hak savunucusu olan bir vatandasla paylaslmamasn, Insan Haklar Avrupa Sozlesmesinin 10. Maddesi ile garanti atna alnan ifade ozgurlugunun ihlali olarak saptams toplant tutanaklarnn halkn konuyla ilgili farkndalgn artrmak icin mucadele eden bir sivil toplum kurulusunun uyesi ve bir vatandasn kamu yarar hakknda bilgi alp iletme hakknn ihlal edildigine karar vermistir.
SONUC ve ISTEM: Yukarda arz ve izah edilen nedenlerden oturu
1- Ariv kaytlarnzn tetkik edilerek Merhum Seyh Said ve 46 arkadasnn Kayp naasnn yeri ile ilgili tarafmza bilgi ve belge verilmesini,
2- Ariv Kaytlarnda kayp naasn yeri ile ilgili bilgi ve belge bulunmamas halinde, Genel Kurmay Ankara Seferberlik Bolge Baskanlg ve Milli Istihbarat Teskilat kaytlarnda Merhum Seyh Said ve 46 arkadasnn kayp naas ile ilgili bilgi ve belgelerin tarafmza verilmek uzere bahsi gecen Kurumlardan talep edilmesi hususunda; geregini talep ederiz.