Günümüzde dünyann güçlü devletlerinin yeni tip koronavirüs (Kovit-19) salgn nedeniyle bavurmak zorunda kald, ehirlere giriin yasaklanmas ve karantina gibi sk tedbirlerin 19uncu yüzylda Osmanl Devleti tarafndan da uygulanmak zorunda kalnd ortaya çkt.
Cumhurbakanl Devlet Arivlerinde yer alan belgelere göre, 1847-1848 ila 1892-1895te Osmanlnn bakenti stanbulda ve dier vilayetlerinde görülen, halk korku ve endieye sürükleyen kolera salgn ülkeyi yangn yerine çevirdi.
Ortaya çkt dönemlerde illet-i adiyye olarak da anlan kolera pandemisi, çok sayda insann ölümüne neden olduu için Osmanl Devleti yöneticileri, bu salgna kar ciddi ve çok yönlü tedbirler ald.
Yaamsal tedbirler ve karantina uygulamalar stanbuldan Kudüse, Beyruttan Badata ve Mekkeye kadar uzand.
1847-1848 yllarnda stanbulda yaanan kolera salgnna kar alnan tedbirler çerçevesinde, o dönemde Mekkeden getirilen Kabe örtüsüne uygulanan karantina dikkat çekiyor. Alnan bu tedbir, 12 Ocak 1848 (H. 5 Safer 1264) tarihli Osmanl ariv vesikasna yansd. Kabe örtüsü, 3 günlük karantina sonras Topkap Saray Hümayununda Hrka-i erif Dairesine nakledildi.
KUDÜSE ZYARETLER YASAKLANMI
Karamanolu Mehmetbey Üniversitesi Tarih Bölümü Öretim Üyesi ve Orta Dou Tarihi Uzman Dr. Mehmet çelik, Osmanlnn salgnlarda ald kararlara ve o dönemde yaananlara yönelik AA muhabirine açklamada bulundu.
çelik, Osmanl Devletinin farkl dönemlerde çok defa salgnla mücadele ettiini ve kat önlemler aldn söyledi.
Osmanlnn stanbulun yan sra hakim olduu corafya itibaryla pek çok vilayette kat kurallar uygulayarak salgnla mücadele belirten çelik, unlar anlatt:
lk dönem salgnnn etkileri geçmesine ramen tedbiri elden brakmayan Osmanl daresi, 9 Kasm 1889 tarihli Osmanl ariv belgesine göre, Badatta yaayan Yahudilerin kolera salgn yüzünden ehir merkezine defin yapma yasan ihlal etmelerinden dolay Yahudilere tolerans gösterilmemi. Basra, Samarra ve randaki Müslümanlarn hac ziyaretleri salgn münasebetiyle yasaklanm. Kolera salgnndan dolay Kudüse ziyaretin yasaklanmas da 18 Austos 1891 tarihli gazetelerde basna yansm. Bu uygulamalar merkezden verilen kararlarn vilayetlerde ciddi ekilde uygulanmas ile baarya ulam.
SEFRLERE KARANTNA UYGULANMI
Bu dönemde stanbula gelen sefirlere kat karantina uygulamas yapldn aktaran çelik, 24 Eylül 1893 tarihinde Alman sefirini karantinada tutmak için bir baraka yapldn ve sefire tahsis edildiini söyledi.
25 Eylül 1892 tarihli bir evrakta Rus sefiri Mösyö Nelidofun, ailesiyle beraber Osmanlya gelirken karantinaya alndn ve Osmanl idaresinde Kosova Vilayetine bal olan günümüzde Srbistann Vranja kentine bal Zibefçede (Zibevche- Vievce) yatakl barakada karantinada kaldn görüyoruz. diyen çelik, 4 Kasm 1894 tarihli dier bir belgede de Fransa sefiri Mösyö Kambonun stanbula gelen sefirin karantinada bekletilmeye mecbur tutulduunu aktard.
Kutsal topraklardan gelen hediyelerin Osmanl payitahtna tand feraet torbalarna da karantina uygulandn aktaran çelik, 5 ubat 1850 tarihli ariv belgesinde de Haremeynden gelen feraet torbalaryla, kutsal emanetlere karantina uyguland görülürken, bu eyalarn karmamas için de dikkat edilmesi çalanlara bildirilmi. diye konutu.
Mehmet çelik, sonraki yllarda kolera salgn nedeniyle Topkap Saraynda görevli memurlarn shhi tedbirlere titizlikle uymalar, temastan uzak durmalar gerektiinin tebli edildiini kaydetti.
MEYVE, SEBZE VE DENZ ÜRÜNLER SATIINA KISITLAMA
çelik, Osmanl idaresinin, stanbulu kasp kavuran kolera salgnna kar 9 Kasm 1893te açkta satlan sebze, meyve ve etlerin satmn yasaklandnn da tarihi belgelere yansdn, salgna kar alnacak tedbirler kapsamnda 1895te midye, salyangoz, ahtapot ve benzeri deniz ürünlerinin satna da yasak getirildiini bildirdi.
Devletin kar karya kald bu salgna yönelik yapt mücadelelerin dönemin artlarna bakldnda oldukça dikkat çektiini belirten çelik, sözlerini öyle sürdürdü:
Ariv belgelerinden de görüldüü üzere bu salgnn Osmanl vilayetlerinde yaylmasnn önüne geçmek ve etkileri azaltmak amacyla Osmanl daresi, alnan tedbirlerin etkili ekilde uygulanmas ve üst düzeyde devlet temsilcilerinin de bu tedbirlere riayet etmeleri için birçok uygulama getirmitir. Osmanl Devletinin ald bu tedbirler, salgna kar mücadeledeki ciddiyetini göstermesi açsndan çok önemlidir.