UNESCO Dünya Kültür Miras geçici listesindeki dünyann en büyük Türk slam Mezarl olma özelliini tayan Ahlat Selçuklu Meydan Mezarl, 8 bin 200 mezar ta ve üzerindeki kabartmalarla turistlerin ilgisini çekiyor.
Türklerin Anadoluya giriinin kaps olan ve Anadolunun tapusu olarak bilinen Ahlat, her yl çok sayda yerli ve yabanc turisti arlyor. Urartulardan Osmanlya birçok medeniyetin izlerini tayan, ülkenin ve bölgenin önemli turizm destinasyonlar arasnda yer alan 210 dönümde kurulu Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlndaki mezar talar, tarihe k tutuyor.
Dünyadaki üç Kubbet-ül slam (slamiyetin kubbeleri) yerinden biri olan Ahlatn bünyesinde barndrd Selçuklu Mezarlnn UNESCOnun Dünya Kültür Miras geçici listesinden asl listeye alnmas için çalmalar sürüyor.
- Ahlatta 5 tarihi mezar daha bulunuyor
Van Yüzüncü Yl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Bakan Dr. Ör. Üyesi Mehmet Kulaz, AA muhabirine yapt açklamada, Anadolunun fethi sürecinde önemli bir konuma sahip olan Ahlatn Mervani, Selçuklulara bal Ahlatahlar, Eyyubiler, lhanllar, Akkoyunlular, Karakoyunlar ve Celayirliler gibi gibi kültürlere ev sahiplii yaptn söyledi.
Bu kültürlerin bölgede çeitli eserler braktn ifade eden Kulaz, öyle devam etti:
Bu miras mimari yaplardan olumaktadr. Ancak günümüzde Ahlat daha çok özellikle meydan mezarlndaki devasa ahideli ve sandukal ant mezarlaryla karmza çkmaktadr. Bunun dnda Ahlatta 5 tarihi mezar daha bulunmaktadr ama Ahlatn asl ünü meydan mezarlna baldr. Ahlat Selçuklu Mezarl, Osmanl döneminden öncesine ait mezarlardan oluuyor. Meydan mezarl yaklak 210 dönüm arazi üzerine kurulu Türk-slam dünyasnn da en büyük tarihi slam mezarl olarak biliniyor. Bu unvan da hak ediyor. Burada 1966 ylnda kaz çalmalar balatlm. 2006 ylndan sonra kaz açsndan bir duraklama olmu. 2011 ylnda da Prof. Dr. Recai Karahan bakanlnda balatlan kazlar hala devam ediyor.
Yaptklar tespitlere göre alann bin 500ü nitelikli olmak üzere 8 binin üzerinde mezar barndrdn aktaran Kulaz, topran altnda da mezarlarn bulunduunu, tüm yüzeyde kaz gerçekleirse 10 binin çok üzerinde mezar çkarlacan vurgulad.
2011 ylndan itibaren çalmalarn genellikle Kültür ve Turizm Bakanl Müzeler Genel Müdürlüü ile koordineli yürütüldüünü dile getiren Kulaz, Bakanln da istei üzerine daha çok restorasyon ve konservasyon çalmalarna arlk verildiini bildirdi.
- Bin 500 tan tamamna müdahale ettik
Mezarlkta temizlik, çevre düzenlemesi, kaz, konservasyon, basit oranm ve restorasyon çalmas yaptklarn anlatan Kulaz, öyle devam etti:
Buradaki nitelikli bin 500 tan tamamna basit onarmla müdahale ettik. Burann zemini çok salam deil. Toprak nemleniyor, köstebekler, kaplumbaalar ve benzeri etkenlerden dolay ahideler zamanla yana doru eilmi veya bükülmü. Tamamna müdahale ederek düzelttik. Bunun dnda 750 tan epigrafik çalmasn gerçekletirdik. Sanduka ve ahideler ile yüzeydeki bütün yazlar kayt altna aldk. Türkçe anlamlarn web sitesinde hazr hale getirdik. Bunlar yaknda yayna dönütüreceiz. Burada çok miktarda krk ta var. Bunlardan 75ini tümledik. Bin taa basit onarmla müdahalede bulunduk. 700 ahidenin çizimini gerçekletirdik, sandukalarn çizimi devam ediyor. Önceki kaz ekiplerince ortaya çkarlan birkaç akt (oda mezar) vard. 8 aktn da kazsn gerçekletirerek gün yüzüne çkardk. Aktlarn konservasyonunu yaparak ypranmalarn engellemeye çaltk. Bu güne kadar 800e yakn tan liken temizliini gerçekletirdik. Mezarlk ziyaretçi çeken konumda olduu için ylda iki kez ot temizlii yapyoruz.
Kültür turizmi açsndan bu bölgede en dikkat çeken yerlerin banda Selçuklu Mezarlnn geldiine dikkati çeken Kulaz, Ahlatta meydan mezarlnda ve dier yerlerde yaplacak çok i var. Buras UNESCO kültür mirasna girmeyi fazlasyla hak eden bir yer. Bugüne kadar fazla çalma yaplmad için ve de tantm yaplmad için maalesef o listeye giremedi. Mezarln ksa sürede asl listeye alnacan umuyorum. dedi.
- Asl listeye alnmas için çalmalar sürdürülüyor
Bitlis Kültür ve Turizm Müdürü Ramazan Gencan da UNESCOnun geçici listesinde yer alan Selçuklu Mezarlnn asl listeye alnmas için Kültür ve Turizm Bakanlnca çalmalarn devam ettiini anlatt.
Mezarlkta kaz, restorasyon, konservasyon, çevre düzenlemesi, tantm ve eserlerin kayt altna alma çalmalarnn yürütüldüünü aktaran Gencan, unlar söyledi:
Ahlat Selçuklu Mezarl asl listeye girmeyi hak eden önemli bir destinasyon. En büyük Türk slam mezarl olan Selçuklu Meydan Mezarl adeta tarihe k tutuyor. Mezarlkta UNESCO kriterlerine uygun çalmalar yürütülüyor. 2000 ylnda UNESCOnun Dünya Kültür Miras geçici listesine alnan mezarln 2019 ylnda asl listeye alnmas için Bakanlmz tarafndan çalmalar devam ediyor.
Ankaradan gelerek 25 kiilik ekiple Ahlat Selçuklu Mezarln ziyaret eden turizm acentesi sahibi Yasemin Kocaman da Selçuklu Mezarlna hayran kaldklarn dile getirdi.
Bölgede büyük bir tarih olduunu ve bu nedenle buralara çok fazla tur yapmak istediklerini vurgulayan Kocaman, Bu güzellikleri sosyal medya araclyla yayyoruz. Eminim ki buralara çok turist getireceim dedi.