Diyarbakr Barosu, Kürt Dil A, nsan Haklar Dernei (HD) Diyarbakr ubesi, Özgürlük çin Hukukçular Dernei (ÖHD), Mezopotamya Dil ve Kültür Aratrma Derneinin (MED-DER) katlmyla 15 Mays Kürt Dil Bayram kapsamnda, Diyarbakr Adliye Binas önünde basn açklamas yapt. Açklamay Diyarbakr Barosu Kürtçe Dil Komisyonu Bakan Elif Birlikli okudu.
KÜRT DLNN MHENK TAI: HAWAR
15 Mays tarihçesine deinen Birlikli, 15 Mays 1932 tarihinde Celadet Al Bedirxan ve arkadalar tarafndan hazrlanan Kürtçe Hawar dergisi yayn hayatna balamtr. Hawar Dergisi, Latin alfabesiyle yaynlanm ilk Kürtçe dergi olmasnn yan sra Kürt Dilinin geliimine çok büyük katklar sunmutur. Kürt Dili açsndan bir mihenk ta olan bu derginin yayn hayatna balad 15 Mays günü; 2006 ylndan itibaren Kürt Dil Bayram olarak kabul edilmekte ve kutlanmaktadr dedi.
15 GÜNDE BR DL KAYBOLUYOR
UNESCO Dil Atlasna göre, Dünyada yaklak 2 bin 500 dilin kaybolma tehlikesi altnda olduunu kaydeden Birlikli, her 15 günde bir dilin kaybolduunu söyledi. Birlikli kaybolan dilleri u ekilde sralad: Türkiyede konuulan Kapadokya Yunancas, Mlahso, Ubhça dilleri çoktan yok olmu, Kürtçenin bir lehçesi olan Zazaca dahil olmak üzere Bat Ermenicesi, Abhazca, Adigece, Kabar-çerkes, Abazaca, Hemince, Lazca, Pontus Yunancas, Romanca, Suret, Gagavuzca, Ladino, Turoyo ve Hertevin dilleri de maalesef yok olma tehlikesi altndadr.
TÜRKYENN DL POLTKASI
UNESCOya göre, toplumlarn kendi ana dillerini konuabilmesi ve çocuklarna öretebilmesi için uygun koullarn yaratlmas gerektiini vurgulayan Birlikli, Bunun yolu ise aznlk ya da farkl dilleri tanyan, koruyan ve anadilde eitimi destekleyen politikalar oluturmaktan geçmektedir. Türkiyenin dil politikas, Cumhuriyetin kuruluundan bu yana eitlikten uzak iç siyasi dengelere göre yasaklayc ve engelleyici bir seyir izlemektedir. 1983 tarihinde yürürlüe giren ve ancak 1991 tarihinde kaldrlan 2932 Sayl Türkçeden Baka Dillerle yaplacak Yaynlar Hakknda Kanun ile Türkçe dndaki dillerin kullanlmas yasaklanm, bu dönemde Kürtçe konuan, yazan çizen binlerce kii cezai yaptrmlara maruz kalmtr dedi.
KAYYUMLAR KAZANIMLARI TÜRKçELETRD
Birlikli, devam eden süreçte Kürtçenin günlük yaamda ve basn yayn araçlarnda kullanlmas konusunda çeitli iyiletirmeler yaplm olsa da, dil konusunda özgürlükçü ve bütünlüklü bir politikadan hala çok uzak olunduunun altn çizdi. Kayymlarla birlikte hayata geçirilen dil politikalarnn kaldrldn belirten Birlikli, Yerel yönetimlerin dil alannda devletin tekçi politikasna kar toplumsal ihtiyaç ve talepler dorultusunda, kültür sanat alanndan eitime, salk alanndan sosyal yaama kadar birçok alanda kstl imkan ve araçlarla hayata geçirdii çok dilli politikay esas alm kazanmlarn kayyumlarla birlikte sonlandrld. Dil ve kültür konusunda halkn hizmetine sunulmu eitim ve sanat merkezleri kapatlm, çok dilli tabelalar yerine yalnzca Türkçe tabelalar devri yeniden balamtr. Özetle çok dillii esas alan yerel yönetim anlay terk edilmitir.
KÜLTÜREL HAFIZA YOK EDLD
Ayn ekilde 1913te balayan ve 1980lere kadar devam eden dönemde ülke genelinde Türkçe olmayan yerleim yerlerinin isimleri eitlikten uzak, çok dillii reddeden bu politika kapsamnda deitirilmi ve Türkçeletirilmitir. Bu deiiklikler ile hem tarihsel hem de kültürel hafza yok edilmek istenmitir ifadelerini kulland.
ASMLASYON POLTKALARINI TERK EDN
Bata tarih boyunca bask ve asimilasyona urayan Kürt Dili ve kültürü olmak üzere, tehlike altnda olan ve yok saylan bütün dillerin korunmasn talep eden Birlikli, Gelitirilmesi ve kullanlmas konusunda asimilasyon politikas terk edilerek, dil konusunda yasal düzenlemelerle desteklenecek özgürlükçü politikalar gelitirmeye, isteyen tüm yurttalarn kendi ana dillerinde eitim ve örenim görebilmesi konusunda bata TBMM olmak üzere tüm yetkilileri gerekli düzenlemeleri yapmaya çaryoruz dedi.
Birlikli, imzacs olan kurumlarn dil konusundaki taleplerini u ekilde sralad:
*Anadilde eitimin önündeki engellerin kaldrlmas ve bu hakkn kullanm için yasal düzenlemelerin yaplmasn,
*Asimilasyon ve tekçi politikalarndan vazgeçilerek çok dilli ve kültürlü ve yaama olanak salanmasn,
*simleri deitirilen yerleim yerlerinin isimlerinin iade edilmesini,
*Dil örenimi ve kullanmyla ilgili, bata Medeni Ve Siyasal Haklar Sözlemesi ile Birlemi Milletler Eitimde Ayrmcla Kar Uluslararas Sözleme olmak üzere dier tüm uluslararas metinlere konulan çekincelerin kaldrlmasn ve bu konuda Anayasal düzenlemelerin yaplmasn talep ediyoruz.
Açklamada imzas bulunan kurumlar u ekilde: Adyaman Barosu, Batman Barosu, Bingöl Barosu, Bitlis Barosu, Dersim Barosu, Diyarbakr Barosu, nsan Haklar Dernei Diyarbakr ubesi, Kürt Dili ve Kültürü A Hukuk Masas, Mardin Barosu, Mu Barosu, Özgürlük çin Hukukçular Dernei Diyarbakr ubesi, Siirt Barosu, anlurfa Barosu, rnak Barosu, Tahir Elçi nsan Haklar Vakf, Van Barosu.